FILM
Henry Brubaker (Robert Redford), de nieuwe directeur van de Wakefield-gevangenis, heeft een originele manier bedacht om zich in te werken: hij laat zich als nieuwe gevangene opsluiten, om aan den lijve te ondervinden hoe de gevangenen behandeld worden. Hierbij heeft hij de politieke back-up van Lillian Gray (Jane Alexander), die in opdracht van de gouverneur het gevangeniswezen doorlicht. Wat Brubaker echter aantreft, tart alle verbeelding. Het gehele systeem is doordrongen van corruptie, zowel op niveau van de bewakers als van de "trustees", de gevangenen die het vertrouwen van het personeel genieten en mee instaan voor de bewaking van de andere gevangenen. Mee door het runnen van een boerderij zou de gevangenis zelfbedruipend moeten zijn, maar het voedsel verdwijnt in de handen van de lokale middenstand, terwijl de gevangenen creperen van de honger. Voor zowat alles moet er extra betaald worden: eten zónder wormen, medische hulp, een slaapplaats, een niet té geestdriftige scheerbeurt van de kapper... Ook maken de meeste trustees misbruik van hun geprivilegieerde status om de andere gevangenen onder meer tot seksuele handelingen te dwingen, of om op de zwarte gevangenen hun racistische lusten bot te vieren. En voor wie dan nóg niet gehoorzaam genoeg is, is er nog altijd een afranseling met een leren riem voorhanden. Henry Brubaker neemt het heft stevig in handen, en houdt de langverwachte grote kuis. Met als vertrouwelingen Dickie Coombs (Yaphet Kotto) en de recidivistische autodief Larry Bullen (David Keith) schaft hij de corruptie en de lijfstraffen af, verdeelt het schaarse eten eerlijk onder de gevangenen en maakt een einde aan het gebruik van de gevangenen als goedkope slavenarbeiders door de lokale middenstand. Zijn voorganger heeft er echter een zooitje van gemaakt: de slaapbarakken staan op instorten én blijken niet verzekerd, de gevangenen in de isoleercellen zijn al een half jaar niet gelucht, én tot overmaat van ramp zijn er die Brubaker liever zien gaan dan komen, en is de aan de gevangenis verbonden boerderij regelmatig doelwit van allerlei sabotage-acties. Brubaker zet echter koppig zijn politiek voort, en gaat zelfs zover dat hij de gevangenen democratische verkiezingen in het vooruitzicht stelt voor een gevangenis-raad. Maar dan grijpt de overheid in, want als Brubaker op die weg voortgaat, zouden er binnenkort wel eens (bijna letterlijk) lijken uit de kast kunnen komen vallen.

Brubaker is zo één van die typische verliezer-films bij de oscaruitreikingen, omdat die in hetzelfde jaar als The Elephant Man en Ordinary People - overigens ook geregisseerd door Redford - viel. Gebaseerd op het waargebeurde levensverhaal van gevangenisdirecteur Tom Murton, zorgde de film destijds voor heel wat polemiek tussen de hardliners, die vonden dat gevangenen niet hard genoeg konden worden aangepakt, en voorstanders van een soepeler regime, die vonden dat de elementaire mensenrechten zelfs in een gevangenis niet met de voeten mochten worden getreden. De film geeft een unieke en vrij realistische schets van hoe het gevangeniswezen in Amerika eruit ziet: de gevangenissen zijn geprivatiseerd en moeten zelfbedruipend zijn. In onze ogen helemaal onmogelijk is het feit dat de zogenaamde "trustees" onder meer wapens ter beschikking krijgen om de mede-gevangenen te bewaken; de Wakefield gevangenis ligt dan ook ver geïsoleerd in het platteland, en elke gevangene die zich aan een ontsnappingspoging waagt, weet dat het jachtseizoen op hem genadeloos geopend wordt. Maar laten we het even over de film zelf hebben. Een punt van zwakte is ongetwijfeld het redelijk matte acteerwerk, waarin alleen Robert Redford en Murray Hamilton wat schwung in kunnen geven. Stel je ook van de rol van Morgan Freeman als geflipte gevangene uit de isoleerblokken niet al te veel voor; zijn rol in The Shawshank Redemption vele jaren later is veel bezielder; bovendien heeft bij die laatstgenoemde prent regisseur Frank Darabont zich ook duidelijk door deze Brubaker laten beïnvloeden. De film is tevens een archetype van de meer sociaal geëngageerde prenten waar Redford zich graag voor leent. Het idee om de directeur van een gevangenis eens aan de andere kant van het hek te laten staan, is uiteraard een vondst die perspectieven biedt, maar aangezien Brubaker nogal redelijk vroeg in de film zijn dekmantel laat vallen, heb je daarna soms een beetje het raden waar regisseur Rosenberg met zijn verhaal naartoe wil. Toch valt uiteindelijk alles min of meer netjes in de plooi, al moeten er in het scenario een paar behoorlijk steile bochten worden genomen, en de finale is een zeer mooi en geïnspireerd werkstukje.

BEELD EN GELUID
Brubaker dateert uit 1980, en spijtig genoeg is dat aan de beeld- en geluidskwaliteit te merken. Vooral de eerste pakweg twintig minuten van de film zijn enorm duister, en zijn de gezichten van de gevangenen nauwelijks te onderscheiden. De openingstitels lijden ook onder telecine-wobble, ruis is alomtegenwoordig, en het grootste euvel waar de film mee te kampen heeft is een manifest gebrek aan scherpte. De Engelse 2.0-track heeft niet het minste gevoel van richting meegekregen, en alhoewel Brubaker eerder een film is die steunt op het acteerspel en de dialogen, ga je je op de duur ergeren aan het schel klinkende geluid.

EXTRA'S
Op deze titel uit de Big Deal-collectie van Fox vinden we geen extra's terug.

CONCLUSIE
Brubaker is een best interessante film, die vooral wordt rechtgehouden door de karaktergedreven vertolking van Robert Redford. Verwacht echter voor deze film uit de budgetreeks geen technische hoogstandjes!