Net zoals H.G. Wells’ The War Of The Worlds, behoort The Day Of The Triffids van de Engelse schrijver John Wyndham (1903-1969) tot de klassiekers van de sciencefictionliteratuur. Al op het einde van de jaren veertig werkte hij aan een reeks beeldverhalen over vleesetende planten die de gang van zaken in de wereld verstoren, en die vanaf 1951 als Revolt Of The Triffids in het blad Collier Weekly verschenen. In 1957 werkte de BBC de strip om tot een radiodrama. Aangezet door het succes zette Wyndham zich aan de bewerking van de serial tot de sf-roman The Day Of The Triffids die in 1961 het licht zag en die door liefhebbers van het genre meteen aan het hart gedrukt werd. Een tv-adaptatie kon dus niet uitblijven en het was opnieuw de BBC die daartoe de opdracht gaf in 1962. Die versie moet het evenwel afleggen tegen de zesdelige serie die de Australische omroep ABC in 1981 liet maken, die sindsdien als de enige echte verfilming van The Day Of The Triffids geldt en die beslist ook op de goedkeuring van de schrijver had kunnen rekenen, veel meer dan de BBC-versie die zich nogal wat vrijheden permitteert ten opzichte van de originele tekst en waarmee schrijver John Wyndham naar verluidt nogal wat problemen had.

 

In The Day Of The Triffids maken we kennis met Bill Mason op de ochtend van 12 mei. Een paar dagen eerder is hij opgenomen in het ziekenhuis na een mep van een Triffid in z’n gezicht. Omdat hij als kind al eens aangevallen werd door een baby-Triffid, heeft hij een zekere immuniteit opgebouwd tegen het gif van hun angel en is hem verzekerd dat hij na z’n herstel opnieuw normaal zal kunnen zien. Die ochtend is Mason zich aanvankelijk van geen kwaad bewust. Aan het geluid op straat te horen is het nog vrij vroeg en dus is het nog even wachten op de verpleegster die rond acht uur het verband om zijn hoofd komt verwijderen en hem het ontbijt brengt. Na een tijdje krijgt hij evenwel argwaan, doet z’n verband af en stelt vast dat het ziekenhuispersoneel niet op is komen dagen. De patiënten in de andere kamers blijken blind te zijn en zelfs z’n behandelende arts is niet gespaard. Volgens een radiobericht zou de (hopelijk tijdelijke) blindheid te maken hebben met een feeëriek – maar schijnbaar gevaarlijk - lichtspel dat zich de voorbije nachten aan de hemel afspeelde als gevolg van de doortocht van groenachtige kometen.

 

En dan zijn er de Triffids, een nieuwe en interessante plantensoort met een hoge olieopbrengst. Aanvankelijk werden ze op gesloten plantages gekweekt, maar uiteindelijk raakten de zaden over de hele planeet verspreid. Op de plantages worden hun angels regelmatig verwijderd, doch de exemplaren die in weilanden, privétuinen en langs de weg uit de grond schieten ontsnappen aan de controle. Na vijf tot zes jaar zijn ze volgroeid en kunnen ze zich schijnbaar verplaatsen op hun drie stokachtige poten. In groepjes drummen ze samen in de buurt van woonhuizen, communiceren schijnbaar met elkaar door met extra gekromde stokjes tegen hun holle stam te tikken en proberen onoplettende burgers met hun lange angels een dodelijke mep te geven. De levenloze lichamen laten ze vervolgens een paar weken liggen tot ze de staat van ontbinding hebben bereikt. Pas dan kunnen ze die als voedsel gebruiken.

 

Op zich zijn de Triffids – ondanks hun carnivore voorkeur – nooit een echte bedreiging geweest. Met eenvoudige hakmessen of vlammenwerpers waren ze makkelijk onder controle te houden en zelfs in de tuin waren ze kleurige aandachttrekkers op voorwaarde dat hun angel regelmatig werd ingekort, een beetje zoals eenden die de vleugels geknipt worden om te voorkomen dat ze weg zouden vliegen. De combinatie met een wereldbevolking die van de ene op de andere dag blind is – op een paar uitzonderingen na – is evenwel rampzalig voor het menselijke ras. Niet alleen valt de moderne samenleving stil, het verkeer in de eerste plaats, maar ook de stroomvoorziening gaat haperen, winkels blijven gesloten, de berichtgeving via radio en televisie stokt en het sociale weefsel valt langzaam maar zeker uit elkaar in een groep die kan zien en eentje die blind is, waarbij in beide groepen de sterkste individuen zorgen dat ze hun schaapjes tijdig op het droge hebben: sommigen sluiten zich vrijwillig bij elkaar aan, anderen proberen een niet-blinde te overhalen om de leiding te nemen van een groepje blinden, nog anderen gijzelen gewoon een ziende en verplichten hem/haar om met een groep blinden inkopen te doen in nabijgelegen dorpen en stadjes. Het duurt even voor hoofdpersonage Bill Mason doorheeft dat de wereld veranderd is en dat het wellicht nooit meer goed komt na de mysterieuze doortocht van de groene kometen, maar na een niet zo leuke confrontatie met enkele heethoofden en een gedwongen gevangenschap in dienst van een stel hulpeloze blinden onder leiding van een autoritaire figuur met militaire aspiraties, beseft hij dat er maar één werkbare oplossing is: met een stel gelijkgestemden een leven op het platteland opbouwen en ondertussen de nodige technieken aanleren om te overleven in een nieuwe wereld die gedomineerd wordt door een oprukkend ras van Triffids die schijnbaar beseffen dat het tij in hun voordeel gekeerd is.  

