Regie: George Lucas, Irvin Kersner, Richard Marquand
Met: Mark Hamill, Carrie Fisher, Harrison Ford, Alec Guinness, David Prowse, James Earl Jones (stem), Anthony Daniels, Kevin Baker, Peter Mayhew, Frank Oz, Billy Dee Wiliams
Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back (1980, Irvin Kershner)
De Rebellen hebben een onderkomen gezocht op de ijsplaneet Hoth, wanneer Darth Vader de ruimte laat uitkammen door een groep droïds. Ze worden ontdekt, en na een offensief van het Keizerrijk uit elkaar geslagen. Han Solo en prinses Leia vluchten in de Millennium Falcon naar Bespin, waar ze hopen dat een oude vriend van Han, Lando Calrissian (Billy Dee Williams) hen wil schuilhouden. Lando is echter in de greep van het Keizerrijk, en kan niet anders dan zijn gasten uit te leveren aan Darth Vader. Bovendien zit ook premiejager Boba Fett achter de veren van Han, opdat die zijn openstaande rekening met Jabba The Hutt zou vereffenen.
Luke Skywalker en zijn vrienden ondernemen een poging om Han Solo, die gedoemd is om de rest van zijn dagen te slijten als wanddecoratie bij Jabba the Hutt, te bevrijden. Waar het plan in eerste instantie schijnt te mislukken, Leia uiteindelijk als seksslavin aan de ketting bij Jabba eindigt en Lukes Jedi-trucjes niet schijnen te werken op de vette kwal, heeft de jonge avonturier in werkelijkheid een perfect plan bedacht om Tatooine voor eens en altijd te verlossen van de dictatuur van die schelploze mossel. Bij de Rebellen is intussen informatie aangekomen dat het Rijk onder persoonlijk toezicht van de Keizer een tweede Death Star aan het bouwen is, zonder de tekortkomingen van de eerste, en dat de Rebellen nog tijd hebben om deze te vernietigen totdat de constructie af is.
De Death Star versie 2.0 wordt beschermd door een ondoordringbaar magnetisch schild dat gevoed wordt vanop de nabijgelegen maan Endor. Terwijl Lando Calrissian en Generaal Ackbar de beslissende slag tegen de Death Star II leiden, probeert een klein commando, met Luke, Leia, Han, Chewbacca en de droids, op Endor de krachbron van het schild onklaar te maken. Het geheel is echter een door de Keizer opgezette valstrik om de rebellenbeweging te vernietigen, en het zou nog gelukt zijn, als de Rebellen de hulp niet zouden gekregen hebben van de Ewoks, de primitieve maar gedreven lilliputter-strijder, en - ongelofelijk maar waar - de levende teddyberen krijgen de troepen op de knieën. Terwijl Luke meer en meer zijn familierelaties ontraftelt, besluit hij om nog één keer de confrontatie met Darth Vader aan te gaan, in de hoop om het sprankeltje goedheid dat volgens hem nog in hem zit, terug op te wekken.
