FILM
Museumconservator Jacques Saunière (Jean-Pierre Marielle) wordt in het Louvre dood aangetroffen. Al stervende heeft hij een pentagram op zijn borst gekerfd en een reeks mysterieuze raadsels achtergelaten, waarin hij onder meer vraagt dat zijn kleindochter, agente Sophie Neveu (Audrey Tautou), contact zou opnemen met professor Robert Langdon (Tom Hanks), een expert in cryptografie, die net in Parijs is voor een lezing. Langdon is echter door een anonieme tip van de moord op Saunière beschuldigd, en politiecommissaris Bézu Fache (Jean Reno) volgt gretig het geboden spoor, zelfs iets té gretig, en zonder zich vragen te stellen bij de herkomst van zijn tip wil hij Langdon de doos indraaien. Langdon en Neveu nemen echter de benen, en besluiten zelf het moordmysterie op te lossen. Ze komen in een ingewikkeld kluwen van intriges terecht, waarin de eeuwenoude Priorij van Sion, zijnde de afstammelingen van de Tempeliersorde, en de katholieke integristische sekte Opus Dei met getrokken messen tegenover elkaar staan, met als inzet de kennis over een groots geheim dat, eens onthuld, de fundamenten van de katholieke geloofsleer op zijn grondvesten zou kunnen doen daveren: er zou immers, als de theorieën waar zijn, hard wetenschappelijk bewijs kunnen bestaan om de goddelijke afkomst van Jezus te ontkrachten, en dat is toch iets wat Opus Dei, doorheen de jaren gespecialiseerd in het uit de zakken kloppen van geld van haar meestal welgestelde aanhangers, niet echt ziet zitten.




In verschillende van de werken van Leonardo Da Vinci blijken aanwijzingen te zitten om iemand met genoeg verbeelding de puntjes met elkaar te laten verbinden. Eén van Opus Dei's vooraanstaande geestelijke leiders, bisschop Aringarosa (Alfred Molina), heeft een gewetenloze albino-moordenaar, de altijd voor een potje zelfkastijding te vinden Silas (Paul Bettany), in dienst, die systematisch de lijst dienaars van de Priorij aan het uitdunnen is. Sophie vindt in de nalatenschap van haar grootvader een kostbare cryptex, een letterwiel met een verborgen boodschap in, waar Silas op aan het azen is. Om het ding te openen zal ze echter de hulp van professor Langdon méér dan goed kunnen gebruiken. Langdon zoekt zijn excentrieke collega Leigh Teabing (Ian McKellen) op, een expert over de geschiedenis van de Priorij van Sion. Die is maar wat graag bereid om het voor de politie op de vlucht zijnde duo een helpende hand toe te steken, al was het maar omdat het doel van hun queeste zijn totnogtoe onbewezen theorieën over de origines van het christendom zou bewijzen.




Spijtig genoeg verschijnt The Da Vinci Code op 4K enkel in de theatrical-versie en niet in de veel betere extended versie, wat in de beoordeling een punt kost. The Da Vinci Code werd onnodig hard werd aangepakt door het merendeel van de filmcritici, die in de film een gedroomde opportuniteit zagen om eens ongestraft een winnaar van twee oscars voor beste film, Ron Howard, een succesacteur als Tom Hanks en de sinds Le Fabuleux Destin D'Amélie Poulain tot chouchou van het meer cinefiele publiek uitgegroeide Audrey Tautou in één houw neer te kunnen sabelen.