 

U herkent in de korte samenvatting van het scenario van The Day of the Triffids beslist de film Blindness (2008) van regisseur Fernando Mireilles waarin de wereldbevolking getroffen wordt door blindheid, of de tv-serie Survivors (2008) van de regisseurs John Alexander en Andrew Gunn over de mensheid die gedecimeerd wordt na de uitbraak van een geheimzinnig virus. Beide producties zijn zeer duidelijk op de ideeën uit Windhams boek geïnspireerd om niet te zeggen: overgeschreven. Maar dat onderstreept eerder de kracht van het origineel dan het gebrek aan inspiratie van de navolgers. The Day of The Triffids is niet voor niets één van de grondleggende werken voor rampenfilms waarin het lot van de mensheid door schijnbaar triviale toevalligheden wordt bezegeld. Windham heeft geen buitenaardse of voorhistorische monsters nodig om een spannende roman te schrijven en ook marsmannetjes en oogverblindende UFO’s zijn niet aan hem besteed. Wat wél een rol speelt in het boek – maar niet in de serie – is de Koude Oorlog, want de zaden blijken ontwikkeld te zijn door de Russen in de hoop op een economisch voordeel op hun aartsvijand de Amerikanen. Tijdens het transport van een grote voorraad zaden komt het vliegtuig in een storm in moeilijkheden. Het ontploft vooraleer de grond te raken, waardoor de zaden voor de hele planeet verspreid worden. Anno 1981 laten de Australische makers van de tv-serie die premisse achterwege en zetten helemaal in op de economische voordelen van de Triffids, terwijl ze de groene kometen in verband brengen met geheime satellieten van beide supermachten als mogelijk oorzaak voor de dodelijke straling die de aardbewoners blind maakt, waarmee hun uitgangspunten minder mysteries zijn dan in Wyndhams boek, maar tegelijk ook actueler en zeer crealistisch tegen een achtergrond van olieschaarste en wapenwedloop.

 

Waarmee meteen is aangegeven dat de zesdelige serie van regisseur Ken Hannam de lakmoesproef met glans heeft doorstaan en op de goedkeuring van de sf-fans mag rekenen. Uiteraard zijn er verschillen met het boek en heeft Ken Hennam in samenwerking met scenarist Douglas Livingstone hier en daar het verhaal ingekort en de handeling beperkt, maar qua sfeer en toon en vooral qua personages heeft ie zich bijna hondstrouw aan de uitgangspunten van de roman gehouden en dat is in dit geval een voordeel, want The Day Of The Triffids is van begin tot einde een sterke en perfecte roman die het verdiend om naar de letter en de geest te worden verfilmd. Hoofdrolspeler John Duttine – in Engeland hoofdzakelijk bekend als tv-serieacteur – is een sterke Bill Mason. Niet alleen staat hij voor de zware opdracht om in aflevering 1 haast op z’n eentje de kijker voor z’n zaak te winnen, maar ook in de rest van de serie zet hij een boeiend en geloofwaardig no-nonsensepersonage neer. Zijn compagnon de route Jo Payton (Emma Relph) lijkt aanvankelijk niet meer dan een dure stoeipoes met heel veel kapsones, maar zij past zich vrij snel aan de nieuwe omstandigheden aan ze deinst er niet voor terug om de Triffids te lijf te gaan als die haar nieuwe fragiele wereldje bedreigen. Maurice Colbourne (als Jack Coker) neemt de rol van hun directe tegenstander en rivaal voor zijn rekening. Hij heeft zo z’n eigen opvattingen over hoe de nieuwe maatschappij moet worden georganiseerd. Later ziet hij in dat Mason het bij het rechte eind heeft en verandert hij het geweer zonder veel morren van schouder, wat zonder veel omhaal geaccepteerd wordt: uitzonderlijke omstandigheden vergen bijzondere inspanningen en soepelheid, fysieke én mentale.

