FILM
Dag op dag 16 jaar na de val van dictator Nicolea Ceausescu organiseert sterpresentator Virgil Jderescu (Teodor Corban) een debat op z'n eigen lokale televisiestation over de vraag of er in zijn geboortedorp Vaslui, ten oosten van Bucarest, al dan niet een revolutie heeft plaatsgevonden op de dag dat het communistische regime in elkaar stortte. Als gasten in de studio nodigt hij geschiedenisleraar Tiberiu Manescu (Ion Sapdaru) uit, een man met een drankprobleem, en de gepensioneerde grijsaard Emanoil Piscoci (Mircea Andreescu), een schrandere weduwnaar die jarenlang voor kerstman heeft gespeeld tijdens het communistische regime. Met z'n drieën nemen ze plaats voor de camera en Jderescu nodigt de kijkers uit om aan het debat te participeren door een telefoonnummer te draaien en rechtstreeks in de uitzending commentaar te geven.



Met Tiberiu Manescu neemt hij de gebeurtenissen in Vaslui door op die historische 22ste december 1989. De aandacht gaat in eerste instantie naar de vlucht van Ceausescu uit Bucarest na z'n rampzalige laatste toespraak, rechtstreeks en landelijk uitgezonden via de Roemeense televisie, het uitbreken van het oproer in de hoofdstad en de reacties van de inwoners van Vaslui tijdens en na het bekijken van de grauwe zwart-witbeelden op hun televisie. Historicus Manescu vertelt hoe hij tijdens de live-uitzending met drie collega's naar het dorpsplein trok en er voor het standbeeld van de dictator een protestbetoging hield en hoe ze door de plaatselijke vierkoppige afdeling van de Securitate – de communistische veiligheidsdienst – in elkaar werden geslagen na opruiende slogans als Weg met Ceausescu! en Weg met de communisten! De eerste beller, ene Bejan, door Manescu aangeduid als een van de leden van de Securitate die betrokken was bij de feiten, ontkent de beschuldiging formeel. Naar eigen zeggen was hij niet in Vaslui op het moment van de zgn. protestactie van Manescu en z'n collega’s en bovendien zaten de heren zich tijdens de live-uitzending te bezatten in het café op de hoek van het dorpsplein, dat had z’n vrouw hem namelijk verteld. De mededeling zorgt voor ongemak in de studio, mede omdat ze bevestigd wordt door een politieman die de hele tijd op het dorpsplein op wacht stond. Presentator Jderescu confronteert zijn gast Manescu met de beweringen van de bellers, maar de geschiedenisleraar, lichtjes aangeslagen en zwetend, blijft bij z'n bewering: hij was ten laatste om 11.30 uur op het plein en dus was er wel degelijk sprake van een revolutionaire sfeer in het dorp.

De andere studiogast, dorpsnestor Piscoci, zit er de hele tijd een beetje verveeld bij. Om de tijd te doden heeft hij een papieren bootje gevouwen van de vragenlijst van Jderescu. Gevraagd naar z'n activiteiten die dag geeft hij zonder meer toe dat hij de straat op ging na het onverhoedse vertrek van Ceausescu, dus na 12.08 uur, het officiële moment van de val van het communistische regime. Op dat moment zag hij geen betogers op het dorpsplein. Voor Manescu lijkt alle hoop verloren. De enige Chinees in het dorp en eigenaar van de vuurwerkwinkel betuigt via de telefoon zijn steun aan z'n getergde vriend Tiberiu Manescu en noemt hem eerlijk en intelligent. Jderescu, op dat moment al in alle staten wegens de rampzalige wending die z’n debat heeft genomen, verliest definitief zijn koelbloedigheid en vertelt de Chinees onomwonden dat ie zich niet met de Roemeense politiek moet bemoeien en beter terug naar zijn eigen land zou gaan. Te laat beseft hij de impact van zijn woorden. Er rest hem maar één oplossing: de uitzending zo gauw mogelijk te beëindigen.



