REEKS
Heterdaad vertelt het wel en wee van een Brusselse sectie van de BOB - de Belgische Opsporingsbrigade, een voormalige rijkswachteenheid die zich bezighoudt met de zwaarste vormen van criminaliteit. Het is 1996, en van de politiehervorming na de zaak Dutroux is er nog geen sprake. De politieoorlog woedt nog in alle hevigheid, en vooral de rijkswacht balanceert in de strijd tegen de criminaliteit zelf vaak op het randje van het wettelijke. De cel van commissaris Bruno Snoeckx (Hans De Munter) heeft de eerste vrouwelijke BOB-er in dienst, Matti Tomassetti (Gilda De Bal), een op het eerste zich doodgewone huisvrouw, getrouwd met een garagist, Vic Robyns (Jos Verbist) en moeder van twee kinderen, Els (Sofie Segebarth) en Ben (Pepijn Caudron). Matti komt zelf uit een kansarm milieu in Anderlecht, wat haar niet verhindert om een goede collegiale band te hebben met de meer mondain ingestelde Tibo Leemans (Ben Van Ostade). Beide werken onder het ijzeren gezag van de keiharde adjudant John Nauwelaerts (Jo De Meyere), die samen met Sylvain Van Mechelen (Oswald Versyp) is opgegroeid in én vergroeid met het rijkswachtmilieu. De dienst wordt vervolledigd door brave huisvader Reggie Bax (Dirk Tuypens) en de impulsieve Willy Martens (Kris Cuppens), die van alle markten thuis is.



Scenarist en ex-gerechtsjournalist Ward Hulselmans (Witse, Stille Waters), die eerder al van zich had laten horen met de onverwachte hit Niet Voor Publicatie, kreeg van de VRT min of meer de vrije hand om een kwalitatieve politiereeks op het Vlaamse scherm te brengen. Hulselmans eiste in ruil wel bepaalde creatieve randvoorwaarden: zo zou één enkele reeks slechts tien afleveringen mogen tellen in plaats van de gebruikelijke dertien, omdat hij geen hoger tempo zou aankunnen zonder dat de reeks aan kwaliteit zou moeten inboeten. Heterdaad werd een commercieel - en artistiek - succes, en het zou in totaal vier seizoenen duren vooraleer de auteur volledig was leeggeschreven. Hij heeft ons echter een pareltje van een reeks geschonken, die in tegenstelling tot het immer afkalvende Flikken niet "vervuild" werd door soapachtige nevenlijnen of pseudo-humoristische subplots. Niet dat er in Heterdaad geen plaats is voor de private beslommeringen van de geportretteerde hoofdpersonages - integendeel - maar Hulselmans is er altijd in geslaagd om zeer waardige personages te scheppen, iets waar de meeste andere politieseries van eigen bodem jammerlijk in falen. Wat meer is, is dat de auteur perfect de politieke tijdsgeest van tien jaar geleden heeft weten te vatten. Zeker aan de top van het rijkswachtapparaat heerste er een zekere vorm van klassejustitie: afhankelijk van wiens belangen er werden geschaad, werden er plots veel meer middelen vrijgemaakt voor een onderzoek dan wanneer Jan Modaal het slachtoffer was. Corrupte ambtenaren, moegetergde middenstanders die menen het recht in eigen handen te mogen nemen, de Russische maffia, mensenhandel... achter de Brusselse façades heerst in Heterdaad een torenhoge hypocrisie, heeft iedereen wel wat te verbergen - zelfs onze Onkreukbaren - en zijn er rijkswachters als John Nauwelaerts actief die er zichtbaar plezier in hebben om al die beerputten open te leggen. John is erg conservatief in zijn standpunten, heeft het zelfs moeilijk met een vrouw onder zich te hebben, maar is volkomen loyaal aan zijn eigen mensen. Hulselmans' favoriete acteur, Jo De Meyere, heeft een rol die hem op het lijf geschreven is; De Meyere hoeft echter aan niemand meer te bewijzen dat hij misschien wel de grootste levende legende van het Vlaamse acteerwezen is. Wie echter ook erg veel uitstraling heeft verworven met haar erg innemende rol, is Gilda De Bal, die vaak de zwakheden van de rijkswacht belichaamt en zich al te vaak laat leiden door haar persoonlijke gevoelens, maar daardoor net de gendarmerie een menselijk gezicht verschaft.



