:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> KONGO
KONGO
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2008-05-25
SERIE
In 1945 vertrekt Guy Moeyaert (Lucas Van den Eynde) vol goeie voornemens naar Kongo, waar hij een functie krijgt als adjunct-gewestbeheerder in de woelige provincie Masisi. Zijn beste vriendin Hélène (Karen Vanparys) is op dat ogenblik net getrouwd met zijn jeugdvriend Luk Vermarcke (Guy Van Sande), en ook zij trekken naar Kongo om op de koffieplantage van Luks vader Maurice (Rik Van Uffelen) te gaan werken. Voor het vertrek hebben ze elkaar alledrie trouw gezworen en beloofd om elkaar in Kongo altijd te blijven steunen, zelfs als ze daar de grootste rottigheid zouden hebben uitgehaald. Vijftien jaar later zullen ze berooid terugkeren, samen met duizenden andere Belgen, die aan den lijve hebben moeten ondervinden dat de zwarten hun getalsterkte hebben laten doorwegen. De onafhankelijkheid raast als een vloedgolf over hen heen eens de kolonisten hun vinger uit het gaatje in de dijk hebben gehaald.

Guy's bedoelingen zijn echter altijd toch min of meer eerbaar geweest: een goeie en eerlijke gewestbeheerder zijn. Vanaf het begin tracht hij de blanken en zwarten gelijk te berechtigen, al is de druk van buitenaf groot om zijn rasgenoten te bevoordelen. Vooral de beheerder van de lokale goudmijn Somikor, Jean Roland (Hans De Munter), meent dat hij de politionele macht van de overheid te pas en te onpas mag opeisen voor zijn eigen persoonlijke doeleinden, zoals de bijgelovige mijnwerkers tot werken aan te manen, of de wegenbouw prioriteit te geven op die plekken waar wegen alleen maar voor de mijnindustrie het hardste nodig zijn. Toch draait Guy mee in het systeem waarin de negerslaafjes braaf ja knikken en bij het minste bevel van de blanken staan te springen om te gehoorzamen. Zijn vriendin Anita (Els Dottermans) hoopt nog altijd dat er een dag zal komen waarop ze zullen terugkeren naar België, maar Guy is zodanig met het systeem vergroeid dat zich losscheuren pijn zal doen.


Hélène kan intussen maar niet wennen aan de Kongo-mentaliteit: dat zij de enige is die op haar eerste dag in de kolonie vol afgrijzen opmerkt dat het huis vergeven is van de kakkerlakken, is al geen goeie aftrap. Luks werkers op de koffieplantage spelen danig met haar voeten - alhoewel we voor hun verdediging moeten opmerken dat Hélène gewillig met haar voeten láát spelen - en na een incidentje met een verdwenen geweer gaat ze helemaal de racistische toer op, en ziet ze in elke zwarte een beest dat haar ter plekke zou willen bespringen. Terwijl Luk zich kapotwerkt, ergert ze zich te pletter aan de mentaliteit waarin ze haar zoontje Thomas moet opvoeden, en begint het bij haar ook enorm te jeuken om terug naar België te keren. Bij gebrek aan een beter alternatief zoekt ze troost bij een industriële hoeveelheid whisky.

