FILM
De 38-jarige Randle Patrick McMurphy (Jack Nicholson) is een eigenwijze, non-conformistische en opstandige gevangene die krankzinnigheid veinst om aan de vier muren van de gevangenis te ontkomen. Hij wordt naar een psychiatrische instelling gestuurd in de hoop dat het leven er eenvoudiger zal verlopen. Bij zijn aankomst maakt hij kennis met de andere (en redelijk gedrogeerde) patiënten: Chief Bromden (Will Sampson), een reus van een vent, maar wel doofstom; de pathetische, stotterende en paranoïde Billy Bibbit (Brad Dourif); de intellectueel Dale Harding (William Redfield); de neurotische Charlie Cheswick (Sydney Lassick); de onvolwassen Martini (Danny De Vito); de cynische Taber (Christopher Lloyd). Al gauw botst hij met de gevestigde waarden en opgelegde regels die de dagelijkse routine en de rust bij zowel het personeel als patiënten waarborgen. McMurphys karakter botst constant met de autoritaire hoofdverpleegster Ratched (Louise Fletcher), die alles nauwgezet in het oog houdt en de regels keihard toepast.

De luidruchtige McMurphy poogt met zijn gedrag enige reactie los te weken bij de patiënten,wat bij de dagelijkse hulpgroepvergadering, op dominante wijze geleid door Ratched, naar zijn mening niet lukt. Hij probeert de monotone routine te doorbreken door bijv. een stemming te organiseren bij de patiënten in de hoop dat ze de kampioenschappen baseball op televisie te zien krijgen. Hij introduceert tevens een kaartspel met pornografische afbeeldingen en black jack waarbij om sigaretten gegokt wordt. Zijn ongehoorzaamheid en opstandig karakter vallen niet in de smaak bij Ratched en de directie, maar McMurphy blijft zich voortdurend verzetten tegen het autoritaire karakter van de instelling waar regels op de regels in het leven geroepen worden om diegenen te bestraffen die ze niet klakkeloos naleven.

De film wordt uiteraard gedragen door een ijzersterke cast met Jack Nicholson en Louise Fletcher op kop. Voorts herkennen we de piepjonge Danny De Vito, Brad Dourif en Christopher Lloyd, die tot op de dag van vandaag nog steeds meedraaien in de filmwereld. Het scenario is door Lawrence Hauben en Bo Goldman herwerkt en was gebaseerd op het succesvolle boek van Ken Kesey uit 1962 dat begin 1963 kort werd opgevoerd op Broadway met Kirk Douglas in de hoofdrol. Jaren later besloot diens zoon Michael Douglas om samen met Saul Zaentz een filmversie te producen. En met succes.

One Flew Over the Cuckoo's Nest behoort tot de beste Amerikaanse films ooit gemaakt en graaide maar liefst de vijf belangrijkse Oscars weg: beste film, beste regisseur, beste acteur, beste actrice en best geadapteerde scenario. Sommige critici beschouwen deze film als één van de laatste grote Hollywoodfilms; de jaren 80 en 90 leverden wel degelijke films, maar die haalden nooit meer het niveau van Hollywoods glorieperiode.

BEELD EN GELUID
Vanwege de ouderdom van de film kan je wel verwachten dat beeld en geluid niet te vergelijken zijn met meer recentere films. En inderdaad, de film mag dan al een anamorf 1.85:1-beeldformaat hebben, echt goed oogt de kwaliteit nooit. Er zit in sommige scènes veel ruis; de kleuren ogen niet altijd even levendig en bij momenten zijn ze zelfs wat flets en vaag. Het beeld mist scherpte, behalve dan in de close-ups. De print vertoont krasjes, vlekken en stofjes en mocht dus best een keertje schoongemaakt worden.
Het geluid staat in Dolby Surround dat evenmin de verwachtingen in kan lossen. De soundtrack klinkt over het algemeen nog goed waarbij soms de achterste kanalen gebruikt worden. Voor de rest krijgen we alleen dialogen te horen die schril en hard klinken en die heel af en toe moeilijk verstaanbaar zijn.

EXTRA'S EN CONCLUSIE
Warner heeft deze maand een Classic Collection uitgebracht waarin enkele klassiekers opnieuw worden gereleased en tevens een nieuw hoesje krijgen. Jammer genoeg heeft One Flew Over The Cuckoo's Nest ten opzichte van de vorige versie geen vooruitgang geboekt op het vlak van beeld en geluid, wat door de ouderdom van de film te begrijpen is. Warner doet nog een verwoede poging om een boekje met achtergrondinformatie en wat tekstmateriaal (filmografieën, productienota's, awards, etc.) toe te voegen, maar dat kon ons niet echt bekoren. Een uitgebreide documentaire of audiocommentaar zou zo vele malen interessanter  zijn en effectief bijdragen tot een beter inzicht in de film. De Amerikaanse laserdiskrelease had deze beide extra's wel. Zonde dat ze niet gebruikt zijn voor de dvd-release. Deze film verdient een betere behandeling. Laat ons hopen dat die er ooit komt, mét de nodige extra's.