:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> KOYAANISQATSI/POWAQQATSI
KOYAANISQATSI/POWAQQATSI (BLU-RAY)
Bespreking door: Didier - Geplaatst op: 2014-05-20

FILM 
Een tijdje geleden schreef collega William een knappe recensie over het tweeluik (of eigenlijk drieluik) van Godfrey Reggio. Het heeft niets met luiheid te maken, maar eigenlijk kan ik maar weinig toevoegen aan zijn woorden, behalve dat mijn verhaal zich naar Engeland verplaatst. Er werd heel wat gevochten over de auteursrechten van dit drieluik dat bestaat uit Koyaanisqatsi, het zes jaar later verschenen Powaqqatsi en het slot NaqoyqatsiPowaqqatsi komt zelfs uit de Cannon-stal: een productiehuis dat vooral bekend is geworden door routineuze actiefilms met Chuck Norris. In de Verenigde Staten verzamelde MGM de twee eerste delen voor een Blu-raybox. Het ziet er naar uit dat we die in België niet in de winkelrekken zullen vinden, maar gelukkig is er het Britse Arrow. Je begrijpt niet zo goed Engels? Geen nood, in de twee films wordt geen woord gesproken, wel is er sprake van een majestueus huwelijk tussen de adembenemende cinematografie van Ron Fricke en de intrigerende muziek van Philip Glass. Reggio kreeg heel wat kritiek te slikken, maar zoals de regisseur het zelf in de documentaire Essence Of Life zegt die je op deze heruitgave kan vinden: je interpreteert de film op de manier die jij wil.

Koyaanisqatsi
De film wordt inmiddels door heel wat wereldverbeteraars als een werk beschouwd dat de kijker politiekbewust wil maken. Koyaanisqatsi is evenwel geen politieke propagandafilm zoals An Inconvenient Truth dat bijv. wel is. Troost je, de mokerslag die Reggio de kijker bezorgt doet verschrikkelijk veel pijn, maar deze apocalyptische documentaire is in de eerste plaats een cinematografisch monument. Zoals gezegd is Koyaanisqatsi het eerste deel van een trilogie, en zonder twijfel de bekendste en beste van de drie. Deze vreemde titel is een begrip dat uit de woordenschat van de Hopi-indianen komt. Vrij vertaald betekent Koyaanisqatsi een leven dat uit balans is. Het is ook het enige woord dat je in deze film hoort. De prent zelf kun je best omschrijven als een collage van beelden die de waanzin toont van de maatschappij waarin we leven. De filmmaker biedt evenwel geen oplossing voor het probleem. In zijn review suggereerde wijlen Roger Ebert dat Godfrey Reggio gewoon wil zeggen dat de aarde beter af zou zijn zonder de mens. Harde woorden, maar dat is misschien wel de waarheid. God had er inderdaad misschien wat langer over kunnen nadenken vooraleer hij de mens schiep.

De film begint met helikopterbeelden van de woeste natuur, gebergten die de mens tot nu toe nog niet heeft aangeraakt. Een diepe bariton mompelt het woord "koyaanisqatsi" en eens de eerste vrachtwagen in zicht komt, wordt ook de muziek van Glass meer en meer zenuwachtig. De mens doet zijn intrede in het verhaal, het resultaat is zowel destructie als waanzin. Anno 2014 lijken de technieken van Fricke wel wat verouderd, toch laat het resultaat nog altijd indruk na. Reggio filmt bepaalde beelden (van wolken tot de eindeloze verkeersdrukte) en laat die dan in recordtempo voorbij flitsen. Het resultaat daarvan benadrukt de krankzinnigheid van ons bestaan. De natuurbeelden zijn fenomenaal mooi en het lijkt wel alsof de natuur ons wil zeggen: jij hebt mij wel onrecht aangedaan, maar ik blijf wel de sterkste, degene die jou uiteindelijk ook kan vernietigen.

