BOX
De Luchino Visconti Box biedt een overzicht van vier decennia Italiaanse cinema (1943-1976) van één van de meest toegankelijke regisseurs van de tweede helft van de 20ste eeuw. Visconti vertelt rauwe, realistische verhalen waarvoor hij de thema’s als het ware op straat vindt. En in het Italië van na de Tweede Wereldoorlog liggen de onderwerpen voor het grijpen: armoede, misbruik van vertrouwen, zelfoverschatting, uitbuiting, bedrog. Luchino Visconti hoeft geen grote effecten te gebruiken om zijn doel te bereiken, de acteurs – vaak amateurs die hun eigen leven spelen – zijn overtuigend genoeg om meteen al het verschil te maken. Van de Heilige Italiaanse Drievuldigheid Fellini, Passolini en Visconti is deze laatste beslist degene die het meest begaan is met de sociale en maatschappelijke realiteit en zijn vertellingen daarover in een zeer makkelijk absorbeerbare en begrijpbare verpakking presenteert. Hij is minder de grote beeldkunstenaar en veel meer de authentieke chroniqueur van het na-oorlogse Italië, ook al evolueert hij op een later tijdstip naar een meer barokke en wufte stijl. Maar ook dan blijft hij de haarscherpe observator van menselijke gedragingen en misdragingen in een maatschappij die misschien rijk en modern is geworden, maar met een blijvend deficit als het gaat om respect, medemenselijkheid en medeleven.

Ossessione (1943)



Gino (Massimo Girotti) is de vleesgeworden Griekse held. Hij rolt uit de laadbak van een vrachtwagen en stapt het eetcafé van Giovanna Bragana (Clara Calamai) binnen. Z’n kleren zijn smerig, z’n kop bezweet, aantrekkelijk en ongeschoren, z’n torso stevig en aantrekkelijk en z’n blik uitdagend en verleidend. Het moment dat hij de keuken van het café betreedt en Giovanna taxerend opneemt, ontstaat er een seksuele spanning die Visconti heel lang kan volhouden. Giovanna is om te overleven in een vijandige wereld getrouwd met de eigenaar van het eetcafé, een pafferige, luidruchtige oude kerel, joviaal achter de toonbank, maar een dominante puistkop in de huislijke sfeer. Giovanna wil bij hem weg en wordt verliefd op Gino die er uiteraard geen gras laat overgroeien en maar graag ingaat op de wensen van de gewillige jonge vrouw. Gino overtuigt Giovanna ervan om met hem mee te gaan, maar Giovanna kan de beschermende omgeving niet opgeven voor een zwerversbestaan zonder zekerheden. Wanneer ze Gino een tijdje later terug tegen het lijf loopt heeft ze haar plannetje klaar om een definitieve oplossing te forceren.

De volledige bespreking van Ossessione kan u hier lezen.

La Terra Trema (1948)



Voor La Terra Trema verplaatst Luchino Visconti de actie naar het meest zuidelijke deel van Italië, nl. Sicilië, voor één van de neorealistische producties uit zijn oeuvre. In een klein vissersplaatsje varen de mannen ’s avonds uit met hun kleine bootjes om in de baai voor de kust hun netten uit te gooien. De hele gemeenschap leeft van de opbrengst van de vis, een opbrengst die nauwelijks volstaat om de grote gezinnen te voeden. De dagelijkse vangst wordt ’s ochtends op de kade te koop aangeboden en opgekocht door steeds hetzelfde kleine groepje grossiers en visverkopers. Die vormen één clan en proberen de prijzen zo laag mogelijk te houden om zelf in weelde en luxe te leven met de grote winsten die ze maken bij de doorverkoop. De familie Valastro woont sinds generaties in het dorp en heeft – net zoals iedereen – altijd van de visvangst geleefd. Van vader op zoon is het beroep doorgegeven zonder dat de familie er in de loop der tijden beter van werd. Hoofd van de familie is grootvader Valastro. Zijn vrouw is overleden evenals een aantal van zijn zoons. Zijn dochter heeft haar man verloren en woont met haar ongetrouwde kinderen, jongens en meisjes, bij hem in. De oudsten, Antonio (Antonio Arcidiacono) en Cola (Guiseppe Arcidiacono), zijn samen met grootvader de kostwinnaars van het gezin. De kleinere jongens spelen scheepsjongen en verdienen al naargelang hun leeftijd de helft of een kwart van de volwassenen. Toch betekent dat niet dat het gezin met nog een drietal jonge dochters en een aantal baby’s in huis goed af is. Na de kosten voor het herstellen van de netten, blijft er nauwelijks genoeg over om iedereen elke dag te voeden. Voor Antonio, de beste visser uit het dorp, is de maat vol: hard werken, weinig verdienen, vaak honger lijden zonder uitzicht op verbetering, hij kan er niet meer tegen en klaagt de uitbuiting aan. Hij probeert de andere vissers en hun families te overtuigen om zijn standpunt te delen en actie te ondernemen, maar de meesten knikken wel van ja, maar gaan ’s avonds morrend naar het strand voor de nachtelijke taak. Ze hebben nooit een andere situatie gekend. Ze leven zoals hun vaders en grootvaders en leggen zich bij de bestaande toestand neer. Antonio is evenwel niet van plan om zijn verzet op te geven.

De volledige bespreking van La Terra Trema kan u hier lezen.

