Dekalog is een reeks van tien films die regisseur Krzysztof Kieslowski en scenarist Krzysztof Piesiewicz draaiden voor de Poolse televisie in 1989. De films hebben enkel een nummer van 1 t/m 10 als titel. Ieder deel is een moderne interpretatie van een van de tien geboden. Dekalog 9 behandelt het negende gebod: ‘Gij zult niet begeren uws naasten vrouw.’

FILM
Dekalog 9 bevat een van de meest beklijvend gefilmde scènes uit de ganse cyclus. Een man en een vrouw staan samen in een lift die naar omhoog gaat. De gespannen sfeer - het huwelijk van de twee dreigt ten onder te gaan omdat de man impotent is - wordt om te snijden doordat het licht dat de lift binnenstroomt afwisselend over de man en de vrouw glijdt. De scène vindt plaats in de eerste vijf minuten van Dekalog 9 en genereert hoop voor een uitstekende aflevering. Jammer genoeg kunnen Kieslowski, cast en crew die belofte niet volledig inlossen. Het drama is voldoende aanwezig, maar het grote idee of de unieke invalshoek ontbreken. Dekalog 9 nestelt zich dan ook in de middenmoot van de reeks, wat op zich nog een verdienstelijke plaats is.

Het hoofdthema van deze episode zou lust moeten zijn, maar de makers hebben - niet voor het eerst in de Dekalog - meer aandacht voor jaloezie. Wanneer protagonist Roman immers het strenge verdict te horen krijgt dat hij zijn vrouw nooit meer zal kunnen bevredigen, trekt hij zich terug in een wereld vol zelfbeklag en jaloezie. Hij gaat er meteen van uit dat zijn vrouw Hanka een minnaar zal nemen... als ze die al niet heeft. Romans negatieve denken manifesteert zich al snel als een selffulfilling prophecy: de student waarvan hij het mogelijk acht dat die met zijn vrouw onder de lakens duikt, blijkt dat niet veel later ook te doen. Roman bespiedt de twee tijdens de daad en snuffelt in de privéspullen van zijn vrouw. Hij hinkt op twee benen: moet hij het bedrog van zijn vrouw frontaal confronteren of houdt hij zich op de achtergrond in afwachting van een zelfmoord uit zelfbeklag?
Het grote probleem met Dekalog 9 is niet alleen dat het meeste drama zich in het hoofd van de protagonist afspeelt, maar dat die protagonist geen logische denkpatronen heeft en daarmee het drama dus van in het begin een knauw geeft. De reden voor Romans depressie en negativisme is zonder twijfel zijn impotentie, maar Kieslowski slaagt er niet in dat geloofwaardig aan de kijker te verkopen. De regisseur registreert de daden van de hoofdrolspeler, maar geeft te weinig hints over de échte redenen die zijn obsessies voeden. Als kijker is het bovendien moeilijk mee te leven met een personage dat zich wentelt in eeuwig zelfmedelijden. Het handvol bijna-zelfmoordpogingen die als een rode draad door deze episode geweven worden, wekken dan ook eerder een flauw lachje dan een wrange traan op. Bovendien geeft Kieslowski de kijker evenmin een visueel ankerpunt: hij speelt weliswaar voordurend met dunne lichtstralen die een duister gelaat bedekken, maar haalt nooit het niveau van de eerder genoemde liftscène.

De acteurs kan je weinig verwijten. Piotr Mahalica's performance domineert de prent. Hij maakt zich de rol van Roman eigen, maar krijgt van het scenario te weinig input om onder de huid van het personage te kruipen. Ewa Blaszczyk slaagt daar beter in. De verscheurende keuzes die ze moet maken, staan niet enkel op haar gezicht te lezen, maar je kan als kijker ook achterhalen wat de motivatie van haar daden is, zelfs al wordt die nooit expliciet vermeld. Jan Jankowski ben je snel vergeten als de minnaar, terwijl Artur Barcis zijn vertrouwde cameo maakt.

Het negende bod leent zich voor een intrigerende adaptatie en het knaagt dan ook dat Kieslowski en coscenarist Piesiewicz een al bij al veilige route uitstippelden. Men kan zich betere, meer dramatische verhaallijnen indenken. Wat als Roman bijvoorbeeld zelf op zoek was gegaan naar een minnaar voor zijn vrouw, net uit liefde voor Hanka? Anderzijds is het misschien wel dat wat in Dekalog 9 gebeurt. Ergens wenst Roman immers dat zijn vrouw vreemdgaat, zodat hij zich erkend voelt in zijn seksuele onbekwaamheid. Misschien is het net door dat te denken dat hij het lot aanzet om van de wens een realiteit te maken. Enkele scènes in deze aflevering suggeren zo'n structuur. Maar zeker kan je daar niet van zijn. En dat is de schuld van Kieslowski. Dat is de reden waarom Dekalog 9 net niet goed genoeg is.
BEELD EN GELUID
De vorige episodes kenden een gestage opgang in kwaliteit, maar deze aflevering zet weer een stapje terug. Dezelfde problemen die de vorige delen plaagden, keren terug - zwakke contrasten en zwartniveaus, veel grain en printbeschadigingen, een mat kleurenpalet - maar ditmaal in iets grotere mate. Het audiospoor geeft de dialogen degelijk weer, maar het kan geen dynamiek teweegbrengen.

EXTRA'S
Deze disk bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Dekalog 9 laat de kijker wat verweesd achter. Enerzijds halen de makers onvoldoende uit het thema van echtelijke ontrouw, anderzijds leent de prent zich voor een interpretatie die doet nadenken over het lot en hoe we voorzichtig moeten zijn met wat we wensen. Al bij al een gemiddelde worp van Kieslowski en co. Beeld en geluid liggen kwaliteitsgewijs in het verlengde van de andere delen. Extra's zijn er niet.