De reden hiervoor moet gezocht worden bij het feit dat een film voor perfectionist Lucas nooit "af" is. In 1997 gaf hij de klassieke trilogie een digitale opknapbeurt, waarbij hij eindelijk de kans kreeg om speciale effecten in te bouwen die bij de originele release te duur of technisch onhaalbaar waren. Zo heeft hij in A New Hope de straten van de zandplaneet Tatooine volgepropt met digitale wezens, in The Empire Strikes Back de witgeschilderde ruiten van de planeet Bespin vervangen door doorzichtige exemplaren, en in Return Of The Jedi krijgen we voor het eerst een blik op de planeet Coruscant. Ook Jabba The Hutt werd aan de eerste film toegevoegd in een digitale versie, in plaats van een man in een rubberen pak die de finale cut nooit haalde, alsook het ijsmonster op Hoth. Niet alle veranderingen werden echter door de fans op applaus onthaald: met name één sleutelscène in A New Hope, waarin in de oorspronkelijke versie Han Solo als eerste de premiejager Greedo doodschoot, wat Lucas bij nader te immoreel vond voor een heldenpersonage, werd aangepast, zodanig dat Greedo als eerste schiet en de handeling van Han een daad van zelfverdediging werd. En voor deze nieuwe versie heeft Lucas het alweer niet kunnen laten, en heeft hij nog maar eens details veranderd. Dat hij daarbij Jabba beter digitaal heeft weergegeven, de stem van Boba Fett heeft vervangen door die van de acteur die in Episode II Jango Fett speelt, de Keizer Palpatine nu door dezelfde acteur vertolkt wordt als Senator Palpatine, in de slotviering plots ook de planeet Naboo uit de prequels te zien is, en de Han en Greedo-scène wat vloeiender heeft gemaakt, zal niemand voor het hoofd stoten. Dat op het einde van Return Of The Jedi echter de originele acteur die Darth Vader speelde plaats heeft moeten maken voor Hayden Christensen, die in de prequel-trilogie Anakin Skywalker speelt, stuit al op meer controversie.
En zo geschiedde het dat in 2004 de originele Star Wars-trilogie, zij het met de nodige (?) aanpassingen, toch op dvd verschijnt. Lucas had al eerder toegegeven door de eerste twee delen van zijn prequel-trilogie al aan het nieuwe medium toe te vertrouwen, en nu de doorbraak van dvd een onomkeerbaar feit is, kon hij het voor zichzelf niet maken om aan de verleiding te weerstaan. In 2002 kwam de lang verwachte Back To The Future-trilogie uit op dvd, vorig jaar was het de beurt aan de Spielberg-Lucas-kruisbestuiving Indiana Jones, en in het begin van het jaar sijpelden de eerste geruchten door dat Lucas eindelijk ook de oude Star Wars-trilogie zou uitbrengen. Hetzelfde gerucht had daarvoor, maar dan als kwakkel, reeds verschillende malen de ronde gedaan, maar naargelang meer en meer berichten terug te traceren bleken tot Lucasfilm zelf, werd de aankondiging hoe langer hoe geloofwaardiger. Wat ook niet vreemd zal zijn aan Lucas' verandering van mening, is de massale hoeveelheid illegale Star Wars-kopieën die uit het Verre Oosten de Westerse markt overspoelden, en dat het zelfs onder de meest fervente kopieën hatende dvd-liefhebber als oké werd beschouwd om een illegaal kopietje van Star Wars op het schap te hebben liggen, al was het alleen maar omdat Lucas zo halsstarrig bleef weigeren. Die reden is dus nu verdwenen, dus met al die kopieën nu naar het containerpark, graag!
En Lucas is zo mogelijk nog een betere zakenman. Voor zijn voorgaande films, THX-1138 en American Graffiti heeft hij de centen meticuleus moeten bij elkaar schrapen, en ook Star Wars kreeg hij aan de studio's niet versleten, ondanks het flinke lobbywerk van regisseur Francis Ford Copolla. De studio 20th Century Fox heeft toen de grootste flater van zijn leven begaan: ze wilden de film uiteindelijk uitbrengen, maar het grootste deel van het budget moest van Lucas zélf komen. In ruil bedong Lucas dat alle eventuele opbrengsten uit afgeleide merchandise voor de volle 100 % voor hem was, en de studio hem carte blanche moest geven voor alle eventuele sequels. Niemand had kunnen vermoeden dat de rage zou inslaan als een bom, en dat bij elke heruitgave of nieuwe film de vlam weer oprakelde. Lucas is intussen één van de rijkste filmmakers ter wereld geworden, alleen al daarvan, en gaat er prat op dat hij altijd onafhankelijk is gebleven, en geen bemoeienis van de studio's aanvaardt. We begrijpen na het zien van de extra's nu beter dan Lucas zo'n protectieve reflex heeft ten opzichte van "zijn" geesteskinderen, want hij heeft er tweemaal zijn integraal fortuin in gestoken, tweemaal gegokt en tweemaal gewonnen, alhoewel het telkens kantje boordje was. Paradoxaal genoeg is zijn Lucasfilm zelf een grote speler op de markt geworden, waardoor Lucas zelf is geworden wat hij altijd zo verafschuwde. De rij filmmakers die in zijn spoor zijn gevolgd, groeit nog echter met de dag: Roland Emmerich, Dean Devlin, James Cameron, Ridley Scott, en zelfs die obscure Nieuwzeelandse pulphorror-regisseur die de vorige drie jaren onafgebroken de nummer één op de boxoffice was met een verfilming van één of ander dik boek van een wereldvreemde Oxford-professor, bekent op het bonusmateriaal schatplichtig te zijn aan Lucas.