Even toch een paar feiten op een rij zetten: The Da Vinci Code is al op zich een redelijk ingewikkeld werk dat maar ten volle kan geapprecieerd worden door mensen die toch een klein beetje voorkennis hebben over Opus Dei, de Tempeliersorde, de turbulente geschiedenis van het christendom in het Romeinse rijk en de clash met de meer paganistische religies waarin de dualiteit tussen man en vrouw meer centraal stond dan in de patriarchistisch getinte katholieke geloofsleer. Het boek van Brown heeft pas zijn naam en faam verworven door mond-op-mondreclame, nadat de recensie-exemplaren quasi allemaal ongelezen in de prullenbak van de literaire columnisten was verdwenen. The Da Vinci Code is misschien inderdaad geen hoogstaand culturele wereldliteratuur, het is toch ook niet de derderangs pulproman waar die vaak voor versleten wordt, en het feit dat het boek intussen miljoenen keer langs de kassa is gepasseerd, onderstreept toch ook nog eens dat het laatste woord meestal bij het al dan niet (en in dit geval dus duidelijk wél) kopende publiek ligt. Ron Howard heeft alleszins niet te hard zijn eigen stempel willen drukken, en is niet, zoals vaak gebeurt bij literaire verfilmingen, de plot volledig gaan omgooien en verdommen terwille van zijn publiek, wat in een ingewikkelde puzzel zoals The Da Vinci Code ongetwijfeld calamiteiten zou veroorzaakt hebben.




Ten tweede: de plot van The Da Vinci Code is gewoon goed, punt, aan de lijn. Brown heeft zijn huiswerk zéér goed gemaakt, en een hoop historische details tot een werkbaar amalgaam gekneed, met bijzonder oog voor kleine wetenswaardigheidjes zoals, om maar één voorbeeld te noemen, het feit dat de nulmeridiaan in het laat-Middeleeuwse Frankrijk niet door Greenwich, maar door Parijs liep. Vooral echter in zijn kennis over de vroegste christelijke bewegingen, de daar tegenover staande heidense tradities en het opdelen van de vroegste religieuze geschriften in de "ware" bijbel en de zogenaamd "apocriefe" evangelieën wint Brown de race met zijn literaire concurrenten met een straatlengte voorsprong door de brede achtergrondinformatie waar hij zijn verhaal in situeert. Toegegeven, complotfilms over geheime genootschappen zoals de vrijmetselaars, de Tempeliers, Opus Dei of voor mijn part The Ancient And Mystic Society Of No Homers hebben altijd al de aantrekkingskracht van het verbodene uitgeoefend. Als Ron Howard dan de - in mijn ogen wijze - beslissing nam om niet te veel kunstgrepen meer te verrichten op het verhaal, en de ingenieuze plot van Brown zonder veel wijzigingen over te nemen, dan is dat volgens mij dan ook omdat je aan een winnende formule best niet te veel meer verandert. Ron Howard maakt het verschil tussen boek en film precies dáár waar dat thuishoort: op het visuele vlak. De vele gestileerde scènes met kleurfilters, zowel in de historische uiteenzettingen van professor Teabing als de jeugdherinneringen van Sophie Neveu, vloeien zeer sfeervol in elkaar over; het contrast met de rauwe zelfkastijding-scènes van Silas met heftige camera-bewegingen en redelijk gore close-ups kan amper groter zijn. In de verrassende eindscène, waarin professor Langdon plots de waarheid onder ogen ziet, kregen we zelfs de rillingen over de rug van de manier waarop de camera inzoomt op de cruciale scène.




Ron Howard heeft ons al in verschillende andere films, zoals A Beautiful Mind laten kennismaken met zijn uitgebreide beeldtaal en zijn manier om enorm veel te vertellen met enorm weinig beelden. Zo krijgen we op amper één minuut tijd een redelijk goed idee van de reden waarom Silas zo'n koelbloedige moordenaar is geworden en zo slaafs de bevelen van zijn meester opvolgt. En hoeveel keer klagen filmcriticasters niet als er in een film die zich in Frankrijk afspeelt de Fransen allemaal een belachelijk 'Allo 'Allo-Engels bovenhalen? Wel, in deze film spreken alle Fransen (onder elkaar tenminste) nu eens Frans, en dan is het wéér niet goed! Dat de film voor de rest de rekbaarheid van de realiteit tot het uiterste drijft - alle actie speelt zich op een tijdsspanne van 24 uur af, waarin de hoofdpersonages van Frankrijk naar Engeland en weer terug reizen - is een bijkomstigheid die de suspension of disbelief er niet noodzakelijk minder groot door maakt. Immateriële zaken zoals Langdons claustrofobie worden zonder nodeloze uitvoerige uitwijdingen in beeldtaal verteld, niet altijd op de meest origineel mogelijke wijze, maar toch geheel volgens de regels van de filmkunst. Dus: what's there not to like?