Bellissima (1951)



In Bellissima doet Luchino Visconti het relaas van de oproep van regisseur Alessandro Blasetti (speelt zichzelf) aan de Romeinse huisvrouwen om met hun dochtertjes tussen 6 en 12 jaar naar een auditie te komen in studio 5. De respons is massaal. Cinecittà (de Hollywood-filmstad van Rome) wordt overspoeld door jong talent uit de achterbuurten van de Italiaanse hoofdstad. Ook Maddalena Cecconi, een jonge, goeduitziende en donkerharige Romeinse, voelt zich aangesproken en neemt haar 7-jarig dochtertje, te klein voor haar leeftijd, lispelend en stotterend, achter de rug van haar echtgenoot Spartaco (Gastone Renzelli) mee naar de auditie. Maddalena heeft zelf ooit een filmcarrière uit het hoofd gezet en wil dat haar dochter het beter krijgt: mijn kind, schoon kind is ook voor haar een gouden regel. Haar echtgenoot Spartaco is tégen, maar tegen de argumenten en de redenering van Maddalena kan geen gras groeien, zij gaat gewoon door om van Maria een kind-sterretje te maken en daarvoor is geen inspanning haar te veel, behalve overspel. Uiteindelijk haalt de kleine Maria de laatste test, de screentest, en Maddalena slaagt erin om een montage-assistente zover te krijgen dat ze vanuit de projectieruimte de beoordeling van de filmpjes mag volgen. Voor Maddalena stort de wereld in.

De volledige bespreking van Bellissima kan u hier lezen.

Rocco E I Suoi Fratelli (1960)



Luchino Visconti vertelt het verhaal in vijf hoofdstukken: aan elk van de zoons wordt een lange sequentie gewijd terwijl het verhaal wél chronologisch vooruitglijdt in de tijd. Vincenzo blijft een tijdje bij z’n familie wonen, herstelt het contact met zijn verloofde, maakt haar zwanger en gaat definitief het huis uit. Simone (Renato Salvatori), de schoonste van het kwintet, wordt bokser en raakt van het rechte pad: hij gaat om met het hoertje Nadia (Annie Girardot), verschijnt heel onregelmatig op de training, rookt en drinkt. Rocco (Alain Delon) vindt werk als besteller in een wasserij en gaat na een tijdje naar het leger; Circo (Max Cartier) als monteur in de Alfa Romeo-fabriek en de kleine Luca (Rocco Vidolazzi) loopt school en bezorgt in z’n vrije tijd boodschappen voor een kruidenier. Na een paar maanden verhuist het gezin naar een fatsoenlijke flat en alles schijnt behoorlijk te evolueren. Maar de overgang van het achterlijke platteland in Zuid-Italië naar de rijkste en modernste stad van het land gebeurt uiteindelijk niet zonder problemen: Simone brengt Rocco in gevaar door ongegeneerd van z’n werkgeefster in de wasserij een juweel te stelen en z’n vriendin Nadia laat hem om onduidelijke redenen in de steek. Het boksen lukt niet meer wegens slechte conditie en Simone raakt zwaar aan de drank. Wanneer hij een hele tijd later verneemt dat Rocco iets heeft met Nadia (die is ondertussen terug onder de mensen na een gevangenisstraf voor prostitutie) wordt hij overmand door jaloezie en gaat z’n broer te lijf.

De volledige bespreking van Rocco E I Suoi Fratelli kan u hier lezen.

L'Innocente (1976)



L'Innocente speelt zich af in het milieu van de hogere burgerij en de lage adel van de Romeinse hoofdstad rond de eeuwwisseling, eind 1800. De betere klasse woont in riante huizen en paleizen en kan zich alles permitteren wat ze voor de geest komt. De dames bewegen zich in ruisende toiletten door luxe-appartementen of door sprookjesachtige tuinen naar Engelse snit en de heren, met hoge hoed en sik, paraderen als fiere pauwen tussen hun bezit, hun vrouw en hun minnaressen. Het sociaal contact verloopt via feestjes en recepties waar overspel een normale zaak is die nauwelijks wordt verborgen voor de rest van het gezelschap, noch voor de eigen echtgenoot of echtgenote. De decadentie heeft iedereen in zijn greep. Flirten en het najagen van dromen als enig alternatief voor lange en saaie dagen en nachten, voor de eenzaamheid in een huwelijk, de leegheid van een relatie. Giuliana (Laura Antonelli) is gehuwd met Tullio (Giancarlo Giannini), maar het is een welbekend feit in de stad dat hij een maîtresse heeft. Hij brengt vaak de nacht bij Teresa Raffo (Jennifer O'Neill) door en verschijnt zelfs met haar in het openbaar. Giuliana is geschandaliseerd door het gedrag van haar man en voelt de nieuwsgierige blikken op haar huid wanneer ze in de salons vertoeft. Maar Tullio heeft geen scrupules en vertelt zijn vrouw openlijk over zijn nieuwe liefde en zijn intenties om vaker zijn tijd aan haar te besteden. Dat hij daarmee zijn vrouw kwetst stoort Tullio niet, hij staat boven menselijke gevoelens, net zoals hij meent boven de wet te staan als uitverkorene van een bevoorrechte klasse die geen god of koning nodig heeft om te oordelen over goed en kwaad.

De volledige bespreking van L'Innocente kan u hier lezen.

CONCLUSIE
De Visconti Box van Homescreen biedt een interessante doorsnede van het werk van de Italiaanse regisseur over een periode van 4 decennia met zowel films uit zijn neorealistische als uit zijn latere barokke periode. Wat stijl en thematiek betreft is het werk van Luchino Visconti makkelijker, bevattelijker en herkenbaarder dan dat van die twee andere grote namen uit de naoorlogse Italiaanse hoogconjunctuur van de film: Federico Fellini en P.P. Passolini. De technische kwaliteit (beeld en geluid) is niet altijd gelijk en/of perfect, maar inhoudelijk bieden Visconti's producties alles wat van goed gemaakte, doorvoelde en maatschappelijk betrokken films mag worden verwacht.