FILM
"Waargebeurd verhaal" is een predicaat dat ik altijd associeer met de siroperige weekeindfilms op VRT, exponenten Amerikaanse massaproductie, die meestal onder dwang worden aangekocht als onderdeel van een package-deal (als ze een paar blockbusters willen uitzenden, moeten ze er een paar onverkoopbare vehikels bijnemen). Ik heb dan ook een beetje gemengde gevoelens over Apollo 13. Akkoord, een doordeweekse weekeindfilm is niet voorzien van de speciale effecten waar Ron Howard tijdens zijn regie kon over beschikken, noch van het acteertalent van Tom Hanks, Kevin Bacon, Bill Paxton of Gary Sinise. En Apollo 13 heeft, tien jaar na zijn oorspronkelijke release, nog altijd iets al dan niet misplaatst heroïsch. Inmiddels ligt namelijk het ruimteprogramma van de Verenigde Staten compleet op apegapen nadat de tweede Space Shuttle in de lucht is gevlogen - en dan niet op de manier zoals het initieel bedoeld was. We leven in een era waarin president Bush junior er over praat om een bemande vlucht naar Mars te sturen, maar hij zal waarschijnlijk nog aan het uitdokteren zijn of Mars wel de geschikte plaats is om van daaruit de één of andere oliestaat te bombarderen. Doch dit terzijde. Heroïsme, daar hadden we het over. Langs de andere kant ontsnapt Apollo 13 niet aan de hoeveelheid pathos die met dit soort films gewoonlijk gepaard gaan.



Tweevoudig oscarwinnaar Tom Hanks (Philadelphia, Forrest Gump, en recent de lievelingsacteur geworden van Spielberg, getuige Catch Me If You Can en The Terminal) kruipt in deze film in de huid van Jim Lovell, de vluchtleider van Apollo 13, de maanlander die in 1970 de derde bemande maanlanding had moeten realizeren. Toevallig heeft Al Shepard, de oorspronkelijk geplande vluchtleider, een oorontsteking, en moet de reserveploeg van Lovell op het laatste nippertje aantreden. Maar ook de reserve-crew heeft al van voor de lancering een probleem: bemanningslid Ken Mattingly (Gary Sinise - Ransom, Mission To Mars) is mogelijk besmet met de mazelen, en dergelijke risico's worden bij de NASA niet genomen voor een belangrijke ruimtevlucht. Hij moet dus worden vervangen, en dit geeft aanleiding tot enkele persoonlijke conflicten tussen Lovell en hemzelf, omdat zijn levensdroom niet in vervulling kan gaan. Lovell wordt dus op zijn reis vergezeld van Jack Swigert (Kevin Bacon - Wild Things, Hollow Man, Mystic River) en Fred Haise (Bill Paxton - Twister, Titanic). Uiteraard wordt er voor het uiteindelijk vertrek scherp gefocust op de heroische familiale huis-tuin-en-keukenperikelen waar de gezinnen, vooral dan dat van Lovell en zijn dochter-met-puberteitsproblemen, mee te kampen hebben, en die het verhaal zouden moeten een extra dimensie geven.



Op 11 april 1970 wordt Apollo 13 gelanceerd, en twee dagen later (de 13de!) gaat het goed mis: een technisch defect zorgt voor een drukval in de cabine. De astronauten ondernemen dan maar een reddingspoging door zichzelf in de maancapsule rond de maan te laten slingeren, door de zwaartekracht van deze laatste, en te hopen dat ze in de juiste hoek terug de aardatmosfeer binnendringen om niet te eindigen als gerookte sardienen in blik. Bovendien moet de gebuisde Mattingly van op de aarde assistentie verlenen in verband met de noodreparaties - want hij is de enige van het grondpersoneel die weet hoe de cabine van binnenuit werkt - en wordt toch zo een beetje de held, het 'vierde bemanningslid'.



