SERIE
Brideshead Revisited van de Brit Evelyn Waugh is de tv-bewerking van zijn boek uit 1945. Daarin voert de auteur de toeschouwer mee naar Engeland tussen de twee wereldoorlogen, naar de romantische en geprivilegieerde tijd van de aristocratie, van de grote kastelen in immense parken, peperdure feestjes voor de happy few, mannen met knevelbaarden en in tule gehulde vrouwen, volbloedpaarden en sjieke limousines. De plaats van actie is Oxford waar de zonen van de rich and famous voorbereid worden op een goed betaalde baan in de ambtenarij of een carrière in het Hoger Huis, ver van de dagelijkse middelmatigheid, in hun eigen besloten en intellectualistische milieutje. Charles Ryder (Jeremy Irons), zoon uit een burgerlijk milieu, maakt er op een avond kennis met Sebastian Flyte (Anthony Andrews), jongste zoon van Lord Marchmain (Laurence Olivier), een zeer rijke en welgestelde aristocraat met een immens kasteel buiten Londen. Tussen beide jonge mannen ontstaat een grote vriendschap die hun hele studietijd zal duren. Tijdens de vakanties verblijven ze op het verlaten landgoed van Sebastians familie, maken lange wandelingen in het park, liggen naakt te zonnen op één van de daken van het indrukwekkende gebouw, zijn samen dronken en gelukkig en reizen in derde klasse naar het buitenland, o.a. naar Venetië waar Sebastians vader sinds geruime tijd met zijn maîtresse Cara (Stéphane Audran) woont, na zijn vlucht voor zijn dominerende echtgenote Lady Marchmain (Claire Bloom).

Maar Sebastian heeft het moeilijk met zijn afkomst en zijn familie en vlucht bij wijlen dagenlang in de drank. Hij raakt verslaafd en wanneer Charles kennis maakt met zijn moeder, met zijn zussen Julia (Diana Quick) en Cordelia (Phoebe Nicholls) en hun broer Lord Brideshead "Bridey" (Simon Jones), ontstaat er een zekere verwijdering die in Marokko zal uitlopen op een definitieve breuk tussen beide mannen. Charles keert terug naar Europa en laat Sebastian achter in het gezelschap van een Duitser. In Parijs volgt hij een schildersopleiding en trouwt er met een Britse die hem twee kinderen schenkt. Als gevolg van een succesvolle carrière is hij vaak op reis, ver van vrouw en haard en wanneer we Celia Ryder (Jane Asher) uiteindelijk leren kennen wanneer ze met Charles na een zeer geslaagde tentoonstelling in de VS met de pakketboot naar Engeland terugkeert, is hun huwelijk eigenlijk al op de klippen gelopen. Charles heeft op dat moment zijn tweejarige dochter nog nooit gezien en blijkt er ook nauwelijks interesse voor op te kunnen brengen. Een onvoorziene en toevallige ontmoeting met Julia, Sebastians oudere zus, op het schip, leidt tot een hartstochtelijke romance die achteraf in Londen wordt voortgezet. Charles trekt bij Julia in op kasteel Marchmain waar ook Julia's echtgenoot Rex Mottram (Charles Keating) nog woont. Een tijdlang gaat het goed met Julia en Charles, maar bij de dood van Lord Marchmain trekken donkere wolken zich samen boven het kasteel en komt er een eind aan hun relatie.

Brideshead Revisited is een zeer verzorgde en kwalitatief hoogstaande dramaserie waarvoor grote middelen zijn ingezet. Alle elf afleveringen zijn een streling voor het oog met heel divers beeldmateriaal, gemaakt in Oxford, Liverpool, Manchester, Malta en Venetië en prachtige interieurs die tot de verbeelding spreken. Het oorspronkelijke script dat voorzag in een productie van zes uur werd in de loop van het draaiproces uitgebreid tot bijna 11 uur om de geest van Waughs literaire meesterwerk helemaal tot zijn recht te laten komen. Het tempo dat als gevolg daarvan aangehouden wordt is vergelijkbaar met dat van Die Heimat-Trilogie of de dramaserie Die Manns die inmiddels ook op dvd is uitgebracht, eerder traag, met veel aandacht voor details, een grote acteursbezetting en veel nevenverhalen en –verhaaltjes die de toeschouwer zeer vertrouwd maken met de personages. 25 jaar geleden was Brideshead Revisited een grote hit bij de zgn. meerwaardezoekers en ook vandaag heeft deze dramaserie nog voldoende kwaliteit in voorraad om de geïnteresseerde kijker te overtuigen met aangrijpende, tragische, dramatische, romantische en hartstochtelijke scènes.

Evelyn Waugh gold in zijn tijd als één van de enige katholieke Britse schrijvers en vragen over god en geloof komen altijd ter sprake in zijn boeken. Dat is ook zo in Brideshead Revisited waarin hij de katholieke clan van de Marchmains laat contrasteren met agnosticus Charles Ryder, opgevoed in een milieu waar godsdienstige tradities en gebruiken worden afgedaan als producten van een zeker bijgeloof en waar de overtuiging overheerst dat het voor de mens onmogelijk is om uitspraken te doen over het al dan niet bestaan van god en/of het wezen der dingen. Zowel in gesprekken met Sebastian als met zijn zus Julia later wordt Charles geconfronteerd met de ethische en morele vraagstelling van het katholicisme, gecombineerd met frustratie en schuldgevoelens. Zijn inmenging als buitenstaander zal uiteindelijk tot een definitieve verwijdering leiden tussen hem de Marchmains. Aanvankelijk doseert Waugh het thema religie heel voorzichtig en sporadisch, later ter gelegenheid van de dood van Lord Marchmain en zijn weigering om het Heilig Oliesel te ontvangen, krijgt het ongewoon veel aandacht. Daardoor komt het verhaal op zeer glibberig terrein terecht met ingewikkelde filosofische beschouwingen die zeker niet voor alle toeschouwers begrijpbaar zijn. Gecombineerd met een vrij moeilijk en vaak omzwachteld taalgebruik dat meer verhult dan het verduidelijkt, leidt dat tot de zeer bizarre situatie dat de kijker de greep op de voortgang van het verhaal verliest en nog wel ziet wat er gebeurt, maar niet meer begrijpt waarom.