 

De geloofwaardigheid van The Day Of The Triffids wordt uiteraard grotendeels bepaald door de al dan niet geslaagde voorstelling van de vleesetende planten. Sinds de eerste prototypes in de Collier Weekly-strips was de discussie over hun uitzicht voortdurend aan de orde. Aanvankelijk ging het om twee meter hoge planten met een corpus van grote bladeren, een soort reuzenrabarberplanten die eerder een horrorsfeer opriepen. De Australiërs kozen evenwel voor een sierlijke geel- en oranjeachtige reuzenaronskelk met gekartelde rand en beige angel op een lange giraffeachtige stengel, waardoor de Triffids er meteen een stuk intelligenter uitzagen als alternatief voor een buitenaardse soort die niet willekeurig, maar zeer gestructureerd te werk gaat in haar verovering van het terrein en het uitschakelen van de vijand. Voor The Day Of The Triffids betekende deze aanpak niet minder dan dat het terrein van de brute horror werd ingeruild voor het fijnzinnigere genre van de sciencefiction, een terechte keuze, want in de rest van zijn oeuvre (o.a. het oersterke The Kraken Wakes (1951) en The Midwich Cuckoos (1957) dat tot twee keer toe verfilmd werd als Village Of The Damned, o.a. door John Carpenter in 1995 met Christopher Reeve in de hoofdrol) bleek Wyndham meer affiniteiten te hebben met sf dan met horror, hoewel hij dat laatste aspect als onderdeel van zijn verhalen nooit helemaal verwaarloosde.

 

 

Uiteraard waren de digitale mogelijkheden qua speciale effecten anno 1981 veel minder ontwikkeld dan vandaag. De makers waren dan ook verplicht om met schaalmodellen en handbewogen poppen te werken om hun Triffids tot leven te wekken. Bijgevolg worden de planten alleen van op een afstand in hun volle glorie getoond, in het halfduister of met tegenlicht en moeten we het voor de rest met close-ups van hun gevaarlijk uitziende kelk of hun harig onderstel doen. Door een perfecte dosering, een uitgekiende cameraopstelling en een uitgebalanceerd effectbejag, slagen de Australiërs er evenwel in om net genoeg van de Triffids te tonen om de kijker blijvend te boeien en tegelijk de geloofwaardigheid overeind te houden. Vandaag zou het een koud kunstje zijn om de planten te laten lopen en het zwiepen van hun angels in slow motion te tonen; het is niet zeker of dat tot een betere film zou leiden, want naast hun uitzicht en de gewelddadige eigenschappen van de spectaculaire planten is de overlevingsstrijd van de hoofdpersonages uiteraard ook belangrijk voor de geloofwaardigheid van de productie. Het bereiken van dat evenwicht is in deze versie van The Day Of The Triffids zonder meer geslaagd.

 

The Day Of The Triffids is een 16 mm-videoregistratie die in een 1.33:1-formaat wordt gepresenteerd. Het beeld is vrij van ongerechtigheden en storende technische fouten. De tinten ogen natuurlijk met heel af en toe wat kleurenverlies in ruimere opnamen. Soms is er sprake van een wat soft beeld, maar gezien de leeftijd van de opname is dat nauwelijks een punt. Het geluid staat in Dolby Digital mono, doch veel meer dan geweerschoten af en toe en het ronken van vrachtwagens is er niet te horen in een wereld die grotendeels stilgevallen is. Het tokken of klikklakken van de Triffid-stokjes tegen de stam is zowat het enige geluid dat echt een rol speelt en dat komt ondanks de beperkte geluidstrack uitstekend tot z’n recht.

 

Geen

 

De tv-serie The Day Of The Triffids is een waardige verfilming van de gelijknamige roman van de Engelse auteur John Wyndham. De acteerprestaties zijn oké en de manier waarop de vleesetende planten zijn geconcipieerd overtreft zelfs de verwachtingen van de meest kritische fan. Dankzij een goed scenario en een vlot verloop slaagt regisseur Ken Hannam erin de spanning zeer geleidelijk op te voeren naar een geloofwaardig crescendo dat de bedoelingen van de auteur helemaal respecteert. De bonussectie is jammer genoeg leeg, maar dat hoeft ons niet te verbazen van een productie die dertig jaar oud is en waarvan men destijds niet kon vermoeden dat ze ook vandaag nog tot de verbeelding zou spreken.

 

Deze Engelse uitgave is niet te koop bij ons. Liefhebbers kunnen terecht op Ebay, waar de serie regelmatig tegen een zacht prijsje aangeboden wordt.