12:8 East Of Bucarest is een heerlijke en tegelijk snedige satire op het post-Ceausescutijdperk in Roemenië. Cineast en filmdebutant Corneliu Porumboiu, zelf nog een tiener op het moment van de historische gebeurtenissen, blikt onbevangen terug in het verleden en vraagt zich af wat er nu precies waar of niet waar is van de heroïsche verhalen die tot in de kleinste gehuchten van Roemenië de ronde doen over het openlijk en heldhaftig verzet van de geterroriseerde burgers tegen de waanzinnige dictator. Zoals overal ter wereld blijken ook in Roemenië de helden en zelfverklaarde verzetslieden als paddestoelen uit de grond te schieten na de feiten. Plots gaat het niet meer om enkelingen, maar om grote groepen onvervaarde huisvaders en intellectuelen die onder luidklinkend protest de loop van de geschiedenis definitief in een andere bedding hebben geleid. Zoals overal ter wereld zwijgen de verliezers, ook in Roemenië. Zij kunnen alleen nog méér verliezen en dus houden ze zich gedeisd, alleszins tot de storm min of meer over is gewaaid. De anderen schrijven de geschiedenis, de echte helden, maar misschien meer nog de meelopers, de goedgebekte beunhazen die er als de kippen bij zijn om een graantje mee te pikken en wellicht slagen zij in hun opzet, want wie kent alle feiten, wie voelt zich sterk genoeg en wie bezit voldoende autoriteit om hun verhalen als leugens of sterke overdrijvingen af te doen? Corneliu Porumboiu waagt zich in 12:8 East of Bucarest voorzichtig in de schemerzone tussen de controleerbare en de verzonnen werkelijkheid omtrent de Roemeense revolutie. Hij hanteert de scalpel om de realiteit van verzinsels en fantasie te ontdoen en stuurt sterpresentator Virgil Jderescu als een echte Maigret op pad om de beweringen van geschiedenisleraar en zelfverklaarde held Manescu na te trekken, waarbij het precieze tijdsstip van Ceausescus vertrek uit Bucarest het ijkingspunt wordt van de discussie. Dat Jderescu zelf boter op het hoofd heeft is voor Porumboiu geen punt: bij een revolutie zijn er alleen winnaars en verliezers en wie er niets mee te maken had, heeft het verschil nauwelijks gemerkt. Want ook dat raakt de regisseur aan: de Roemenen zijn er nauwelijks beter van geworden sindsdien. Ze zijn nog net zo arm als tijdens het Ceausescuregime en de sociaal-economische toestand van het land is ronduit slecht.

Het klinkt allemaal zwaar op de hand, maar in werkelijkheid maakt Corneliu Porumboiu er een lichtvoetig en humoristisch spektakel van met pijnlijke en hekelende insteekjes. Z’n tekst is sober en doorspekt met korte rake oneliners waardoor hij een scherp inzicht biedt in de gebruiken en het jargon van de politieke kaste en zijn mee-eters. Hij krijgt daarbij de hulp van drie sterke hoofdacteurs die de sterren van de hemel spelen en die op een naturelle en ongedwongen manier de kleinste nuances en zinspelingen ten voordele van de algemene toon van deze film weten te benutten.



BEELD EN GELUID
Regisseur Corneliu Porumboiu toont een grauw en grijs Roemenië in zijn film als metafoor voor de bar slechte economische en financiële situatie van zijn land. 16 jaar na de val van het communistische regime is er weinig reden tot feestvieren en daar kan zelfs het EU-lidmaatschap (sinds 1 januari 2007) niets aan veranderen. De overheersende kleur in deze film is dus grijs, mede omdat de opnamen grotendeels in de winter zijn gemaakt. Ook sneeuw komt er af en toe aan te pas. De interieurs zijn schraal aangekleed en ongezellig qua sfeer, de kleding ouderwets en smaakloos. Alleen in de studio zijn de tonen zachter, van beige over geel en bruin. Tijdens de live-uitzending zien we de moderator en zijn gasten via de studiocamera. De cameraman, een groentje in het vak, houdt niet van vaste camerastandpunten en dus wiebelt het beeld veel en zelfs wanneer de camera op statief staat gebeuren er allerlei rare dingen, want het statief blijkt defect te zijn. Zoomen is evenmin zijn specialiteit en dus wordt de uitzending een opeenstapeling van technische en menselijke fouten en dat is precies wat de regisseur ons wil tonen: de goede wil om fatsoenlijke verslaggeving te brengen, maar daartegenover het alom tegenwoordige gebrek aan financiële middelen en fatsoenlijke scholing om boven het amateuristische niveau uit te stijgen. Het effect is grappig en pijnlijk tegelijk. De film is vrij van vuiltjes en ongerechtigheden. Het geluid is oké en de stemmen zijn goed verstaanbaar hoewel de primitieve omstandigheden in de studio voor verrassingen kunnen zorgen. Maar dat verhoogt alleen maar de pret.

EXTRA'S
Geen extra's.

CONCLUSIE
12:8 East Of Bucarest, winnaar van de Caméra d’Or op het Filmfestival van Cannes 2006, is een sympathieke, satirische en vooral grappige film over Roemenië na Ceausescu. Regisseur Corneliu Porumboiu gebruikt een unieke situatie en een al even unieke locatie om zijn verhaal te vertellen en het resultaat is zonder meer geslaagd, ook voor wie geen interesse heeft voor wat er in Roemenië anno 1989 aan de hand was, want deze film gaat over een realiteit die zich in andere vermommingen overal ter wereld, dus ook bij ons, regelmatig afspeelt en die niet is gespeend van hilariteit en vooral absurditeit. Dit is een sterk en verrassend debuut dat de kracht van de hedendaagse Roemeense cinema (na het verrassende The Death Of Mr. Lazarescu) helemaal bevestigt.