FILM
Wie Universal zegt in de jaren dertig, zegt monsters. Met Frankenstein en Dracula had de studio de jackpot gewonnen in het begin van het decennium, en dus trachtte men met spoed meer horrorspektakels aan het hongerige publiek te verkopen. Vervolgfilms op hun grootste successen waren de eerste prioriteit, maar James Whale, regisseur van Frankenstein hield de boot af. In een poging zijn gunst te winnen, stemde Universal erin toe hem een adaptatie van een H.G. Wells roman te verfilmen: The Invisible Man.

De plot volgt vrij getrouw het bronmateriaal. Een wetenschapper ontdekt een brouwsel dat hem onzichtbaar maakt, maar het antigif krijgt hij maar niet geperfectioneerd. In de hoop dat afzondering zijn geest zal verlichten, duikt hij onder in een klein dorpje, waar hij zich vlijtig over zijn erlenmeyers buigt. Het vreemde gedrag van de in verband gewikkelde gast baart de dorpsbewoners echter zorgen. Zij proberen hem dan ook zijn kamer uit te werken. Dit wekt echter een angstwekkend neveneffect van de onzichtbaarheid op: een moordlustige waanzin, die de wetenschapper gretig botviert op zijn gastheren. Al gauw vergeet hij het antigif, en smeedt hij megalomane plannen om de wereld over te nemen. Zijn collega, zijn verloofde en haar vader moeten hem hierin bijstaan. Maar zij schrikken terug van de drieste verandering die de onzichtbaarheid in de wetenschapper teweeg heeft gebracht. Met de hulp van de politie trachten ze hem tegen te houden. Maar hoe vang je iemand die je niet kan zien?

James Whale was een meester in het scheppen van sfeer en ook in The Invisible Man toont hij zijn kunde. De eerste beelden – van een man die stevig ingeduffeld door een sneeuwstorm ploetert – grijpen je meteen bij de strot en als je even later een groezelige Engels pub wordt binnengeloodst, ga je compleet voor de bijl. Met grootste, gedetailleerde sets, die toch intimiteit behouden, waan je je meteen in een horrorfilm, ook al hoort de prent niet volledig thuis in dat genre. Het opzwepende ritme waarmee Whale de prent injecteert, doet je zelfs de onnodig lange introductie vergeven, de grove penseelstreken waarmee hij zijn nevencast schetst en het gebrek aan samenhang in de subplots. Een grootste film is The Invisible Man immers niet, maar de regisseur maakt het eigenhandig tot een zeer genietbare.



Cruciaal in de verfilming van de roman van H.G. Wells was uiteraard de wijze waarop de onzichtbaarheid in beeld gebracht zou worden. En ondanks het overaanbod aan ‘vliegende’ objecten en plots openzwaaiende ramen en deuren – via onzichtbare koordjes en mechanismen – blijven de visuele effecten vrij goed overeind driekwart eeuw na dato. Door gebruik te maken van verschillende beeldopnames, die in de montage over elkaar geplakt werden, oogt vooral de onthulling van de onzichtbare man zelf nog indrukwekkend. Het moet voor die tijd een waar huzarenstukje geweest zijn om de cameratrucs te doen kloppen, maar het resultaat mag er zijn. De technieken die hier gepionierd werden, zouden nog vijftig jaar dienst doen in Hollywood, tot de computer de VFX-business overnam.

Naast de speciale effecten is The Invisible Man belangwekkend voor nog een ander feit: het filmdebuut van Claude Rains. De acteur leek gedoemd nooit door Hollywood opgeroepen te worden na een desastreuze screentest, waarin zijn houterige acteerstijl hem de das om deed. Maar daar trok James Whale zich niets van aan. De ene helft van de film zag je de onzichtbare man immers niet, en de andere helft was zijn hoofd omzwachteld met verband. De cineast had dus vooral behoefte aan een majestueuze stem. En die bezat Rains. Verschillende scènes in de prent worden gedragen door louter zijn duistere timbre, die terstond de angst in de harten van het kijkers jaagt. De nevencast is – zoals James Whale dat wel vaker deed – uitgerust met prima karakteracteurs. O.a. Henry Travers en W.M. Harrigan laten zich niet van het scherm spelen door Rains’ stem. Gloria Stuart heeft helaas te lijden onder een onderontwikkelde rol, waardoor haar vertolking tussen de plooien valt. En Una O’Connor overschrijdt ergerlijk de grens tussen excentriek en over-the-top als een hysterische cafébazin.

De thema’s van het boek van H.G. Wells – grootheidswaanzin, sociale kritiek en paranoïa – komen voor in The Invisible Man, maar ze worden enigszins overschaduwd door de stijlvolle horrorelementen die James Whale introduceert. Dat leidt tot een film die vlees noch vis is. Momenten van inventiviteit, spanning en meeslepende emoties worden immers afgewisseld met een wisselvallig tempo, hysterische humor en onvoldoende uitgewerkte subplots. Met een beetje meer aandacht voor scenario en toon had de prent wellicht meer in zijn mars gehad. Nu is The Invisible Man niet veel meer dan een visueel intrigerend tussendoortje, dat James Whale draaide tussen zijn chefs d’oeuvre Frankenstein en Bride Of Frankenstein.

BEELD EN GELUID
We mogen niet vergeten dat het bronmateriaal bijna 75 jaar oud is, maar toch stelt de dvd-presentatie van The Invisible Man teleur. De print wordt immers gekweld door te veel krassen en grain. Foutjes die een grondige restauratie wellicht hadden kunnen corrigeren. Contrast en zwartniveaus zijn daarentegen uitstekend, terwijl de scherpte varieert van scène tot scène. De mono geluidstrack verhult grotendeels de achtergrondruis met heldere en goed verstaanbare dialogen. Toch zou ook deze track mits een opkuisbeurt heel wat beter kunnen klinken.

EXTRA'S
Het Audiocommentaar van filmkenner Rudy Behlmer staat bol van de weetjes en anekdotes over het filmen van de prent. Dat de spreker in alle eerlijkheid enthousiast lijkt over de film, maakt het babbelspoor tot een aangenaam luisteruurtje. Now You See Him: The Invisible Man Revealed (36 min.) bewandelt min of meer dezelfde pistes als het audiocommentaar, maar voegt ook beeldmateriaal toe uit sequels op The Invisible Man, waaronder een schitterende parodie uit Amazon Women On The Moon. Tenslotte bevat de dvd een reeks Production Photographs die zowel posters, lobby stills als setopnamen incorporeert.

CONCLUSIE
The Invisible Man is een prent wiens special effects nog steeds prima overkomen, maar wiens magere plot de tand des tijds minder goed heeft weerstaan. De acteurs gaan soms over-the-top in hun vertolkingen, maar regisseur Whale countert dit met een intelligent beeldgebruik. De presentatie van de film op dvd is matig tot behoorlijk en wordt gecomplementeerd door een leuke bonussectie.