FILM
15 augustus 1998 is in Omagh, Noord-Ierland, een dag zoals alle andere. Het stadje van ruim 15.000 inwoners ontwaakt en in High Street zetten de winkeliers hun spulletjes op het trottoir, want het belooft een prachtige dag te worden met veel zon en de gezellige drukte van toeristen en winkelende mensen. Op enkele kilometers daar vandaan zijn een paar kerels diezelfde ochtend druk in de weer om met kunststof, additieven en een ontstekingsmechanisme een 500 pond zware bom te maken. Die stoppen ze in een auto die wordt achtergelaten in High Street net op het moment dat een reisbus Spaanse schoolkinderen en hun leraar afzet voor een wandeling. In een telefoontje krijgt de politie de mededeling dat er over 30 minuten een aanslag gepland is in de buurt van het justitiegebouw. In High Street verlaat Aiden Gallagher (Paul Kelly) met zijn vriendje Mike een jeanswinkel en gaat op zoek naar zijn zusje Sharon (Pauline Hutton) die verderop in de straat in een snackbar zit. De politie stuurt hem weg, want de straat is afgezet en alle wandelaars moeten High Street uitlopen. De bom ontploft wanneer Aiden en Mike de bomauto passeren. De explosie maakt 31 doden en bijna 200 gewonden.

Aidens vader, Michael Gallagher (Gerard McSorley) verneemt het nieuws als hij thuiskomt en zijn vrouw en beide dochters hysterisch aantreft: ja, Sharon is thuis en nee, Aiden heeft nog niet gebeld. Even verschijnt er ook paniek op zijn gezicht, maar dan vermant hij zich en gaat op zoek naar zijn zoon. Wat volgt is een zenuwslopende opeenvolging van ijzingwekkende beelden: gewonde mensen die door een bekende weggeleid worden, mannen en vrouwen die schreeuwen om een ambulance, huilende en bebloede kinderen, lichamen op de grond in een onnatuurlijke houding, een jonge moeder met een dood kind tegen de borst gedrukt, een zwaarlijvige huilende man op een stoel, een politieman die een kinderwagen aan de kant duwt, gebroken glas, rookpluimen, gejammer, gekreun, uitgebrande voertuigen, weggeblazen vitrines, paniek, hysterie, tranen en pijn. Michael – en de toeschouwer met hem - schuifelt angstig en verward tussen de scènes door, de naam van zijn 21-jarige zoon prevelend, informerend bij verpleegsters, dokters, vrouwen met lijsten van overlevenden, intens uitkijkend naar het bekende kopje van zijn werkmaat, die sinds een tijdje bij hem in de garage aan de slag is en over 15 jaar de zaak zou overnemen. Later die dag verneemt hij dat Aiden overleden is.

De film is een half uur ver als Aiden begraven wordt. Het is een rustpauze na ruim dertig minuten intense spanning en het toenemend besef dat een ramp onafwendbaar is terwijl de wandelaars in een zonovergoten High Street een praatje maken of gewoon slenteren en de bom ondertussen voort aftikt. Pete Travis, van oorsprong een televisieregisseur, filmt het van op de schouder en tovert een documentaire stijl te voorschijn, een realisme en een directheid waardoor de toeschouwer als het ware zelf in High Street staat, koortsachtige op zoek naar de vermiste Aiden langs geïmproviseerde stretchers en overvolle ziekenhuiskamers. Het verdriet van de familie snijdt als een scherp mes door de ziel. Travis toont het op een aangrijpende en altijd ingehouden manier, zonder veel pathos, met de nadruk op de onmacht en de woede, want de aanslag komt net na het Goede Vijdagakkoord tussen protestanten en katholieken, de eerste stap van een gefaseerd vredesproces.

Omagh is niet uitsluitend het waarheidsgetrouw verslag van een laffe aanslag op onschuldige burgers, het is veel meer het verhaal van wat er nadien gebeurt. Twee maanden na de moordpartij zijn er nog altijd geen verdachten opgepakt, terwijl vanaf het begin algemeen bekend is dat het om een actie gaat van de Real IRA, een splintergroep van het IRA van Jerry Adams, dat strijdt voor machtsdeling en democratie in Noord-Ierland en daartoe sinds 30 jaar de wapens opneemt tegen de protestantse milities en het Britse leger. De familieleden van de slachtoffers worden zenuwachtig en vormen de Omagh Support Group om hun belangen te verdedigen. Michael Gallagher treedt naar buiten als hun spokesman en begint noodgedwongen zelf inlichtingen in te winnen. Daarbij stoot hij op een ex-IRA-lid en spion voor de Britse inlichtingendienst die hem vertelt dat de aanslag vooraf bekend was bij alle partijen, dus zowel de Britten als de katholieken en de protestanten en dat is besloten om niet in te grijpen om het vredesproces niet te vertragen. Voor de Gallaghers en de andere getroffen families is die mededeling, die door de Omaghse politiecommissaris ten stelligste wordt ontkent, een harde klap. Wanneer een lid van de Ierse inlichtingendienst in Dublin met hetzelfde verhaal komt, is het voor alle nabestaanden duidelijk dat er sprake is van politieke koehandel, dat de moordenaars vrijuit zullen gaan en dat de onschuldige doden geofferd worden op het altaar van het Goede Vrijdagakkoord.

