Deze dvd is onderdeel van de zes discs tellende Warner Bros. Gangsters Collection. De overige vijf films in de collectie zijn: The Public Enemy, The Petrified Forest, The Roaring Twenties, Angels with Dirty Faces en White Heat.

FILM
Amerika, begin jaren dertig. De beurscrash van 1929 heeft de Verenigde Staten in een Grote Depressie geduwd, waaruit het land maar niet lijkt te kunnen ontwaken. Werkloosheid neemt gigantische proporties aan en armoede gaat aan niemand voorbij. Om tijdelijk weg te vluchten uit alle kommer en kwel, zoekt de gemiddelde Amerikaan de bioscoop op. De meeste filmstudio’s spelen in op het verlangen naar een escapistisch Utopia en produceren aan de lopende band feelgood musicals of glamoreuze romantische komedies. Slechts één studio durft het consequent aan de duistere realiteit van het alledaagse leven op het witte doek te toveren: Warner Brothers. In een oneindige reeks keiharde gangsterfilms geven zij een stem aan de gevoelens van frustratie en onvrede die de samenleving doorkruisen. Grootvader van dit genre, dat de studio befaamd zou maken, is het impressionante Little Caesar.

Rico Bandello is een kleinschalige boef in het Mid-Westen van de jaren twintig, die de magere buiten van overvallen tankstations beu is. Samen met zijn goede vriend Joe Massara trekt hij naar de oostkust, waar hij zich aansluit bij de gangsterbende van Sam Vettori. Het duurt niet lang eer de grenzeloos ambitieuze Rico Sam aan de kant schuift en zelf de touwtjes in handen neemt. Bovendien wentelt hij zich schaamteloos en uitdagend in de roem die met zijn criminele status gepaard gaat. Vijanden zijn er in overvloed, maar Rico weet hun aanvallen en aanslagen steevast te pareren en werkt zich op tot de hoogste regionen van de georganiseerde misdaad. De enige zwakke schakel in zijn plannen is zijn vriend Joe. Die heeft een eerbare carrière, maar kent genoeg geheimen om Rico voorgoed achter de tralies te zetten. Kan Rico het echter aan zijn makker uit de weg te ruimen, of betekent de vriendschap voor Joe de doodsteek voor zijn succesvolle gangsterbestaan?

Little Caesar is thematisch heel wat significanter dan louter een plot over een self-made gangster. De film vertelt eigenlijk het verhaal van de Grote Depressie zelf: eerst de onbegrensde mogelijkheden, dan het succes, vervolgens de ontnuchtering en het bankroet. Een publiek uit 1931 moet zich uitermate kunnen hebben identificeren met protagonist Rico, aangezien zij min of meer hetzelfde hadden meegemaakt, zij het vaak zonder de criminele achtergrond van de film. Deze mate van identificatie was trouwens een hersenbreker voor de studio, aangezien de censuur het niet fijn zou vinden dat een gangster verheerlijkt werd. Gelukkig overstijgt het scenario die angst met een driedimensionaal portret van de protagonist, waardoor zowel voor- als tegenstanders van de verheerlijkingstheorie hun gelijk kunnen halen. Nog opmerkelijk aan het script is de barrage aan dialogen, die als kogels uit een tommygun worden afgeschoten. Little Caesar ligt daarmee aan de basis van één van de klassieke elementen van de gangsterfilm en, een decennium later, de film noir.

Maar wat de film, 74 jaar na zijn première, nog steeds entertainend en meeslepend houdt, is, ondanks het prima scenario, in de eerste plaats toch de meesterlijke regie van Mervyn LeRoy. De cineast slaagt er perfect in de wereld van de georganiseerde misdaad in beeld te brengen. Hoewel de protagonisten veelal in maatpak rondlopen en in dure omgevingen vertoeven, weet de regisseur toch de duisterheid van hun bestaan visueel te vertalen. Hij doet dit door extensief plafonds een prominente plaats in het frame te geven, waardoor het lijkt alsof er altijd een zwaard van Damocles boven de hoofden van de gangsters hangt. De decors, die een vleugje Duits expressionisme uitstralen, leveren hieraan een onmiskenbare bijdrage. Ook qua empathie is de impact van de film LeRoy veel schuldig. De moord op een verrader, op de trappen van een kerk, is brutaal en krachtig in zijn wonderschone eenvoud. Een lang aangehouden close-up op Rico, die moet beslissen of hij zijn goede vriend Joe met lood doorzeeft, is dan weer hartverscheurend. En ook de prilheid van geluid in film komt Little Caesar ten goede. De schaarse muziek wordt immers nooit als dramatisch effect gebruikt, wat de film een rauwe realiteit verleent. De onwennigheid wat geluid betreft, spreekt trouwens ook uit het sporadische gebruik van tekstkaarten, zoals gebruikelijk was in de stille film.

