De Schotse strijd voor onafhankelijkheid van Engeland is een lange complexe geschiede­nis, die al in meerdere films werd naverteld, soms vanuit het Schotse standpunt (Rob Roy), soms vanuit het Engelse (Elisabeth). Een partij wordt altijd onveranderlijk als de meedogenloze slechterik afgeschilderd, de andere als de onderdrukte sukkelaar, maar ik denk dat het historisch juister is te stellen dat beide kanten zich schuldig maakten aan de meest gruwelijke baldadigheden.

In die zin is Braveheart een eerlijke film: de gruwel van de oorlog wordt tot in de goorste ­de­tails uitgebeeld - het make-up team heeft er zelfs een Oscar aan overgehouden, en als Uw maag te gevoelig is voor expliciete beelden zoals het oversnijden van kelen, onthoofd­ingen, doorboringen met spiesen en meer van dat fraais, laat dan deze film maar aan U voorbijgaan. U bent gewaarschuwd!

Voor wie zijn maag beter onder controle kan houden, is er ook goed nieuws te melden: de film bevat ondanks het zware scenario toch genoeg vertelkracht en een degelijk onder­bouwd verhaal, om er inderdaad Gibsons (totnog­toe beste) meesterwerk van te maken, waarhij terecht in 1996 een Oscar voor heeft ontvangen (zowel voor zijn film in zijn geheel als voor zijn regie). De film vertelt het levens­ver­haal van Willi­am Wal­lace, een Schot­se ver­zets­trij­der die (volgens de ge­schiede­nisboek­jes) de Engelsen enkele keren militair een zware opdoffer heeft kunnen doen incasseren, maar uiteindelijk door verraad in eigen rangen is gevangen­geno­men en de marteldood gestorven.

Het verhaal begint wanneer de jonge Wallace op een dag ziet hoe de vreselijk verminkte lij­ken van zijn vader en zijn oudere broer worden thuisgebracht. Ze hadden de pretentie om zich te willen meten met Edward Longshanks (Patrick McGoohan), de Engelse koning die al jaren ver­woe­de pogingen doet om Schotland onder zijn controle te krijgen, door een combinatie van een terreurbewind en het omkopen van de lokale edelen. In ruil voor hun onvoorwaardelijke gehoorzaamheid heeft hij het Ius Prima Nocte ingesteld, wat inhoudt dat bij een huwelijk de lokale heer recht heeft op de huwelijksnacht met de bruid, zonder discus­sie.

William Wallace is intussen na de dood van zijn vader opgevangen door zijn oom Argyle, die de jongen mee de wereld heeft laten rondtrekken, en de barbaar beschaving heeft bijgebracht. Zo heeft hij Latijn en Frans geleerd, alsook de krijgskunst. De volwassen Wil­li­am (Mel Gibson, die een half jaar niet naar de kapper is geweest en zijn haar uitsluitend heeft gewassen met een extract van prei en rode bieten) keert terug naar zijn geboorte­streek; wanneer de bewoners zien dat er Wallace-bloed in zijn adreren stroomt, wordt hij door de gemeenschap geaccepteerd, en hij wordt opnieuw verliefd op zijn jeugdliefde, Murron (Catherine McCormack). Omdat hij haar haar maagdelijkheid niet wil doen ver­liezen aan de heer, trouwen ze in het geheim.

Maar dan slaat het noodlot toe: een dronken officier wil zich aan Murron vergrijpen, en hij wordt prompt door William tot pulp geslagen, alvorens die kan vluchten. De heer wil een voor­beeld stellen, en om William uit zijn pijp te lokken snijdt hij Murron in het openbaar zijn keel over. Wanneer William dit hoort, slaan zijn stoppen door, en als een duivel slacht hij de troepen van de heer af, en stelt de heer op dezelfde manier terecht als Murron. Nu de vlam in de pan is geslagen, breidt de opstand zich uit tot de naburige dorpen, en in de kortste keren heeft William een gigantische troepenmacht onder zijn bevel. Vooral de vurig­heid waarmee hij zijn manschappen aanzet om te dromen van een leven als een vrij man, niet langer slaaf van de Engelsen, geeft de doorslag, en door Wallace's krijgskunsten worden de Engelse troepen op een vernederende manier uit Schotland gejaagd.