Verder heeft ongeveer al wie naam en/of faam heeft in de Vlaamse acteerwereld, in de reeks gedurende de vier jaren dat ze liep, minstens éénmaal een gastrol gespeeld. In dit eerste seizoen zien we onder meer Nand Buyl, Wim Opbrouck, Tuur De Weerdt, Koen De Bouw, Ann Ceurvels, Bert André, Alex Van Haecke, Paul Goossens, Loes Van den Heuvel, Antje De Boeck, Josse De Pauw en Herbert Flack de revue passeren. Heterdaad is een smakelijke cocktail van het betere detectivewerk, zowel meeslepend geschreven als smaakvol in beeld gebracht. De drie aan de reeks verbonden regisseurs hebben van in het begin de juiste feel te pakken, en weten Brussel zowel van haar mooiste als van haar lelijkste kant te tonen. Heterdaad heeft het Vlaamse detective-genre in belangrijke mate mee volwassen gemaakt. Alleen lijkt een AL-leeftijdslogo ons een beetje licht gegrepen, gezien de mate waarin er nogal wat grafisch geweld in de reeks getoond wordt - overigens kudos aan het makeup-team.



AFLEVERINGEN
Aflevering 1
Serveerster Liddy Goderis (Denise Daems) wordt na twee dagen vermist te zijn, dood teruggevonden in haar eigen huis. Iemand heeft bovendien de moeite genomen om haar lichaam te wassen en het huis te poetsen. De tuinman, Marcel Geeraerts (Nand Buyl), heeft weet van een gigolo, Alex Cools (Koen De Bouw), die haar regelmatig bezocht. Er ontbreekt bovendien uit haar slaapkamer een set juwelen, maar de waardepapieren waar haar zoon André (Willem Carpentier), die in een faillissement zit, zo gretig op aast, zijn niét verdwenen.

Aflevering 2
Een bonthandelaar wordt door een inbreker, Serge Graulus (Koen Monserez), neergeschoten. De rijkswacht houdt een undercover-operatie om de gestolen bontmantels terug op te sporen, in de hoop dat dit hen naar de dader zal leiden. Graulus kan echter de rijkswacht verschalken. Matti wordt door een zekere mevrouw Lamal (Sien Eggers) gevraagd om bij een brocanterie een terug te halen, die een tijdje daarvoor bij haar is ontvreemd, en die ze in de etalage heeft herkend. De verkoopster houdt voet bij stuk dat de ring haar werd verkocht door Lamals dochter Petra (Inneke Lievens), en dat er dus van heling geen sprake kan zijn. Matti vermoedt dat het de moeder eerder te doen was om het contactadres van haar dochter te weten te komen. Wanneer ze wil gaan bemiddelen tussen de twee, merkt ze echter te laat dat Serge Graulus de vriend van Petra is, en bij haar zit ondergedoken. Een collega wordt neergeschoten, en het onderzoek komt in de handen van de gerechtelijke politie terecht; er wordt immers gevreesd dat de rijkswacht maar al te gretig zal trachten om hun collega te wreken. In die situatie is het voor Matti des te moeilijker om het vertrouwen van mevrouw Lamal te winnen.