Little Caesar zal ook steeds genoemd worden als een sleutelmoment in de carrière van Edward G. Robinson. De kleine karakteracteur zou na zijn rol als Rico voor de rest van zijn leven getypecast worden in harde gangsterrollen. En waarom ook niet, want het was in dit soort vertolkingen dat hij excelleerde. Robinson combineert subtiel een nooit aflatende compromisloze begeestering aan verscholen, verdrongen angst voor falen. Hij laat Rico voortdurend balanceren tussen sympathie en afkeer, wat hem een karakter van vlees en bloed maakt. Zijn typische, spottende stemtimbre alleen al is voldoende om hem op te nemen in de eregalerij van iconische filmpersonages. Hoewel Robinson overduidelijk de film domineert, is ook de ondersteunende cast niet van de poes. Douglas Fairbanks Jr. kruipt uit de schaduw van zijn illustere vader met een afgemeten, berekende vertolking, die goed contrasteert met Robinson’s pathos. Glenda Farrell, in de enige belangrijke vrouwenrol in de film, krijgt niet de beste dialogen, maar brengt een aandoenlijke onschuld geloofwaardig over. Van de vele gangsters in bijrollen, blinkt vooral William Collier uit, als de zenuwachtige chauffeur Tony Passa, wiens tragische lot je direct naar de keel grijpt.

Films uit begin jaren dertig zijn naar hedendaagse normen vaak te traag en te rudimentair (mede door de moeilijke overgang van stille film naar geluid), maar Little Caesar vormt een welgekomen uitzondering. Het tempo van de film is moordend, de montage ongewoon lyrisch en de gehanteerde beeldtaal uitermate modern. Realisme druipt van de productie af, van het ingenieuze, visueel briljante, openingsshot tot het treffende einde, dat lak heeft aan de conventies van de cinema. Om Rico Bandello’s beroemde laatste woorden te parafraseren: ”Is this the end of Rico?”. Het antwoord luidt: in de verste verte niet. Little Caesar is al zeven decennia lang een topfilm, heeft nog steeds het vermogen een publiek te ontroeren, te schokken en te inspireren, en zal nog door oneindige generaties bekeken en gesmaakt worden.

BEELD EN GELUID
Warner verricht dikwijls wonderen met oude films, maar zelfs zij kunnen niet wegstoppen dat Little Caesar bijna 75 jaar oud is. Qua krassen en vuiltjes valt het allemaal nog mee, maar filmgrain is voortdurend aanwezig, in bepaalde scènes zelfs erg storend. Ook is de scherpte vrij gering en wil het beeld al eens een schokje hier of daar vertonen. Anderzijds zijn contrast en zwartniveaus zeer behoorlijk en zijn vooral de sequenties in het kantoor van Sam Vettori een aangename verrassing qua kwaliteit. Door de band genomen zijn de scènes dus van een erg fluctuerend niveau, maar als je rekening houdt met de ouderdom van Little Caesar, kan je het een stuk slechter treffen. Het geluid lijdt, net als het beeld, onder een flinke portie ruis, die nergens volledig afwezig blijft. De dialogen klinken echter vrij helder en zijn goed te verstaan en de frequente pistoolschoten zijn lekker schel en hard. Ook de ouderwetse charme van de themamuziek klinkt prima in mono. Desondanks zou een restauratie van geluid en beeld aan te wijzen zijn.

EXTRA’S
Net zoals de andere delen van de Warner Bros. Gangsters Collection bevat Little Caesar een mooie, uitgekiende bonusselectie. Zo is er bijvoorbeeld het Re-release Voorwoord (40 sec.), dat bij het heruitbrengen van de film in 1954 de productie in haar context plaatst en moralistisch duidelijk maakt dat misdaad niet loont. Ook de originele Trailer (2 min.) staat op de disc en schetst een accuraat beeld van wat het publiek mag verwachten. De volgende twee extra’s leggen Little Caesar nauwkeurig onder een loep. Het Audiocommentaar van filmprofessor Richard Jewell is vrij droog, maar bulkt van de interessante weetjes en inzichtvolle observaties. Documentaire Little Caesar: End of Rico, Beginning of the Antihero (17 min.) bevat nog meer enthousiaste standpunten, van een pleiade aan filmkenners (o.a. Martin Scorsese), en gaat vooral in op het belang van de film als icoon, en niet zozeer het esthetische aspect van de productie.

Het leukste segment van de bonussectie is het altijd plezante Warner Night at the Movies, dat simuleert hoe een avondje film er in 1931 zou hebben uitgezien, zoals de Introductie door Robert Maltin (4 min.) vakkundig duidelijk maakt. De avond steekt van wal met een Trailer voor Five Star Final, een Edward G. Robinson vehikel dat in 1932 werd uitgebracht. Vervolgens spreekt de vriendin van de vermoorde gangster Jack Diamond een journalist toe in een Newsreel-segment (2 min.). Daarna is het tijd voor twee korte films. De eerste is een live action eenakter, getiteld The Hard Guy (7 min.), met in de hoofdrol een nog onbekende Spencer Tracy als een werkloze man die wanhopig zijn familie tracht te onderhouden. Kortfilm nummer twee is heel wat vrolijker: een animatiefilmpje uit de pas opgestarte Merrie Melodies reeks, Lady, play your Mandolin (7 min.). Vooral het schaamteloze plagiaat van Disney-cartoons uit die tijd springt hierbij in het oog. Ter afsluiting van een filmavond uit 1931 volgt dan de hoofdfilm: Little Caesar.

CONCLUSIE
Little Caesar stond niet alleen aan de bakermat van de klassieke gangsterfilm en zijn conventies, het is eveneens een productie die glorieus op eigen benen staat, met een fantastische regie, een intelligent scenario en memorabele vertolkingen. Beeld en geluid vertonen veelvuldige tekenen van ouderdom, maar zijn voor een film uit 1931 zeer degelijk. Op vlak van extra’s verwent Warner Bros. bovendien de filmliefhebber met een knappe bonusselectie. Little Caesar mag dan ook in geen enkele serieuze dvd-collectie ontbreken.