Het paleis van de Prins de Condé staat op stelten: koning Lodewijk XIV komt voor een driedaags bezoek naar zijn kasteel in Chantilly, en er hangt veel af voor de financieel zo goed als geru­neer­de prins. Er dreigt namelijk een oorlog met Willem van Oranje, en wanneer de koning hem zou aanduiden als bevelhebber van zijn leger, zou hij eindelijk zijn schulden aan zijn leveran­ciers kunnen afbetalen.

En net die schulden worden torenhoog opgedreven door het bezoek van zijne majesteit. De Condé heeft daarom ook blind vertrouwen in zijn ceremoniemeester, François Vatel (Dépardieu). Vatel heeft een reputatie om alle mogelijke en onmogelijke situaties te voorzien: hij kan taart maken zonder eieren, en wanneer er vlees te kort is, zorgt hij voor een extraatje in de potten - met als gevolg dat er 's anderendaags wel een paar paarden minder op stal staan, maar kom, alleen een muggenzifter die daar op let. Vatel is van eerder nederige afkomst, was oorspronkelijk de bediende van de Franse minister Fouquet, die door zijn spilzucht in ongenade is gevallen aan het hof. Vatel durft echter ook neen zeggen tegen zijn meesters wanneer hun eisen onredelijk worden, zoals bijvoor­beeld tegen de homofiele broer van de koning die zijn zinnen heeft gezet op een jongetje uit de keuken.

Opdat de Condé een goede beurt zou maken bij de koning, moet Vatel, ondersteund door een geregeld leger van koks, dienstknechten en loopjongens, een drie dagen en drie nachten durend oogverblindend feest organizeren. Eén en ander wordt al van bij het begin bemoeilijkt door de leveran­ciers, die nog langer weigeren om op de pof te leveren. Vatel kan hen echter aan het verstand brengen dat, als het feest mislukt, Prins de Condé virtueel failliet is en ze hun geld zeker nooit zullen zien.

Tijdens het feest valt Vatel voor de charmes van hofdame Anne de Montausier (Uma Thurman), gezel­schapsdame van de koningin, die gecharmeerd geraakt door de nederigheid van de minzame hofmeester. Het persoonlijk welzijn van zijn meester is het hoogste goed voor Vatel, die er zelfs niet voor terugschrikt om zijn enige aardse bezittingen, zijn papegaaiencolletie, op te offeren voor een kwakzalvermiddeltje tegen zijn meesters jicht. Op die manier spaart hij het leven van de kanarievogels van de Montausier, die, nadat ze een nacht met de koning heeft moeten doorbrengen, aan het hof zienderogen in aanzien stijgt. Ook de markies De Lauzun (Tim Roth) heeft zijn zinnen op haar gezet, en wanneer zij hem afwijst, koelt hij zijn woede op Vatel.

Oorspronkelijk heeft Vatel het feest goed onder controle, afgezien dan van het weer. Zijn werk wordt echter wel bemoeilijkt door achtereenvolgens de dronken meute vertrouwelin­gen van de broer van de koning, die de decors voor het avondspektakel afbreken, de lantaarns die gebroken arriveren en de paarden die op hol slaan door het vuurwerk, waardoor één van Vatels ondergeschikten per ongeluk in een touw verstrengeld geraakt en zichzelf opknoopt. De laatste avond van het banket dreigt echter een fiasco te worden: het grootse visbuffet dreigt te mislukken bij gebrek aan aanvoer van vis. Vatel ondergaat stoïcijns de vele grillen van de hovelingen, en moet lijdzaam toekijken hoe zijn creaties, waar hij zo veel liefde en werk in heeft gestoken, door het gevolg van de koning ofwel meewarig worden bekeken, ofwel worden vernield. Zijn wereld stort nog erger in elkaar wanneer hij verneemt dat Prins de Condé, die niet neen durft zeggen tegen zijn souverein, Vatel heeft ingezet (én verloren) bij een spelletje kaarten met de koning.

Het gegeven lijkt op het eerste zicht een beetje oppervlakkig en inhoudsloos, maar toch weet Joffé een spanning op te bouwen door de nonchalance en de minachting die de zogezeg­de betere klassen tentoon spreiden tegenover zowel materiële zaken als tegenover hun ondergeschik­ten, dik in de verf te zetten. Na de vele burleske rollen waarin Dépardieu (toch in zijn Engelstalige films) gecast wordt - veelal in platte komedies - krijgt hij hier de kans om een meer intimisti­sche vertolking ten beste te geven. Op sommige ogenblikken is de pijn van zijn gezicht af te lezen. Van Roland Joffé is het daarentegen alleszins niet de beste film die hij ooit gedraaid heeft - zowel The Killing Fields als The Mission getuigen van meer emotie en doorleefdheid. Het is alleszins een minder obscure film dan die twee (afgezien dan van het tragische einde), en de veelal Europese cast en locaties laten de film toch een aparte sfeer uitademen die je in de meeste Amerikaanse historische films niet terugvindt. En over historiek gesproken: er is bijzonder veel aandacht geschonken aan de historische correctheid van de film, wat altijd mooi meegenomen is.

BEELD EN GELUID

A-video heeft me aangenaam verrast met deze release: zowel beeld als geluid zijn opmerkelijk verbeterd tegenover de andere releases die ik van hen totnogtoe heb gezien. Het beeld is zowaar anamorf, redelijk scherp, en de kleuren zijn warm en contrastrijk. Een sporadisch compressiefoutje ontsiert het geheel, maar in zijn totaliteit is het beeld zeker aanvaardbaar, en kan zich zelfs meten met enkele releases van 'grotere' filmmaatschappij­en. Wat het geluid dan betreft: de surround-effecten van het 5.1-spoor worden slechts zeer zelden gebruikt, omdat de film zelf er zich niet toe leent, maar waar ze dan wél worden gebruikt, is de afwerking goed; zie bijvoorbeeld de vuur­werkscène. De dialoog is overal helder verstaanbaar, en de (overigens mooie) muziek van Ennio Morricone is prominent aanwezig maar overstemt nergens het geheel.

EXTRA'S

De extra's worden bij A-video hoe langer hoe prominenter, maar konden vaak toch nog beter. Zo is de 30 minuten durende documentaire gewoon een montage van on stage-opnamen. Bij de cast en crew-informatie krijg je dan weer extra enkele interviews met Uma Thurman, Gérard Dépardieu en Roland Joffé. Een pluspunt is dat men er aan gedacht heeft om deze in het Nederlands te ondertitelen. Verder bevat het schijfje ook geanimeerde en van muziek voorziene chapter-menu's. Een trailer, wat meer historische informatie en een échte making of-documentaire hadden echter de disc kunnen verrijken.

CONCLUSIE

Vatel is alleszins geen evidente film, maar de natuurlijke vertolkingen en de grote zorg bij de afwerking maken dat je de veelvuldigheid aan personages er maar bij neemt. Al bij al één van de betere releases van de kleinere filmmaatschappijen, en dit is natuur­lijk een gunstige evolutie die het beste laat hopen voor de toekomst.