Aflevering 3
Andrea Daniels (Simone Milsdochter) werkt op de informatica-afdeling van de supermarktketen Minimax. Ze heeft een tijdje geleden gebroken met haar vorige vriend, Martin Baeten (Wim Opbrouck), die op de reclameafdeling werkt, en is een relatie begonnen met een zekere Steve Hoste (Gert Lahousse), die een freelance consultancybureau heeft. Op een avond staat Martin Steve op te wachten wanneer die het appartement van Andrea verlaat. Het komt tot een handgemeen, waarbij Martin een ongelukkige val tegen een muur maakt en overlijdt. Een getuige kan bevestigen dat Steve zich alleen maar verweerd heeft, maar er rijzen vragen over het feit of de gegevens die Andrea beheert niet door Steve ten gelde zouden kunnen worden gemaakt bij de concurrentie, en als dat al zo is, of Martin daar weet van had. Matti dringt erop aan om de ex-relatie tussen Andrea en Martin tot op het bot uit te pluizen. Ze begint meer en meer te ondervinden dat Andrea en Steve elkaar voordien al kenden, en bovendien één of ander geheim delen. Steve was in zijn studententijd een bij de rijkswacht bekende oproerkraaier, en Sylvain herinnert zich dat er nog een dossier over hem bestaat. Steve heeft ook contacten met ene Vladimir Vasiliev (Jan Verbist), een Russisch onderwereldfiguur

Aflevering 4
Tijdens het pensioneringsfeest van Frans Van Lierde (Jaak Van Assche), moet het stand-by team van John Nauwelaerts uitrukken voor een roofmoord op een taxichauffeur, Cyriel Stroobants (Geert De Smet). De man stak door toedoen van zijn ex diep in de schulden, en een gierige huisbaas (Rikkert Van Dijck) dreigt ermee de twee kinderen, Carla (Fania Sorel) en Rudy (Joost Wijnant) op straat te zetten. Als Rudy onder druk van de gebeurtenissen de stad in vlucht, gaat Willy naar hem op zoek. Snoeckx merkt dat er diezelfde avond ook nog een tweede overval is gebeurd waarbij de beschrijving van de wagen merkelijk overeenstemt. Leraar Mertens (Paul-Emile Van Royen) klust na zijn uren wat bij als kantoorhouder van een spaarbank, en hij is twintigduizend frank lichter gemaakt die hij net bij een klant had afgehaald. Matti merkt op dat de tweede overval met veel minder geweld heeft plaatsgevonden, en zij en Tibo vinden nog een andere, ongelofelijke blunder in de verklaringen van Mertens.



Aflevering 5
Hugo Platel (Eddy Vereycken) is handelaar in koolzaad. Op een avond wordt er bij hem ingebroken, en een kleine som geld ontvreemd, alsook wat kitcherige kunst, een zakagenda en een videoband. Op de band staan compromitterende gegevens waaruit moet blijken dat Europees ambtenaar Harald Niederbacher (Michael Israel), die beslist over de uitvoerlicenties voor graangewassen, al regelmatig Platel Oils een gunstig contract heeft laten sluiten. Platel en zijn vrouw (Mieke Bouve) hebben wel gelogen over het feit dat tijdens de inbraak Niederbacher samen met hen aan het dineren was. Met zijn welbekende finesse van een olifant in een porseleinkast dringt John de gebouwen van de Europese Commissie binnen, maar krijgt de deur tegen zijn neus. Het interne controle-orgaan van de Europese instellingen trekt op vrij brutale wijze het onderzoek naar zich toe. Drie dagen later wordt Nauwelaerts' ploeg echter opnieuw bij de zaak betrokken: Niederbacher heeft schijnbaar zelfmoord gepleegd.

Aflevering 6
Tijdens een overval bij juwelier Boumans (Johan Van Lierde) wordt zijn dochter Sonja (Ann Ceurvels) voor het leven verminkt aan haar oog door een afgeschampte kogel. Eén van de twee daders, Arno Collet (Tom Van Dyck), komt wegens verzachtende omstandigheden vlak na zijn voorarrest al vrij. Boumans, wiens zaak intussen geruïneerd is, vindt dat Collet niet genoeg geboet heeft, en begint hem op zijn job, die hij van een reclasseringsambtenaar heeft gekregen, te stalken. Bij een andere overval wordt één van de daders, Giorgio Sacci (Guy Van Sande), geklist. Het heeft er alle schijn van weg dat Collet zijn medeplichtige was, want die is intussen op de loop. Maar ook Boumans heeft boter op het hoofd, want die bleek bij de overval een aanzienlijke hoeveelheid "zwarte" diamanten in de kluis te hebben.