De gemengde gevoelens die de film bij mij reeds opriep bij de vorige release van Apollo 13 zijn zeker nog niet helemaal verdwenen, maar de tijd is de film gunstig gezind geweest. Ron Howard haalt weliswaar zijn Forrest Gump-trucje nog eens uit door vers geschoten footage te mengen met archiefbeelden van onder meer John Kennedy en de toenmalige paus, en door deze beelden te vermengen met kunstmatig "oud" gemaakte videobeelden van onder meer Hanks in zijn rol van Lovell geeft dit de film een bijzonder echt aandoende sfeer. Deze special effects zijn misschien iets subtieler dan het groffe geweld waarmee Howard toont over een bijzonder goede budget-lobbyist te beschikken, en waarmee hij een onophoudelijke stroom hardware op de kijker loslaat die voor de film (opnieuw) werd in elkaar geknutseld. En dan hebben we het nog niet gehad over hoeveel het grapje moet gekost hebben om met de acteurs honderden parabolische vluchten te maken om de scènes in gewichtloze toestand te schieten. De portie (bij)geloof, gepresenteerd in de vorm van een onwaarschijnlijke reeks onfortuinlijke toevallen - gaande van de trouwring die in het afvoerputje valt tot vlucht nummer 13 die om 13u13 gelanceerd werd en op de 13de april een ongeluk krijgt - alsook de iets te voorspelbare mise-en-scène van de familiesituatie van de Lovells zijn er bij momenten te veel aan. Wél slaagt Howard erin om het zout eens extra diep in de wonde te strooien wanneer hij uitweidt over de selectieve aandacht van de media voor dergelijke evenementen. Ondanks de ronkende verklaringen van Lovell dat ruimtereizen nog steeds geen routine zijn en nooit zullen worden, is de media-aandacht voor de derde maanreis zodanig verslapt dat geen enkel netwerk geïnteresseerd is om de belevenissen van de ruimtereizigers te verslaan. Totdat het drama zich voltrekt natuurlijk, en de cameraploegen elkaar voor het huis van mevrouw Lovell staan te verdringen.



VERSIE
De oude versie van Apollo 13 was één van die typische releases die Universal had uitbesteed aan Columbia Tristar, omdat ze zelf geen brood zagen in het formaat dvd. We zijn intussen vijf jaar later, en Universal heeft de rechten intussen zelf terug verworven. Een paar jaar terug kwam er een nieuwe versie van Apollo 13 in de winkelrekken te liggen, die blijkbaar alleen met de vorige verschilde in hoesontwerp. Voor de tiende verjaardag werd de film echter nog eens duchtig onder handen genomen, en het resultaat is deze 2 disc-speciale uitvoering. De release hiervan werd inmiddels uitgesteld naar eind juni-begin juli, maar via de reguliere UK-importkanalen kan U deze versie reeds probleemloos bestellen. Aangezien deze ook Nederlandse ondertiteling bevat, vermoeden we dat de versie die hier binnen een paar maanden uitkomt, niet wezenlijk zal verschillen van deze. Merken we echter ook even op dat er nog een Hongaarse 5.1-geluidstrack en ondertitelingssporen in Hongaars, Hebreeuws en IJslands aanwezig zijn, terwijl op de hoes naast Engels alleen maar Deens, Nederlands, Fins, Noors en Zweeds staan vermeld.



BEELD EN GELUID
De fel geanticipeerde High Definition-transfer waarmee in regio 1 flink werd gepocht, blijkt een scheet in een fles. Op gebied van beeld blijven er nog altijd een paar kleine foutjes te zien, zoals compressie-artefacts, een lichte telecine-wobble op de opening credits van de film, en wat ons het meest stoorde, een paar fluctuaties in het contrast, alhoewel die waarschijnlijk meer storend zijn naarmate de grootte van uw scherm. Niet dat we hier in het algemeen over een slechte beeldtransfer moeten spreken, maar we geloven er geen woord van als men beweert dat dit de gfameuze High Definition-transfer is. Wat mensen die de film zonder ondertiteling wensen te bekijken ook zal storen, is dat de captions die tijd en plaats aangeven van de film zijn afgehaald en in het ondertitelingsspoor zijn gestoken. Persoonlijk maak ik daar geen drama van, maar ik zie het toch ook liever niet gebeuren.