In Kongo tracht regisseur Vincent Rouffaer een realistisch en objectief tijdsbeeld te schetsen van de woelige periode die aan de onafhankelijkheid van het land voorafging. De sfeer in de reeks is er één waar zowel de kolonisator als de gekoloniseerden er niet bepaald rooskleurig uitkomen. De blanke bezetters steken hun minachting voor de "minderwaardige zwarten" niet onder stoelen of banken; variërend van een schurk als Jean Roland, die met ijzeren hand de zwarten uitbuit om zijn goudmijn zo hard mogelijk te laten renderen - en daarbij niet kijkt op een leven meer of minder - tot de lokale overste van de Witte Paters, vader Alexis (Roger Bolders), die meent dat hij een laagje vernis over de zwarten kan heenstrijken zodat het allemaal brave christenen worden, maar die zich duidelijk geen illusies maakt, want voor hem blijven het wilden. Zijn de blanken meedogenloze, wrede, schaamteloze koloniale paternalisten, dan zijn de zwarten bijgelovig, corrupt en al even wreed. Guy's boy Clément gelooft bijvoorbeeld zonder enig voorbehoud dat, zoals de aanhangers van de dipenda hem hebben wijsgemaakt, de blanken van de zwarte kindjes corned beef (!) maken. Maar in de beide bevolkingsgroepen zitten er nog idealisten die geloven dat het verschil tussen blank en zwart met een beetje goede wil overbrugd kan worden. Guy Moeyaert is zo'n witte raaf: na zijn uren geeft hij de zwarte bevolking les in al wat voor hen van belang kan zijn, staatkunde, recht en economie, waar de Paters zich beperken tot het laten aframmelen van het Onze Vader. Ook zijn assistent, Gabriel Ndazaru (Dennis Rudge) heeft het hart duidelijk op de goeie plaats zitten, alhoewel hij de loyauteit ten opzichte van zijn stam en zijn verlangen om door te groeien in het Belgische wetssysteem met elkaar in een delicate balans moet trachten te brengen, en dat is niet altijd even eenvoudig. De plaatselijke arts is zelfs met een zwarte vrouw getrouwd, wat hem de afkeuring oplevert van zijn landgenoten. De goeie wil van de paar enkelingen weegt echter niet op tegen de steeds groter wordende kloof tussen de twee bevolkingsgroepen, waarbij de spanning incident na incident escaleert, en uiteindelijk uitmondt in bloederige moordpartijen.



Kongo is objectief omdat de makers duidelijk geen stelling hebben genomen. De technische ontwikkeling van de Kongolese bevolking is er duidelijk gekomen dankzij de kennis van de blanken, maar even goed hebben de blanken schaamteloos van hun machtspositie geprofiteerd. Moreel eindigt de reeks op een status quo: aan beide zijden vallen er vermijdbare doden, de blanken keren gepluimd terug naar België, en de zwarten hebben hun felbevochten onafhankelijkheid maar kunnen er even weinig mee doen als een struisvogel met een brommer. Kongo is ook realistisch in uitwerking: de tijdsgeest klopt helemaal, vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog over de koningskwestie tot en met de schoolstrijd, het bezoek van Boudewijn aan de kolonie, alles speelt zich ergens op de achtergrond af terwijl in Masisi het leven intussen onvermijdelijk zijn gang gaat. "Nog nieuws uit België?" is de gebruikelijke groet van de inwijkelingen onder elkaar, meestal gevolgd door één of ander belegen nieuwsfeit dat voor de situatie in Kongo niet echt relevant is. Zo wordt het referendum over de terugkeer van Leopold III gehouden op dezelfde dag als het jaarlijkse bal, omdat er anders geen hond op zou afkomen.



Vele van de Kongobelgen zijn avonturiers pur sang, die net als Luk Vermarcke alleen maar trachten snel rijk te worden, of die in Kongo een gezagsrol komen invullen waar ze in België alleen maar van zouden kunnen dromen. Net als de Witte Paters zien ze voor zichzelf een rol weggelegd die bijna als roeping kan gecatalogeerd worden, maar uit de praktijk blijkt dan toch dat de Kongolese gewesten zich nauwelijks in het keurslijf van netjes functionerende gewesten laten dwingen zoals de Belgen het graag zouden willen.