Maar dan begint het Schotse front barsten te vertonen: verschillende Schotse edelen, waaronder sir Robert Ten Bruce, beginnen luidop te dromen van een Schotse soevereine vorst, en willen vooral deze kroon graag zelf dragen. Alleen Wallace voorziet dat deze rivaliteit wel eens hun ondergang zou kunnen betekenen, want hij is er zeker van dat de Engelsen terug zullen komen. Om ze een slag voor te blijven - en omdat aanval nu een­maal de beste verdediging is - is hij van plan om met zijn troepen het Engelse York binnen te vallen.

De Engelse koning Edward Longshanks, die op dat ogenblik aan het Franse front zijn rechten aan het verdedigen is en de onbeduidende opstand heeft overgelaten aan zijn miserabele en onbekwame zoon, keert terug om de zaak in eigen handen te nemen. Hij ontsteekt in blinde woede wanneer hij merkt dat zijn zoon meer interesse heeft in de mooie schildknapen aan het hof dan in een opvolger te maken bij zijn Franse echtgenote (Sophie Marceau), en besluit om de prinses als onderhandelaar naar William Wallace te sturen; als Wallace haar vermoordt, dan zou immers de koning van Frankrijk hem te hulp komen.

Dit draait echter compleet anders uit dan hij gehoopt had: de prinses is gecharmeerd door Wallace, die er uitziet als een wildeman, maar tegelijkertijd een erudiete en hoffelijke heer is, en vooral omdat hij de strijd is aangegaan uit liefde voor Murron. Ze gaat zelfs zo ver dat ze Wallace op de hoogte brengt van de verschillende moord­pogingen door de koning.

De rivaliserende Schotse edelen zien William echter als een obstakel in hun hindernissen­parcours naar de troon, en sommigen van hen spelen onder een hoedje met Edward Longs­hanks, die hen titels en landerijen heeft beloofd in ruil voor hun medewerking. Wallace kent maar een straf voor verraad: de dood, en op een bepaald moment keert het geluk zich tegen hem: hij wordt verraden en uitgeleverd aan de rechter des konings.

Mel Gibson zet in deze film zijn tot nog toe sterkste rol neer, maar blijft hetzelfde type spelen als we van in zijn andere films (The Patriot, Ransom,...) gewoon zijn: een door­brave huisvader, die niets liever wil dan huisje, vrouwtje, kindje, maar die, wanneer hem dat ontnomen wordt, verandert in een meedogenloze slachtmachine. Toch blijft hij in zijn rol meestal menselijk, en kan hij emoties tonen zoals verbittering wanneer hij verraden wordt, verdriet wanneer zijn geliefde sterft, en vriendschap wanneer iemand hem het leven redt, wat van de Schwar­ze­neg­gers en Stallo­nes van deze wereld niet gezegd kan wor­den.

BEELD EN GELUID

Dit is een film die je bij uitstek moet zien in Dolby Digital: tijdens de veldslagen hos­sen de paarden door je huiskamer, op het slagveld hoor je de raven opvliegen van de lijken, en zelfs het zwaardgekletter en het gereutel van de stervenden klinkt uitermate realistisch, geheel in overeenstemming met de zeer expliciete beelden. De fotogra­fie is prach­tig (ook geno­mi­neerd met een Oscar), en de transfer naar DVD is goed ge­slaagd: het beeld is helder, contrastrijk, de kleuren zijn stabiel en er zitten nergens krasjes op.

Alhoewel dit een 2 disc-set is (de film zelf duurt al 3 uur), stellen de extra's wat teleur. Er is een audio-commentaartrack van regisseur/hoofdrolspeler Mel Gibson, een bioscooptrai­ler, en op de tweede disc welgeteld een (1) documentaire over het maken van de film, niet ondertiteld. Het is bovendien misleidend om "Interactieve menu's" en "Directe scene-toe­gang" te catalogeren als extra's! Als ze voor een film als The Bridge On The River Kwai (van 1957 notabene) nog zoveel extra materiaal hebben om twee discs tot het randje vol te branden, dan had dat zeker ook moeten kunnen voor Braveheart. Om bij dezelfde film­maatschappij te blijven: in vergelijking met het bonusmateriaal op Independence Day komt Braveheart er wat bekaaid uit.

CONCLUSIE

Dit episch drama heeft zeker de merite van drie uur lang de kijker te kunnen boeien, en doordat deze zowel romantiek, geweld als intrige biedt, is het een film die iedereen wel ergens zal boeien. U bent echter wel gewaarschuwd dat de vermelding +16 deze keer eens niet duidt op de aanwe­zigheid van een halve blote vrouwenborst, maar echt wel verant­woord is.