FILM
Een kantoor met tien mensen in twee rijen, achter ratelende kantoormachines, de sous-chef achteraan rechts, de baas achteraan achter glas en een bevallige, aantrekkelijke, zeg maar sexy meid, die de dagelijkse post met een verleidelijke glimlach tot op de werktafel brengt: zo ging het er aan toe in het begin van de jaren '70. We kunnen het ons nog nauwelijks voorstellen: collega’s keken elkaar met de rug aan en de oorverdovende tikmachines maakten elke conversatie onmogelijk. Op zo’n kantoor werkt Rémi al meer dan 20 jaar: 1 collega vóór hem, twee collega’s achter hem, vier naast hem inclusief de sous-chef, de baas en de secretaresse nog altijd achter glas naast de deur die naar de gang leidt. Rémi is een stille en rustige man, verlegen en timide. Hij woont op loopafstand van zijn kantoor in een gewoon huisje met een grote tuin waarin hij samen met zijn oude moeder de bloemen verzorgt en bestudeert. Achter, voor en naast zijn woonst rijzen de nieuwe voorstadbuildings als paddestoelen uit de grond en rukken snel op.

Op kantoor is Rémi de enige die 's middags z'n bureau niet verlaat om te eten. Nauwgezet legt hij een theedoek op zijn tafel, zet z'n bord en z'n eetbakje netjes naast elkaar en eet een slaatje met wat brood. Ondertussen leest hij in een oud botanisch boek, een erfenis van zijn vader die professor botanica was. Met de collega's is het contact formeel en beleefd. Men spreekt mekaar met meneer en mevrouw aan en van sociale relaties na het werk is er eigenlijk geen sprake. Toch is Rémi gelukkig in deze wat anonieme, maar zekerheidverschaffende omgeving. Wanneer z'n moeder plots sterft, is Rémi totaal van de kaart. Hij krijgt twee maanden verlof om bij te komen van de emoties en nodigt op een mooie zomerdag zijn collega's uit op een cocktail bij hem thuis, niet in z'n ouderlijke huis dat stilaan verstikt werd tussen de hoogbouw, maar in het huis dat men hem in ruil voor z’n ouwe stek aangeboden heeft: een sjieke villa in een park op het platteland, een halfuurtje van de stad. Rémi heeft aan alles gedacht en ontvangt z'n collega’s als prinsenkinderen met champagne en hapjes en een butler om al dat moois en lekkers te presenteren. De goeie man is ondersteboven van de loftuitingen van zijn collega’s en z'n stem trilt wanneer hij 'n kort dankwoordje uitspreekt. Wanneer de drank als maar rijkelijker gaat vloeien en hoofden licht worden van teveel alcohol, veranderen de eens zo beleefde collega's in frivole, halfdronken, lallende, nieuwsgierige en jaloerse mannen en vrouwen. De situatie loopt uit de hand en wat een leuk feest met de collega’s had moeten zijn, draait helemaal anders uit.

L'Invitation is een zedenstudie, een portret van een groep volwassen die al jarenlang samenwerken en daarvoor samenlevingsregels hebben ontwikkeld en die door regisseur Goretta onder het voorwendsel van een gezellig feestje overgeplant worden naar een milieu en een omgeving waar hun afspraken niet meer gelden, waar hun voorzichtig en behoedzaam opgebouwde sociale en hiërarchische structuren niet meer het gewenste effect hebben. De eerste die in de fout gaat is Rémi overigens zelf. Het nieuwe huis en het feestje waarmee hij zijn collega’s wil plezieren, hebben een omgekeerd effect: de collega's voelen er zich door bedreigd en beledigd omdat de stumper die altijd sober heeft geleefd, hen plots gepasseerd is. De sous-chef, die sowieso niet kan lachen met grapjes over het leger en de militaire dienst, steekt z'n, afgunst nauwelijks onder stoelen of banken, en die jongere collega – hij heeft al een verhouding met iemand van de dienst – flirt met het postmeisje, een hitsige brunette die al na een paar glaasjes compleet uit de kleren gaat; de baas, de goeie man, kan z'n handen niet van de knie van z'n secretaresse houden en presenteert zich als een ondubbelzinnige macho en dan is er die kale, die op kantoor ook voortdurend naar zijn vrouw, zijn maman, belt en die van de telefoon niet is weggeweest. Goretta registreert het allemaal, van op een afstand. Hij laat z'n camera traag door het decor glijden, zoomt in op een groepje mensen en laat de personages zelf het materiaal aanbrengen waarop de toeschouwer hun zal be- of veroordelen en telkens staat die brave, schaapachtige Rémi wel ergens in beeld, de armen op de rug, de rug gebogen, de lange slierten haar van één kant naar de andere over zijn kale schedel gekamd, blij omdat zijn collega's er zijn en van zijn champagne nippen.

Claude Goretta heeft met L'Invitation een interessante Zwitserse films gemaakt. De toon is luchtig en opgeruimd, maar onderhuids is er wel degelijk veel meer aan de hand. Het wordt niet uitgesproken. De beelden gaan langzaam voor zichzelf spreken naargelang we de personages beter leren kennen. Bovendien stopt Goretta in z’n film een mate van geheimzinnigheid, van dreigend gevaar, dat de hele film lang blijft hangen en dat gevoed wordt door het wel zonderlinge gedrag van de collega's: de huisvader die met voetstappen de lengte van de gevel afmeet, de sous-chef die gaten in boombladeren maakt om z'n sigarettenrook door te blazen, de butler die zich eigenaardig gedraagt en Rémi die het allemaal als normaal en ongevaarlijk ervaart.

BEELD EN GELUID
L'Invitation is 30 jaar oud en uiteraard hoeft dat geen probleem te zijn voor z’n kwaliteit gezien de evolutie van de technische middelen om oude pellicule weer op te frissen. Toch is men er voor deze transfer niet in geslaagd om een perfecte kopie te recupereren of een beschadigde helemaal te herstellen. We zien witte stippen, strepen en vuiltjes en dat is jammer. De kleuren zijn verbleekt zoals dat van oude filmkopieën mag worden verwacht en ook hier is er onvoldoende aandacht geschonken aan de restauratie van het materiaal. Het geluid heeft dezelfde beperkingen. De klank is soms schel en scherp en er is zelfs sprake van breuken of ontbrekende stukken in de geluidsband waardoor het geluid springt, wat uiteraard niet aangenaam is.

EXTRA'S
Deze dvd bevat Production Notes (tekst), een NRC Overzicht van de hele reeks en een Homescreen Overzicht over de activiteiten van de maatschappij die de NRC-dvds uitgeeft.

CONCLUSIE
L'Invitation heeft na 30 jaar niet aan kracht ingeboet. Deze fraai geconstrueerde en minutieus gemonteerde zedenstudie is inhoudelijk nog altijd een puike film die alle aandacht verdient. Met rake observaties slaagt de regisseur erin de kijker te boeien, te ontroeren en opgelucht adem te laten halen wanneer de collega’s het landgoed verlaten en de rust weerkeert.