Het project heeft wel aan Lucas' ziel gevreten, en na A New Hope was hij compleet uitgeput. Voor The Empire Strikes Back deed hij een beroep op één van zijn mentoren van de filmschool, Irvin Kershner. Lucas kreeg ook vreselijk mot met de vakbonden toen hij als één van de eersten erop stond om de credits ná en niet voor de film te tonen. Hiervoor werd hij flink beboet, maar Lucas nam alle - belachelijke - boetes van zijn werknemers voor zich. De daad was eerder een manoeuver van mensen die hem zijn succes niet gunden. Uit pure colère heeft de man ontslag genomen uit onder meer de machtige Writer's Guild en Director's Guild, wat als gevolg had dat hij voor deel VI geen beroep meer kon doen op zijn boezemvriend Spielberg, en de niet-gesyndiceerde Richard Marquand opzadelde met Return of The Jedi. De film werd mogelijk nóg een groter succes, Lucas beloonde al zijn medewerkers meteen percentje op de winst - nog zoiets wat de vakbonden de ogen uitstaken - en realiseerde zijn levenslange droom: het uit de grond stampen van de Skywalker Ranch, tot op heden hét epicentrium van de digitale effecten in filmland. George Lucas is misschien zelf geworden wat hij verafschuwde, een grote mediabons, maar hij heeft tenminste een hart voor zijn eigen films. Na zoveel tegenwerking zijn de misschien soms onlogische plot twists in Episode I en Episode II hem vergeven. Want het gevecht met het grote Evil Movie Empire heeft hij, als Rebel, helemaal alleen moeten voeren, niet geholpen door Ewoks, Wookies of knorrige smokkelpiloten. En als bittere nasmaak heeft ook zijn persoonlijke prinses hem verlaten, want de productionele problemen van Star Wars zorgden uiteindelijk voor een breuk in zijn huwelijk.
Verdict van de jury: 10/10. Als het de films alleen betrof, zouden we de drie respectievelijk als 9 - 9,5 en 8,5 kwoteren. We kunnen echter onmogelijk om de invloed heen die deze films hebben gehad op het héle post-Star Wars tijdperk in de cinema, en de films die anders nooit het licht hadden gezien, zijn niet te tellen. Dit feit vult wat ons betreft de ontbrekende puntjes op.
Maar nu hebben we dus de ultieme versie te pakken: het correcte beeldformaat met een bijzonder scherp opgepoetst beeld. Ruis en low-level noise is gewoon een non-issue op deze disc, en de kleuren zien er vibranter uit dan elke Star Wars-screening die U, hetzij op het grote, hetzij op het kleine scherm, ooit gezien heeft. Zowel de "zwartere" scènes hebben een ongelofelijke kleurdiepte en toch nog zin voor detail, en ook de "witte" scènes zijn gelukt, en dan denken we voornamelijk aan de scènes op Hoth in The Empire Strikes Back, waarbij de experts beweren dat filmen op sneeuw zowat het moeilijkste is wat er bestaat. We beweren niet dat de laatste artefact verdwenen is, maar... nee, we zijn aan het liegen. Er zitten helemaal geen artefacts in de film. Geen! Af en toe is er een klein beetje aliasing te zien, maar gezien de grote hoeveelheid technisch materiaal dat in de film rondzweeft waarin dit fenomeen zich niet voordoet, is dit een ware prestatie, en vooral in Return Of The Jedi is er wat lichte edge enhancement te zien.