Aflevering 7
De zeventienjarige Tamara Godon (Jessica Wildemeersch) wordt in het park gewurgd teruggevonden. Haar vader (Daan Hugaert), een ex-beroepsmilitair, heeft een paar jaar daarvoor een ongeval gehad en is aan een rolstoel gekluisterd. Bij het gezin woont de strenge overste van Godon in, kapitein Colman (Bert André), die met harde hand Tamara op wat hij als het goede pad beschouwt, tracht te houden. Colman is een zodanige vrouwenhater dat hij niet pikt dat Matti onderzoek tegen hem voert. Er worden echter naaktfoto's van Tamara gevonden die ze van zichzelf heeft genomen, en een zekere Verlinden (Alex Van Haecke), die zich in de buurt van het park verdacht heeft gedragen, heeft duidelijk gelogen over zijn tijdsbesteding. Tamara frequenteerde bovendien hetzelfde café als Matti's dochter Els, en rookte al eens van de verkeerde soort sigaretten.



Aflevering 8
De gerenommeerde psychiater Oswald Nys (Paul Goossens) heeft een wel heel aparte hobby: hij martelt prostituées, die hem aangeleverd worden door nachtclubuitbater Bellon (Hans Rooyaards). Het gaat één keer echter goed fout, en de illegale negerin Akkim (Linda Persoone) laat er het leven bij. Eén ander slachtoffer van Nys, Sylvie Van Dijck (Griet Stevens), die goed onder de coke zit, dreigt ermee om de hele zaak te gaan uitbazuinen, en ze belt Matti op om een afspraak te maken. Ze komt echter niet opdagen, en een nacht later wordt ze dood teruggevonden. Het enige aanknopingspunt dat Matti heeft, is de voornaam Akkim. En om de één of andere bizarre reden heeft Sylvie de avond voor ze vermoord werd, haar vader, Eric Van Dijck (Jan Pauwels) nog opgezocht, met wie ze al jaren geen contact meer had.

Aflevering 9
Ex-zware jongen Marco Beckers (Johan Van Assche) ontvoert zijn zoontje uit de kleuterschool, omdat zijn vroegere vriendin Pascale (Goele Derick) hem alle contact weigert. Door het snelle ingrijpen van de ploeg van Nauwelaerts loopt de zaak redelijk goed af. Beckers beklaagt er zich echter over dat de nieuwe vriend van Pascale, antiquair Frison (Peter Van den Eeden), die erg demonstratief laat uitschijnen dat het zoontje eigenlijk zijn "kind" is, nog een grotere crimineel is dan hijzelf, maar dat die het geluk heeft gehad om nog nooit gepakt te zijn. Beckers draagt verschillende bewijzen aan dat Frison in gestolen kunst handelt én ook nog eens zijn verzekering oplicht. Er bestaat echter ook een onopgelost moorddossier op een louche Nederlandse kunsthandelaar waarin Frisons naam wordt genoemd, maar daar weet Marco schijnbaar niets vanaf. John laat de gangen van zowel Frison als Beckers nagaan, en hij komt te weten dat Marco zijn informatie krijgt van zijn voormalige instructeur uit het vreemdelingenlegioen, Stassart (Luk D'Heu).

Aflevering 10
Juan (Dimitri Duquennoy) heeft aan zijn twee mottige maten Noel (Joris Van Dael) en Roger (Jan Blijvoet) een reuzendeal beloofd, maar kan zijn belofte blijkbaar niet nagekomen. Hij heeft de auto van een zekere Patrick Mariman (Herbert Flack) gestolen en het ding helemaal uit elkaar gevezen, echter zonder iets te vinden. Hij probeert de auto terug te verkopen aan Mariman, maar de transactie loopt slecht af en hij wordt neergeschoten. Aanvankelijk leidt het spoor naar Juans maten, maar het blijkt ook dat Juan in de golfclub van Mariman heeft gewerkt, en daar na een diefstal op de golfclub weer is buitengevlogen. De job werd hem aan de hand gedaan via de vrouw van Mariman (Chris Thys) door twee straathoekwerkers, Michel Jacobs (Josse De Pauw) en Ria Maes (Antje De Boeck). Het incident met de diefstal op de golfclub zou echter de probatievoorwaarden van Juan hebben geschaad, en daarom is de zaak in der minne geregeld. Op de koop toe heeft Mariman ook nog eens 50.000 frank aan het buurthuis van Jacobs geschonken.