Deze reeks was een samenwerking van het toenmalige betaalkanaal Filmnet met de VRT en nog een paar buitenlandse partners. Waarom er overigens op de dvd uitvoerig staat dat dit een samenwerking met Canvas was, is me een raadsel, want ik ben wel héél zeker dat de serie in 1997 deel uitmaakte van de doorgaans sterke zondagavond-lineup van TV1. De reeks mocht duidelijk een centje kosten: zowat het hele verhaal is op locatie in Zimbabwe geschoten, voertuigen, kleding en attributen moesten allemaal overeenkomen met wat er in de jaren '50 bestond, dus is door het departement rekwisieten denkelijk een half museum leeggeroofd, en voor de cast werd een redelijk solide keuze gemaakt uit wat er aan talent in acterend Vlaanderen rondloopt. Nog een opmerkelijke keuze was om de muziek uit te besteden aan Henny Vrienten, de frontman van de Nederlandse punkband Doe Maar, die toch een soundtrack bij elkaar heeft gepend die niet echt aansluit bij de rest van zijn carrière, maar daarentegen wél de reeks cachet meegeeft. Minpunt is dat het verhaal met schokjes gaat, door elke aflevering te presenteren als een afgerond geheel dat in één welbepaald jaartal thuishoort, waardoor de rest van een aflevering soms moet worden opgevuld met wat filler material in de vorm van niets ter zake doende nevenverhalen. De personages worden ook niet zichtbaar ouder met het verstrijken der jaren, wat een beetje contrasteert met de zorg die voor de rest wél aan het detail is besteed.

Naar verluidt waren er ooit plannen voor een Kongo II, over de koloniale periode onder Leopold II, maar die reeks is er uiteindelijk nooit gekomen.

BEELD EN GELUID
Alhoewel de serie nog maar 11 jaar oud is, is er toch al een duidelijk verschil te merken tussen deze reeks, die nog tot de begindagen van het Actieplan 16:9 van de Europese Unie teruggaat, en recenter kwaliteitsdrama zoals Katarakt. De scherpte is uitgesproken minder, wat enerzijds wel aan het bronmateriaal kan liggen, maar anderzijds nog een frequent opduikend ziektebeeld is bij reeksen van deze leeftijd. Hier en daar is de print lelijk beschadigd door witte ruis en af en toe eens een lelijke witte barst in het beeld. Een gezamelijk probleem van beeld en geluid is dat je soms de personages niet ziet articuleren, waardoor het niet altijd even duidelijk is wie er wat zegt. Qua dynamiek is de 2.0-surroundtrack OK, en krijgen we binnen het kader van het mogelijke toch een aangename stereobeleving, maar de dialogen zijn vaak ongericht, alsof ze allemaal overgedubd zijn zonder met richting rekening te houden. De reeks is in drie talen (Vlaams, Frans en Shona) opgenomen, waarbij Nederlands ingebrande ondertitels in de Frans en Afrikaans gesproken stukken verschijnen. Een Nederlands ondertitelingsspoor heeft een compleet ander lettertype, wat het lezen bemoeilijkt, en er is ook een Engelse ondertiteling aanwezig.




EXTRA'S
Buiten een reeksje trailers voor andere Bridge-producten (de Jan Verheyen-drol Vermist, Los en Ben X) is hier op gebied van extra's niets te vinden. Een reeks als Kongo zou beter moeten verdienen.

CONCLUSIE
In Kongo wordt de rekening van ons koloniaal verleden opgemaakt. De reeks heeft goeie momenten maar kan bijvoorbeeld op gebied van karakteruitwerking niet tippen aan pakweg Katarakt of Stille Waters. De dvd-presentatie is okee.



cover




Studio: Bridge Entertainment

Regie: Vincent Rouffaer
Met: Lucas Van den Eynde, Guy Van Sande, Karen Vanparys, Els Dottermans, Dennis Rudge

Film:
7/10

Extra's:
0,5/10

Geluid:
7/10

Beeld:
8/10


Regio:
2

Genre:
Historisch

Versie:
Benelux (NL)

Jaar:
1997

Leeftijd:
12

Speelduur:
375 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
8711983489424


Beeldformaat:
1.78:1 anamorfisch PAL

Geluid:
Vlaams / Frans / Shona Dolby Surround 2.0

Ondertitels:
Nederlands, Engels
Extra's:
• Cross-promotionele trailers

Andere recente releases van deze maatschappij