Verdict van de jury: 10/10. De nog zeer kleine tekortkomingen aan het beeld verdwijnen in het niets als men bekijkt hoe men de rest van het bronmateriaal heeft behandeld. Het moet zoiets geweest zijn als de trappen van de Eiffeltoren simoniseren met een tandenborstel.
En dan nu het geluid. Aangezien de ontwikkeling van het THX-systeem in grote mate parallel loopt met de ontwikkeling van Star Wars, verbaast het ons natuurlijk niet dat we hier een schitterende THX-gecertifieerde Dolby Digital 5.1 EX-track met maximale bitrate (448 Kbps) voorgeschoteld krijgen. Geen DTS-track uiteraard, want dat formaat is net de grote concurrent van THX. En we moeten toegeven dat het dogma dat een DTS-track per definitie altijd beter is dan een THX-track, niet opgaat. Veel, zoniet alles, heeft te maken met de subtiliteit waarmee met de surroundkanalen wordt omgesprongen, waar het bij DTS vaak gewoon het brute geweld is dat voor de doorslag zorgt.
Wel, deze track is zowat de fijnste 5.1 EX-track die ons ooit ter ore kwam. De geluidskanalen zijn zeer netjes gericht, alsof Lucas het zelf heeft komen nameten in uw Home Theatre, en als je weet dat de drie films één aaneenschakeling zijn van ruimtegevechten, knokpartijen, duels met lichtsabels, explosies, achtervolgingen met speed-bikes en brullende monsters, dan kan deze release zich geen slechte aansturing van de surroundkanalen en vooral van de subwoofer veroorloven. Het gebruik van de subwoofer moet zowat het beste zijn wat ik ooit gehoord heb, en geloof mij, ik heb al véél gehoord. Héél af en toe zie je een klein synchronisatie-probleem, voornamelijk omdat de geluidsband in post-productie helemaal opnieuw is opgenomen, maar de lapses zijn werkelijk te schaars om er een punt over te maken. Als laatste wilden we het nog even hebben over de schitterende muziek van John Williams, die ook net als George Lucas zelf met zijn 70-koppig orkest tegen de gangbare mode inging. Een Star Wars-film met discomuziek, had echt niet aangeslagen, denken we.
Er was ook een hoop commotie over het feit dat de achterkanalen bij A New Hope zouden verwisseld zijn. Met de beste wil van de wereld heb ik er geen flaw in kunnen ontdekken, en als die er toch inzit, zullen het alleen mensen met een bovennatuurlijk sterk gehoor zijn die het hebben gehoord.
Verdict van de jury: 10/10. Deze audiotrack is nagenoeg perfect: gericht, gedetailleerd, uitgebalanceerd volume en zeer coherent.
En als je al dacht alles gezien te hebben, viel onze mond open van verbazing bij het bekijken van de extra's disc. Afgezien van de 4-discversies van de Lord Of The Rings-saga hebben we zelden een zo compleet en mooi afgewekt scala aan extra's mogen bewonderen. Pronkstuk is de zeer diepgaande feature "Empire Of Dreams", die met zijn tweeënenhalf uur speelduur elk van de films afzonderlijk in lengte klopt. Alle extra's zijn in 2.0 uitgewerkt, de voornaamste extra's (de documentaires) in 1.78:1-breedbeeldformaat, en overal zijn Nederlandse ondertitels aanwezig. De kwaliteit is natuurlijk niet zo denderend als de films zelf, gezien de ouderdom van het materiaal, maar voor een documentaire is dit bijvoorbeeld geheel geen storende factor.