Wat volgt is een zoektocht naar de waarheid, de namen van de moordenaars en die van het politiek en politioneel personeel dat de doofpotoperatie te allen prijzen wil zien slagen. De film verliest snelheid en emotionele intensiteit, waarvoor verontwaardiging en een zekere herkenbaarheid in de plaats komen, want was er niet iets gelijkaardigs aan de hand met de Zaak-Dutroux, de moord op dierenarts Van Noppen, de Bende van Nijvel of de roze baletten? De verontwaardiging, het ongeloof en het krankzinnige van sommige situaties zit Michael Gallagher als schurft op de huid. Zijn stem wordt dieper, het ongeloof in zijn ogen feller, zijn ontreddering is totaal. Ontgoocheld trekt hij zich terug wanneer zijn vrouw onderuit dreigt te gaan wegens de niet aflatende stroom van telefoontjes van kranten en televisiestations. De Gallaghers proberen hun verdriet een plaats te geven en regisseur Pete Travis illustreert hun rouwproces met stille scènes, clichématig jawel, maar hoeveel manieren zijn er eigenlijk om de pijn van lijdende mensen weer te geven? Travis maakt er geen grote show van, toont de intensiteit van hun verdriet, laat ruimte voor troost en begrip en gaat opnieuw over tot de orde van de dag.

Gezien het onderwerp dringt een vergelijking met Bloody Sunday uit 2002 zich op, het verhaal van een katholieke protestmars die door het Britse leger in 1972 in Derry hardhandig wordt neergeslagen met 13 doden tot gevolg. De regisseur van die film, Paul Greengrass, treedt bij de verfilming van Omagh op als scenarist in samenwerking met Guy Hibbert. De hand van Greengrass is te herkennen in de documentaire stijl, de emotionaliteit, de tergende spanning en de flitsende montage. De bewering dat Bloody Sunday een betere film is, doet Omagh onrecht aan. Het gaat om een vergelijkbare probleemstelling in een vergelijkbare omgeving, maar in Bloody Sunday zijn het geen terroristen die verantwoordelijk zijn voor de moordpartij, maar leden van het geregeld Britse leger die willens en wetens op onschuldige en ongewapende burgers schieten, op katholieken, op leden van een vijandige kliek. Bovendien gebeurt de slachting niet in één keer door middel van een bom, maar ziet de toeschouwer meer dan 20 Noordierse katholieken tegen de grond gaan (waarvan er uiteindelijk 13 overlijden). De dramatische spanning duurt met andere woorden langer en is voor de kijker veel intenser dan in Omagh, waar bewust is gekozen om het accent op de zoekactie van de nabestaanden te leggen en niét op de aanloopperiode tot de bomexplosie. Belangrijkste gevolg daarvan is dat in Omagh het echte hoogtepunt vooraan ligt in de film terwijl in Bloody Sunday de climax langzaam wordt opgebouwd en veel later in de film komt. Door deze bewuste keuze is Omagh een totaal andere film geworden met een beklijvend verhaal over de gekwetste en gedreven figuur van Michael Gallagher en zijn getormenteerd gezin. Gerard McSorley levert een pracht van een acteerprestatie. We zagen hem eerder ook al in Bloody Sunday, In The Name Of The Father en Veronica Guérin, maar Omagh stelt hem in staat om zijn aparte talent te bewijzen. Hij borstelt Michael Gallagher als iemand met diepmenselijke karaktertrekken: gematigdheid, zin voor verzoening en een algemene vredelievende ingesteldheid en dat doet hij met weinig meer dan de blik in zijn ogen, de stand van zijn mond.en de klank van zijn stem.

BEELD EN GELUID
Door de stijl van het camerawerk, nl. van op de schouder en los in de hand, krijgt het beeld een aparte structuur. De kadrering is minder professioneel dan in normale bioscoopfilms en de kleuren zijn minder fel. Soms vallen alleen de felste tinten echt op en is de rest van het kleurenpalet grauwer met een neiging naar zwart/wit. Voor de interieuropnamen is een minimum aan licht gebruikt om de natuurlijke situatie zoveel mogelijk te benaderen. De kleuren zijn gedempt en donker. Muziek is heel spaarzaam gebruikt in Omagh. De nadruk ligt op de dialogen, het geluid van de straat, vergaderingen, bijeenkomsten, rijdende auto’s en uiteraard de exploderende bom. De 2.0-versie voorzien van een brede surround levert prima werk, met stemmen en direct geluid vooraan en het afgelegen geluid in de achterste geluidskasten.

EXTRA'S
De extra's beperken zich tot een Interview met Pete Travis waarin verteld wordt dat het script tot stand is gekomen na urenlange gesprekken met alle nabestaanden en dat hun het hele scenario is voorgespeeld alvorens met de opnamen een aanvang werd gemaakt. Het verhaal van de film is het verhaal van de familieleden van de slachtoffers. Het is hun standpunt. In interview met Michael Gallagher komt de echte Michael Gallagher aan het woord. Hij praat over de eensgezindheid tussen de families, over het feit dat ze ondanks de provocatie van de terroristen erin zijn geslaagd om de sfeer in Omagh leefbaar te houden, dat er eigenlijk sprake is van een nog betere verstandhouding dan vóór de aanslag en dát ondanks het feit dat de nabestaanden zowel katholieken, protestanten, presbyteranen als Mormonen zijn. Op de dvd staat de Originele Bioscooptrailer een drie Andere Trailers waaronder Bloody Sunday en Vera Drake.

CONCLUSIE
Omagh is oorspronkelijk een Britse televisiefilm die het tot bioscoopfilm heeft geschopt als gevolg van de positieve kritieken in de pers. Omagh is geen goedkope doorslag van Bloody Sunday, alhoewel de twee verhalen meerdere raakpunten hebben. Maar Omagh is uiteindelijk intimistischer met hartverscheurende acteerprestaties van Gerard McSorley, maar evengoed van Michèle Forbes, als Patsy, zijn door verdriet aan stukken gereten echtgenote, een rol die wordt neergezet met grote intensiteit en gevoeligheid.