Evelyn Waugh houdt ook een deel van de relatie tussen Charles en Sebastian in een wolk van mist voor zijn lezers (en hier dus de toeschouwers) verborgen. Uit de context blijkt dat Sebastian vóór hij Charles ontmoette een relatie had met Anthony Blanche (Nickolas Grace), een zeer uitbundige en opvallend verwijfde homoseksuele leeftijds- en klasgenoot in Oxford die voortdurend insinuaties maakt op hun kakelverse vriendschap. Maar terwijl Waugh het over de grote liefde tussen beide jongemannen heeft, vermijdt hij tegelijk té directe indicaties over mogelijke seksuele intimiteiten, ook wanneer we beide mannen poedelnaakt op het dak van kasteel Marchmain aantreffen op een zonnige zomerdag of bijna in mekaars armen onder een boom in het park. Eén keer komt het thema zijdelings ter sprake tussen Lord Marchmains maîtresse Cara en Charles wanneer zijn zegt dat vriendschap tussen volwassen mannen vooral in Engeland en Duitsland voorkomt en dat het goed is dat een jongeman zijn eerste liefde op een seksegenoot richt, want dan zal hij zijn toekomstige echtgenote nooit kunnen vergelijken met zijn eerste liefde. Waarmee Evelyn Waugh de homo-erotische spelletjes van opgroeiende jongens heimelijk goedkeurt, vergetend dat Charles én Sebastian ondertussen al vooraan in de twintig zijn en de puberteit al een tijd achter de rug hebben. Voor de toeschouwer komt het in ieder geval vreemd over dat Charles ook nog met weemoed en pijn aan Sebastian schijnt terug te denken op het moment dat ze elkaar sinds lang uit het oog verloren zijn en Charles ondertussen een relatie heeft met Julia. Of komt het omdat hij in Julia zijn vriend Sebastian herkent en zich daardoor tot haar aangetrokken voelt? Dat zou pas pervers zijn. Evelyn Waugh moffelt de hele problematiek weg achter onuitgesproken woorden, dubbelzinnige blikken en donkere insinuaties, waarmee hij ons ongewild een beeld geeft van de morele waarden van zijn tijd.

BEELD EN GELUID
Brideshead Revisited is gedraaid voor televisie in opdracht van Granada TV. De dramaserie is ondertussen zo'n 25 jaar oud en het is blijkbaar niet mogelijk geweest om de originele kwaliteit via digitale weg te reconstrueren. Het beeld is iets of wat korrelig bij momenten, vooral in de buitenopnamen waar er sprake is van een hoge mate van kleurloosheid, verkleuring, overbelichting en uitvlakking van details alsof er bij té sterk zonlicht is gefilmd, terwijl dat niet altijd het geval is. Naarmate de serie opschiet zijn er zelfs sporadisch fragmenten die we van zwartwit naar kleur zien veranderen, niet omdat het een gewild procédé is, maar omdat het bronmateriaal kwalitatief zwaar is aangetast door de tijd. Het geluid is er beter aan toe, met een prachtige soundtrack die elf afleveringen lang via een hoofdthema en een aantal herkenbare kleinere composities voor continuïteit zorgt en met verschillende inkleuringen een zekere diversificatie van de sfeer tot stand brengt. Af en toe is er sprake van ruis.

EXTRA'S
In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amerikaanse uitgave bevat deze dvd geen extra's en dat is een gemiste kans.

CONCLUSIE
Brideshead Revisited is één van die indrukwekkende Engelse dramaseries waarop Britten een patent schijnen te hebben. In 11 uur wordt ons het verhaal verteld over twee jonge Oxfordstudenten en het verdere verloop van hun leven tot op middelbare leeftijd. Evelyn Waugh, de auteur, staat in een lange traditie van grote vertellers (de zusters Brönte, Jane Austen) die hun materiaal op een boeiende en interessante manier te boek stellen. Charles Sturridge en Michael Lindsay-Hogg, regisseurs van de dramaserie, hebben Waughs boek met veel respect naar het kleine scherm vertaald met voldoende actie en spanning om de kijker ook vandaag nog elf afleveringen lang te boeien. De kwaliteit van het beeld is jammer genoeg iets minder goed, waarbij het kleurverlies de grootste manco is en de discussie over het katholicisme veel minder relevant dan 25 jaar geleden en niet meer zo van deze tijd. Wie één en ander door de vingers ziet, krijgt toch een goed verzorgde dramaserie met herkenbare menselijke personages in een sprookjesachtige omgeving, geplaagd door tegenslag, verdriet en frustratie en gemotiveerd door hartstocht, romantiek en avontuur. Een remake dringt zich ondertussen wél op.