Powaqqatsi
In de jaren 80 was het helemaal niet zo vanzelfsprekend dat de filmkijker een kaartje kocht om in de bioscoop een documentaire te bekijken. Tot ieders verbazing werd Koyaanisqatsi een gigantisch succes, toch duurde het zes jaar vooraleer de opvolger klaar was. Ondertussen was er al heel wat veranderd. De Berlijnse muur lag plat en het angstgevoel dat typisch was voor de jaren 80 was verdwenen. Er werden nog evenveel kernraketten als vroeger geproduceerd en de mens was nog altijd een even smerig beest, alleen leefde hij in de jaren 90 in een roes. Dat zal wellicht de hoofdreden zijn waarom de opvolger niet zo'n impact maakte. Koyaanisqatsi was een uiting van angst, na afloop werd je eraan herinnerd dat de mensheid helemaal niet goed bezig is. Bij Powaqqatsi voel je dat niet. Meer zelfs, ofschoon de film net zoals zijn voorganger een collage is van adembenemende cinematografie, raakt Powaqqatsi nooit de juiste snaar.

Misschien is Philip Glass één van de schuldigen. Neen, begrijp ons niet verkeerd: zijn score is fenomenaal, alleen koos de componist voor opzwepende Afrikaanse beats zoals we die van het latere Dead Can Dance-werk kennen en dat heeft niet hetzelfde effect als bij de eersteling. Ook Reggio gaat niet vrijuit. Ieder shot is fenomenaal en de eerste beelden die je ziet van honderden arbeiders uit het Braziliaanse Amazonewoud die zakjes slijk naar boven sjouwen laat indruk na. Het probleem is wel dat er geen structuur zit in Powaqqatsi. Je krijgt het gevoel dat je naar een fotoalbum zit te staren van iemand die weet hoe hij moet fotograferen, maar eens je het boek dichtklapt ben je alle kiekjes vergeten. Een ander probleem is het moraliserende vingertje van Reggio. Hij zegt geen woord, maar het is zonneklaar dat hij ons wil doen geloven dat onze medemens uit de Derde Wereld ondanks zijn miserie gelukkiger is dan de westerlingen. Is dat zo? Zou het niet kunnen dat de lach van een Nigeriaan breder wordt als hij de geneugten (of zo je het wil de duivelse verleidingen) van onze westerse maatschappij heeft leren kennen? Wat niet weet, niet deert.

BEELD EN GELUID
Er is een duidelijk onderscheid tussen Koyaanisqatsi en Powaqqatsi. Natuurlijk moet je er rekening mee houden dat er technisch ook een verschil van zes jaar tussen de twee documentaires zit. Koyaanisqatsi is wel imponerend mooi, maar de gerestaureerde versie heeft nog last van een witte korrellaag. Storend werkt dat niet, maar het verschil met Powaqqatsi is enorm. Het geluid staat op een krachtige DTS-HD 5.1-band en dat is maar goed ook, want de score is één van de hoofdrolspelers.

EXTRA'S
Het bonusmateriaal is naar Arrow-gewoonte weer helemaal dik in orde. Allereerst vind je op de twee schijfjes een hele resem interviews met zowel Reggio als Glass, die ook al op de Europese dvd-uitgave te vinden was. Tevens is er een boekje van 72 (!) pagina's met daarin teksten van o.a.  Anton Bitel, Michael Brooke, Peter Cowie en Jean-Baptiste Gouyon. Anima Mundi is een leuk toemaatje: een 28 minuten durende kortfilm waarin Reggio 70 verschillende diersoorten filmt op de tonen van (alweer) Philip Glass.

CONCLUSIE
Koyaanisqatsi is ondertussen meer dan dertig jaar oud maar heeft nog niets van zijn kracht ingeboet. Ook de boodschap blijft jammer genoeg vandaag nog overeind. De opvolger Powaqqatsi is wel van minder allooi, maar nog altijd het werk van een grootmeester. Wie deze twee films op Blu-ray wil moet evenwel zijn soelaas in Engeland zoeken.  



cover



Studio: Arrow Films

Regie: Godfrey Reggio
Met: -

Film:
8,5/10

Extra's:
7/10

Geluid:
8,5/10

Beeld:
7,5/10


Regio:
B

Genre:
Documentaire

Versie:
U.K.

Jaar:
1982-88

Leeftijd:
PG

Speelduur:
199 min.

Type DVD:
SS-DL


Beeldformaat:
1.85:1 HD

Geluid:

Engels DTS-HD MA 5.1



Ondertitels:
geen
Extra's:
• Introduction by filmmaker and composer Gary Tarn
• Interviews with Reggio and composer Philip Glass on the making of Koyaanisqatsi and Powaqqatsi
• Anima Mundi (1992)

Andere recente releases van deze maatschappij