De extra's vallen uiteen in vier secties: "Documentaries and featurettes", "Trailers and TV-spots", "Video Games and Still Galleries" en "Episode III Preview: The Return Of Darth Vader". We zullen elk van deze rubrieken apart bespreken.
Ook krijgen we de nodige toelichting hoe Lucas het geld dat hij met zijn films heeft verdiend heeft geïnvesteerd in technische spinoffs, zoals Industrial Light and Magic, het geluidslabel THX, Skywalker Sound en toen het onbeduidend kleine computeranimatiebedrijfje dat genoemd was naar het 3D-computeranimatiesysteem dat Lucas had laten ontwerpen, Pixar. Lucas heeft altijd de katalyserende factor gespeeld in het samenbrengen van de crème de la crème van experten in diverse deeldisciplines van het filmmaken, en kan daardoor terugkijken op zijn carrière die niet zo rijk gevuld is met films, maar wel met innovaties van technologieën die het aanschijn van de filmindustrie voor altijd hebben veranderd. Tegen het einde van de documentaire aan worden nog heel even de veranderingen in de 1997 Special Edition toegelicht, en het is een beetje jammer dat ze daarvoor de iets uitgebreidere documentaires op de VHS-versie hebben gerecycleerd. Tenslotte valt er nog een klein beetje te zeggen over hoe de cirkel uiteindelijk rond was en George Lucas dan toch maar aan de prequel-trilogie is begonnen. Veel wordt daar inhoudelijk niet over gezegd, maar uiteraard kan U voor alle details daarover terecht op de uitstekende extra's-discs van The Phantom Menace en Attack Of The Clones en hopelijk binnen een jaar of twee ook op Revenge Of The Sith - tenzij Lucas midden in de aanloop naar de première uiteraard weer eens de titel verandert. We weten dat hij dat durft...
Empire Of Dreams is ongetwijfeld één van de beste making of-documentaires die ooit op dvd het levenslicht zag. Ondanks de lange speelduur verveelt deze geen seconde, en zelfs de meest nerd-achtige Star Wars-freak zal er allicht nog wat van opsteken. Nog nooit eerder vertoond!
Documentaire "The Characters Of Star Wars " (19 min.)
In deze documentaire krijgen we een toelichting over het creëren van de kleurrijke archetypes die in Lucas' films de hoofdrollen spelen, waarbij de nadruk wordt gelegd op de tegenstelling goed/kwaad die de cast in twee kampen verdeelt. Enkele interessante anecdotes, zoals het feit dat in een vroegere versie de rol van Luke en Leia werden omgewisseld, of dat Han Solo was geconcipieerd als een groen gilamonster met schubben, zijn natuurlijk de kers op de taart.
Documentaire "The Birth Of The Lightsaber" (16 min.)
Hét kenmerk van de swashbuckling movie, in een futuristisch jasje gestoken. We vernemen hoe het lichtzwaardvechten zij oorsprong heeft gevonden in de Japanse krijgskunst (waarbij de zwaarden typisch met twee handen werden vastgehouden), en hoe de stramme stijl uit A New Hope, waarbij twee oudjes elkaar liggen te steken met botte bezemstelen, evolueerde naar het climax-gevecht tussen Luke en Darth Vader in Return Of The Jedi, waarbij Luke veel heeft bijgeleerd. Het feit dat in de prequel-films de gevechten alsmaar dynamischer worden, wordt redelijkerwijs verklaard door het idee dat de Jedi toen op het hoogtepunt van hun macht stonden. Het gevecht met het dubbele lichtzwaard uit The Phantom Menace en de demonstratie van Yoda in Attack Of The Clones was wat dat betreft nog maar het begin; de verwachtingen voor het duel tussen Anakin en Obi-Wan in Revenge Of The Sith belooft nog eens zoveel intenser te worden. Fans van The Simpsons en Futurama moeten zeker de aftiteling uitkijken!