Als derde punt wil ik toch nog even aanhalen dat veel van de controverse rond de film niet afkomstig is van de inhoud zelf, dan wel van de reacties die de film vooral in conservatieve middens genereerde; in bepaalde landen werd de film zelfs simpelweg verboden omwille van de "schokkende" inhoud. Ik kan alleen maar met verbazing vaststellen dat diezelfde pro-lobby er anderzijds geen graten in ziet dat in een film als http://www.dvdinfo.be/bespreking.php?id=4750 The Passion Of The Christ de lappen vlees zó van de beenderen worden gescheurd, en de film dan nog als "redelijk hard, maar toch verplichte kost" aan minderjarigen wordt aanbevolen. Het idee dat de enige spirituele verlossing door lijden kan komen heb ik persoonlijk altijd al een repugnant idee gevonden, en alhoewel - laten we daar duidelijk over zijn - de gehele film van Howard én het boek van Brown een puur werk van fictie is, weliswaar met alle ingrediënten op een zeer clevere manier met elkaar vermengd vóór serveren, zijn mistoestanden zoals de heksenvervolgingen, de minderwaardige positie van vrouwen in door mannen gedomineerde godsdiensten en de greep waarmee Opus Dei tracht ideeën die hen niet zinnen, zoals abortus en euthanasie, ter discussie te stellen, allerminst fictief. Als zoiets al moest bewezen worden, wordt het bewijs indirect geleverd door de zure reacties van zij die zich door de film aangesproken voelen. Maar zelfs de zelfkastijding van Silas is nog slappe kost, vergeleken met de manier waarop jaarlijks op de Filippijnen enkele religieuze fanatici zichzelf historisch zo getrouw mogelijk laten kruisigen. De hevigste reacties tegen de film kwamen echter van het Vaticaan zelf, die het boek en de film maar meteen op de ban-list wilden plaatsen, samen met stamcelonderzoek en het homohuwelijk. Opmerkelijk was dat in Opus Dei's officiële reactie weliswaar wordt ontkend dat de groep zich schuldig zou maken aan de reeks misdaden die in boek en film beschreven worden, maar anderzijds gebruik van onder meer pijngordels en de praktijk van zelfkastijding niet categoriek ontkend worden.




Gelukkig leven we niet meer in de middeleeuwen, en zijn mensen - hopelijk toch - intussen genoeg ontvoogd om zelf te bepalen welke waarden ze willen aanhangen. Is The Da Vinci Code dan een uitgesproken anti-religieuze film? Allerminst. Het enige wat de film, bij monde van haar hoofdpersonage, Robert Langdon, op het einde bijna letterlijk als boodschap uitdraagt, is dat verlichting alleen maar mogelijk is door je open te stellen voor andere theorieën dan de meest gangbare; dat "goddelijk" en "menselijk" niet per sé twee predicaten hoeven te zijn die elkaar per definitie uitsluiten; en vooral dat blind religieus fanatisme uiteindelijk tot zelfdestructie leidt, zowel bij diegenen die - in dit geval - het Grote Geheim trachten in de doofpot te steken als bij diegenen die dit het liefst aan de grootst voor handen zijnde klok willen hangen. Uiteindelijk is The Da Vinci Code zelfs dus een redelijk "brave" film, waar aan het einde van de rit iedereen wel een klein beetje zijn eigen gelijk in zal kunnen terugvinden. En zo lang zoiets leidt tot dialoog, is er nog altijd hoop voor de mensheid.