BEELD EN GELUID
Heterdaad was één van de eerste dramareeksen die door de VRT in PalPlus werd uitgezonden, en voor deze transfer is gebruik gemaakt van een mooie anamorfische transfer, die weliswaar aan de randjes een beetje gecropped lijkt, getuige daarvan het afsnijden van enkele letters in de openingscredits. Net zoals de meeste releases van Bridge Entertainment uit het archief van de VRT is de disc technisch beter dan U het ooit op televisie zag, alhoewel we toch iets te veel schoonheidsfoutjes hebben bemerkt om echt een topcijfer te kunnen toekennen. Ergens in het begin van aflevering 2 zit er bijvoorbeeld een erg slechte pixelisatie-artefact, sporadische compressiefouten ontsieren het beeld, zoals ongeveer halverwege aflevering 1, op driekwart van aflevering 5 en bij het begin van aflevering 7. De meest storende artefacts zijn echter instanties met witte ruis, onder meer te merken in de laatste ondervragingsscène van aflevering 7, een keer of drie in aflevering 9 en nog éénmaal in aflevering 10. Goede kenmerken zijn de goeie scherpte, de stabiele kleurbalans, en de diepe zwarttonen. Op gebied van geluid krijgen we een zeer effectieve 2.0-geluidstrack die dialogen en muziek in waarde laat, en tegelijkertijd redelijk wat stereo-effect biedt. Wat zeer aangenaam om te horen is, is het zeer natuurlijke Nederlands wat in de reeks gesproken wordt, minder kunstmatig dan de bekakte jij-en-joudialogen uit Flikken, maar absoluut beschaafder dan het verkavelingvlaams uit laten we zeggen FC De Kampioenen. Een negatief aspect van de geluidstrack is dat er rond enkele afleveringen achtergrondruis doorsijpelt in de stille momenten tussen de dialogen, wanneer er geen muziek is; dit is onder meer een paar keer het geval in de laatste twee afleveringen. Wat ook de reeks nog een realistischer trekje meegeeft is dat er af en toe wat Frans gesproken wordt - de reeks speelt zich tenslotte in Brussel af. De ondertiteling van de Franse dialogen is ingebakken, maar daarnaast is er een Nederlandstalig ondertitelingsspoor voor doven en slechthorenden voorzien.



EXTRA'S
De tien afleveringen van het eerste seizoen van Heterdaad zijn verspreid over vier schijfjes, met twee afleveringen op de eerste twee en drie op elk van de laatste twee dvd's. Op disc 1 vinden we daarnaast nog twee bedroevend korte featurettes terug. In een eerste presenteert Gerty Christoffels als smaakmaker een set werkopnames en interviews op de set van Heterdaad, en in het tweede fragment, uit Afrit Negen, volgen we een paar figuranten op de set. Tot slot vinden we nog een stel trailers terug van het intussen indrukwekkend geworden VRT-patromonium dat Bridge op dvd aanbiedt. Jammer genoeg is deze dvd-set er één van gemiste kansen; een retrospectieve documentaire met cast en crew, of een audiocommentaar met Ward Hulselmans zou aan deze boxset een enorme meerwaarde hebben kunnen geven.

CONCLUSIE
Heterdaad is een must voor de liefhebbers van de betere VRT-dramaproducties: origineel, goed geacteerd, zonder lacunes in het tempo of belachelijke plotwendingen. Want als auteur Ward Hulselmans eenmaal op dreef is, kunnen er niet veel Vlaamse scenaristen hem bijbenen.