Documentaire "The Force Is With Them: The Legacy Of Star Wars" (13 min.)
Dit is een zeer goed gestoffeerde, maar ietwat korte documentaire, waarin filmmakers getuigen hoe George Lucas hun werk heeft beïnvloed, en herinneringen ophalen hoe zij ooit de première van Star Wars beleefden. Passeren onder meer de revue: John Singleton (Boyz'N The Hood), James Cameron (The Abyss en Titanic), Ridley Scott (Alien), John Lasseter (Pixar, Finding Nemo) en Roland Emmerich en Dean Devlin (Independence Day en The Day After Tomorrow). Een zeer opgemerkte gast is Peter Jackson; opgemerkt omdat die zoals bekend zijn speciale effecten in de Lord Of The Rings-films niét bij Industrial Light and Magic heeft laten maken, en, nog opmerkelijker, voor deze documentaire ook heeft toegestaan om een paar fragmenten uit zijn eigen trilogie te laten tonen. Jackson verwoordt van alle geïnterviewden het nauwkeurigst hoe Lucas voor veel jonge filmmakers een rolmodel werd.
(2) Trailers en TV-Spots
In deze sectie vinden we een selectie van de belangrijkste bioscooptrailers (in breedbeeld) en TV-spots (in 1.33:1) terug. Voor Episode IV is dat de beruchte teaser trailer waarbij nauwelijks special effects-materiaal voorhanden was, de lanceringstrailer, een trailer van één van de re-releases uit de jaren '80 en een trailer voor de re-relase van de drie films samen in 1997. Voor Episode V en Episode VI krijgen we telkens een teaser, een trailer en een jaren '80 re-release trailer. Enige opmerkelijke feit hierbij is dat de teaser van Return Of The Jedi nog Revenge Of The Jedi heette. De 11 TV-spots, respectievelijk 4, 4 en 3 per film, zijn ook voorzien van een play all-optie.
X Box Game Demo ‑ Star Wars Battlefront
Daar kunnen we niets over zeggen, vermits we (a) geen spelletjesliefhebbers zijn en (b) onmogelijk ook nog eens geld kunnen steken in allerlei spelplatformen; dvd-installaties zijn al duur genoeg. Naar het schijnt is dit een goede speelbare demo, maar we verwijzen U liever naar de echte kenners op besprekingssites van computerspelletjes.
Game Trailer‑Star Wars Battlefront Game (1 min.)
Een korte aansporing om U het spel in kwestie te doen kopen.
(4) Documentaire "Episode III Preview: The Return Of Darth Vader" (9 min.)
Deze featurette is de enige op de hele disc die niet de verwachtingen inlost die deze gewekt heeft. Het merendeel van de documentaire bestaat uit het volgen van het proces om een nieuwe helm te maken op maat van Hayden Christensen, die de producenten heeft gesmeekt om zélf de rol van Darth Vader in Episode III te mogen vervullen. Verder krijgen we nog Ewan McGregor en Hayden Christensen te zien die duchtig aan het oefenen zijn voor het finale gevecht tussen de Jedi-meester en zijn voormalige Padawan, maar wie op een echt voorsmaakje van Revenge Of The Sith zit te wachten, zal moeten op zijn honger blijven zitten.
Ook vinden we nog op elk van de vier discs een link naar de website starwars.com terug. Niets nieuws onder de zon, dus. Tot slot is er op elke disc nog (minstens) één easter egg te vinden. Te lui om te zoeken? Bezoek dan onze Easter Egg-pagina.
Verdict van de jury: 10/10. Ondanks de magere inhoud van de Episode III-preview. Met de kwaliteit en de diepgang van de documentaire Empire Of Dreams zou elk cijfer onder de 8 een aanfluiting van ons kwoteringssysteem geweest zijn, het resterende bonusmateriaal vervolledigt de score.