En om het tot slot nog even over de casting te hebben: veel van de negatieve kritieken over de rolverdelingen zijn volgens mij afspiegelingen gemaakt door mensen die de film per definitie willen afkraken. Tom Hanks' karakter is wat onderkoeld, toegegeven, maar een acteur met zijn ervaring kan toch gevoelens zoals zijn claustrofobie schitterend gestalte geven. Ian McKellen, die sinds zijn vertolkingen in de X-Men en Lord Of The Rings-franchises ondanks zijn leeftijd zijn marktwaarde gevoelig heeft opgedreven, schittert altijd in een rol met excentrieke trekjes, en Leigh Teabing is hem dan ook op het lijf geschreven. Jean Reno zet nog maar weer eens een Franse macho-klootzak neer van het type waar hij een patent op schijnt te hebben, en Paul Bettany is echt wel redelijk freaky als gestoorde huurmoordenaar. De enige die echt wat onder haar kunnen presteert is Audrey Tautou, mogelijk gehinderd door het feit dat Engels toch niet haar moedertaal is, want ze komt net véél flamboyanter over in de scènes die ze in het Frans moet spelen. Maar feitelijk heeft de casting niet te lijden onder enige zwakheid.

BEELD EN GELUID
We herinneren u er even aan dat de Blu-ray van de extended cut op gebied van geluid een aanfluiting was, met slechts een Dolby Digital 5.1-track, terwijl een TrueHD wel mogelijk was in het Frans. Deze keer heeft Sony niet dezelfde fout gemaakt, maar we moeten het slechts met de theatrical cut stellen. Het beeld ziet er alleszins aantrekkelijk uit, met een native 4K-scan die er zeer machtig uitziet, met de nodige lichte grain om het geheel filmisch te maken, maar ook veel, veel details, niet in het minst in bijvoorbeeld de grafisch nogal expliciete wonden die Silas bij zichzelf aanbrengt. De kleuren zien er natuurlijk uit en je ziet Tom Hanks zelfs duidelijk verbleken wanneer zijn persoon in een afgesloten ruimte moet zitten - Robert Langdon lijdt aan claustrofobie. Veel van de actie speelt zich af in de schaduwen van kerkgebouwen, maar ook daar zorgt een goed contrast voor meer dan voldoende detail. Het zwart ziet er echt zwart uit, en neigt niet naar, zeg, donkerblauw, zoals dat al eens gebeurt. Daar bovenop staat een Dolby Atmos-track die staat als een huis, die vooral de zalen van de musea en kerken laat galmen, maar ook Robert Langdons gevoelens hoorbaar maakt wanneer die in een lift stapt en de biepjes en kraakjes van het vervoermiddel overdreven luid weerklinken in zijn belevingswereld. Dialogen zijn prima te volgen, en de soundtrack van grootmeester Hans Zimmer is netjes evenwichtig door het geheel verweven.




EXTRA'S
De bonusdisk die bij de Extended Cut Blu-ray zat, is verdwenen. We moeten het hier dan ook stellen met een zeer summiere collectie bonusmateriaal. De UHD bevat weer de compleet overbodige featurette Moments met enkele fragmenten die je in de film ook ziet, alsook cast en crew-informatie. De Blu-ray bevat een audiocommentaar door regisseur Ron Howard, naast een promotionele documentaire Launching a Legacy: With a First Look at Inferno (4:26) die eertijds diende om het derde deel van de serie te pluggen. De 42 Extended Cut Scenes (35:27) zijn diegene die het verschil maken tussen de theatrical cut en de director's cut, maar door ze apart op te nemen, verliezen ze hun context. Als afsluiter krijgt u nog 2 trailers (4:25).

CONCLUSIE
De 4K-versie van The Da Vinci Code is qua beeld en geluid dik okee, maar bevat alleen maar de theatrical cut, wat inhoudelijk een gemis is dat een punt kost. De extra's zijn een dijenkletser: u heeft twee opties voor meer extra's: de disk importeren of de Blu-ray met de extended version bijhouden.