FILM
Safe van regisseur Todd Haynes (zie ook Far From Heaven) begint met een vrijscène tussen de echtelieden Greg en Carol. De camera hangt boven het bed en we zien Carol op haar rug liggend met Greg zuchtend en stotend boven op haar. Greg doet er een tijd over en komt dan klaar terwijl Carol ondertussen – verveeld - een haarlok wegschuift die voor haar ogen is gevallen, en net niet geeuwt. Daarmee is de toon gezet van een zeer bijzondere film die in 1995 op het Filmfestival van Rotterdam voor ongemak en opschudding zorgde.

Greg (Peter Friedman), een mid-dertiger met een zoontje van 10 is opnieuw getrouwd met de nogal wat jongere Carol (Julianne Moore). Ze wonen in een sjieke buitenwijk van L.A. in een kast van een huis dat verraadt dat Greg very well to do is en wellicht zaakvoerder of manager in een niet onbelangrijk bedrijf. Overdag heeft Carol het huis voor zich alleen. Ze is zgn. huisvrouw, of in elk geval niet-werkende echtgenote en verdeelt haar tijd tussen het ontwerpen van decoraties voor het immens grote huis, de tuin en haar al even rijke als verwende vriendinnen. Hun gesprekken op theekransjes gaan nergens over of bij voorkeur over nieuwe diëten en vermageringscursussen, ook al zijn ze zelf vel over been. En dan wordt Carol ziek, ze gaat hoesten en ventileren en heeft allergische aanvallen terwijl er niks aan de hand is volgens haar huisarts. Carol verliest haar eetlust, komt nog nauwelijks buiten en brengt de dag in bed door met een beademingsapparaat à la Michael Jackson altijd dicht in de buurt. Op televisie valt ze ongestoord van het ene bio-programma in de andere pseudo-medische reportage en zoals dat vaak gaat herkent ze altijd ergens wél één van haar symptomen. Uiteindelijk wordt haar interesse gewekt door Wrenwood, een soort New Age-kolonie geleid door een bedenkelijke figuur met wollige praatjes en weinig wetenschappelijk onderbouwde theorieën. Carol besluit om bij deze groep haar milieuziekte, zoals haar symptomen daar genoemd worden, te gaan bestrijden met gezond leven, gezonde voeding en zuivere lucht. Ze laat echtgenoot en stiefzoon in L.A. achter en neemt haar intrek in een cabine op landgoed Wrenwood, in de schaduw van de prachtige villa van de ‘guru’.

Wat Todd Haynes eigenlijk wil vertellen is het verhaal van mensen met een leeg bestaan, alleen bezig met oppervlakkige en onnuttige dingen, voor wie de verkeerde kleur van het nieuwe bankstel de meest recente wereldramp is. Haynes toont ons een vereenzaamde vrouw die door een ontzaglijk groot huis dwaalt, functioneel maar koud, met kamers als danszalen, ongezellig en leeg en filmt Carol en haar omgeving van op een afstand met kamerbrede scènes en een camera die niet pant, maar uitsluitend zachtjes in- en uitzoomt en gewoon blijft lopen ook als er niks gebeurt, want in Carols leven gebeurt er gewoonweg heel vaak niets. En ook het mannetje en zijn zoontje stellen weinig voor. Haynes doet geen enkele moeite om Greg, de echtgenoot, of Rory, de stiefzoon, aan ons voor te stellen en hun karakter uit te tekenen. Beide figuren blijven schaduwen in de rand van het gebeuren net zoals de vriendinnen, de dokter, de werkster. De boodschap die Haynes in zijn film verstopt krijgen we via heel kleine en bijna bijkomstige en korte beeldfragmentjes, half uitgesproken zinnetjes en terloopse opmerkingen te zien en te horen. Op die manier laat hij ons heel lang in het ongewisse over zijn bedoelingen: aan de ene kant voelt de kijker de provocatieve manier waarop de boodschappen van onheilsprofeten en wereldverbeteraars in beeld gebracht worden, langs de andere kant laat hij er geen twijfel over bestaan dat Carol het slachtoffer wordt van de situatie. Slechts één keer hoopt de kijker dat ze het bedrog en de flauwe kul doorprikt wanneer er 's avonds op Wrenwood samen een gedichtje wordt opgezegd en een liedje gezongen over de schoonheid van het bestaan en van de wereld (terwijl alle zieken daar net zitten omdat de wereld het op hun leven heeft gemunt), maar die hoop wordt de bodem ingeslagen. In Safe speelt Haynes niet alleen met de psyche van zijn hoofdpersonage, maar ook die van de kijker wordt onder handen genomen.

De regisseur weeft vanaf de eerste minuut een ondraaglijke spanning in zijn film door de lege, donkere en zeer brede camera-instellingen, de bruuske overgangen van fragmenten die nauwelijks bij mekaar passen, de onderbrekingen met televisiebeelden en radio-commentaren, de voortdurende aarzeling van zijn hoofdpersonage, haar nauwelijks tot half uitgesproken zinnetjes en bovenal de dreigende muziek van componist Ed Tomney, een soundtrack die als een van zinloosheid en onmacht doortrokken mist in de film hangt van begin tot einde, af en toe kort afgewisseld met een streepje Brian Eno, Shakira, Madonna en Kenny Loggins. Qua muzikale omlijsting en beeldcompositie zijn er duidelijk referenties naar Koyaanisqatsi - ook al met bombastische en enerverende, maar altijd betoverende en bezwerende klanktapijten van Philip Glass – wat betreft sfeerscheppende elementen en cinematografische onderwerpen (overvolle zesbaansautowegen, blauwgrijze wolken uitlaatgassen, etc.). Tomney laat zijn elektronische orgel door de scènes razen en weet op die manier quasi onschuldige opnamen op te tillen tot pakkende en beklemmende scènes.

Safe is geen pure schoonheid en evenmin een meesterwerk. Daarvoor laat de maker de kijker te veel aan zijn lot over en is het evenwicht tussen het eerste deel van de film (L.A.) en deel twee in Wrenwood (Mexico) te veel uit balans. Maar deze eigenzinnige film kruipt wel onder de huid en de ogen en de stem van Julianne Moore blijven nog een hele tijd door het hoofd spoken.

BEELD EN GELUID
Het beeld van deze film is zeer ingehouden, met koele en donkere tinten zonder veel kleur. De pellicule is perfect naar dvd overgeschreven zonder beschadigingen of vuil. Het geluid staat in Dolby Digital 1.0, mono en dat is jammer voor een film met een prachtige muziekband die een essentieel onderdeel is van de sfeerschepping en die met een 5.1-mix beslist zijn voordeel kan doen.

EXTRA'S
Deze dvd bevat de originele bioscooptrailer.

CONCLUSIE
Safe van regisseur Todd Haynes laat een onheilspellende sfeer achter wanneer de aftiteling gaat lopen. Op zich is het de film niet helemaal geslaagd en toch blijft de problematiek in het slechtste geval nog dagen door het hoofd spoken. Julianne Moore is gewoon subliem als de ziekelijke Carol en draagt op haar eentje dit 119 minutendurende psychologische drama waarin Todd Haynes een werkwijze hanteert die de kijker voortdurend op het kantelpunt tussen persiflage en ernst laat balanceren. Jammer van het iets of wat stuiterende en langdradige Wrenwood-verhaal, want anders was Safe beslist 1 tot anderhalf punt meer waard geweest.