De geluidstrack is echter wél significant veel verbeterd. Bij de oorspronkelijke release werd in regio 1 een aparte versie met DTS-track uitgebracht; deze UK-versie bevat zowel de Engelse DTS-track als de Engelse Dolby Digital 5.1-track, en dit naast een Hongaarse audiotrack en nog twee commentaartracks. Reken daar ook nog even de 134 minuten lengte van de film bij, en je komt tot de conclusie dat disc 1 van deze release gewoon barstensvol zit. Waar de 5.1-track nagenoeg identiek lijkt op die van de oude release, wint de DTS-track met de duimen onder de gordel. Het vertrekken van de raket klinkt natuurlijk als een welgemikte trap in de maag, maar ook wanneer het alarm afgaat, wanneer de capsule heen en weer wordt geslingerd of gierend terug de dampkring binnentreedt word je als kijker ondergedompeld in een fris klinkende, gedetailleerde soundscape met veel richting en dynamiek. Wat nog meer is, is dat deze inspanning op technisch gebied de hele film lang wordt volgehouden en dat de dialogen nergens in de verdrukking komen. Een tien kunnen we echter niet uitdelen voor het geluid, daarvoor klinkt op een paar geïsoleerde ogenblikken de soundtrack net een beetje te veel off-key.



EXTRA'S
De regio 1-versie van deze film bevat op de tweede disc ook nog de Imax-versie van de film, op formaat 1.66:1, ingekort met 24 minuten vanwege de technische beperkingen van Imax. Deze versie werd echter niet weerhouden voor de Europese release, en we zullen het dus zonder moeten stellen. Ook de cast en crew-informatie en de produktienota's die aanwezig waren op de oude release zijn verdwenen, maar we denken niet dat daar iemand een traan voor gaat plengen. De trailer is behouden, evenals de beide commentaartracks, eentje van regisseur Ron Howard, en een van de echte Jim en Marilyn Lovell, die de film af en toe wat kan relativeren en ons duidt waar de film een loopje neemt met de realiteit en waar niet. In tegenstelling tot de vorige release zijn nu wel alle extra's Nederlands ondertiteld. De eerste van de twee tracks blijft, ondanks de occasionele stiltes die er vallen, de betere van de twee, en verschaft je vooral een hoop backstage-wetenswaardigheden.



De tweede disc bevat echter nog 3 bijzonder goeie documentaires die beslist een meerwaarde bieden aan deze heruitgave. Alle drie zijn ze in 4:3 formaat - eventuele filmfragmenten in letterbox uitgezonderd - met stereogeluid. De eerste documentaire heet "Lost moon: The triumph of Apollo 13" en duurt 58 minuten. Inhoudelijk is het een erg goed gestoffeerde making of-documentaire, gefilmd in 1996, en beslist één van de betere in zijn soort. De documentaire wisselt inverviews met de makers en de acteurs af met beelden van, randinformatie over en bijdragen door de betrokkenen bij het ruimtevaartprogramma van 1970. Voor wie dit echter nog niet genoeg is, kunnen we de uitstekende documentaire "Conquering space: The moon and beyond" van 48 minuten aanraden. Deze documentaire staat eigenlijk los van de film, en laat enkele experts aan het woord over de manier waarop de wapenwedloop tussen het Oostblok en de Westerse alliantie uiteindelijk uitmondde in een spelletje elkaar overbluffen op gebied van ruimtevaart. Centraal staat hierbij de vraag of het ethisch verantwoord is om mensenlevens te riskeren in de poging om de wetenschap te verruimen. Waar dit misschien waar was tegen de achtergrond van de Koude Oorlog - in elke oorlog vallen er tenslotte slachtoffers - en waarbij er regelmatig "ongelukjes" gebeurden zoals het roosteren van de bemanning van Apollo 1, is die vraag iets complexer geworden na de ongelukken met de ruimteveren Challenger en Columbia, die respectievelijk bij opstijgen en landen alle inzittenden mee de dood heeft ingesleurd. De laatste documentaire, "Lucky 13: The astronauts' story", overloopt met behulp van een fragment uit het NBC-programma Dateline gedurende een 12-tal minuten de feiten uit april 1970, zoals die in de film gebeuren, maar dan met de echte archiefbeelden.

CONCLUSIE
Apollo 13 verdient ondanks zijn inhoudelijke gebreken een plaats in de dvd-kast. Deze release overtroeft met gemak de oude versie door de uitstekende DTS-track én door de interessante extra's.