FILM
The Sound Of Music kan waarschijnlijk worden beschouwd als dé moeder van alle musicals. Het verhaal vertellen is misschien compleet overbodig, maar voor diegenen onder U de laatste veertig jaar de kerstdagen telkens hebben doorgebracht op de steppen van Oezbekistan, toch maar even een synopsis. De jonge novice Maria (Julie Andrews) zet door haar wispelturige natuur voortdurend het klooster op stelten, en moeder overste vindt het eens geen slecht idee om haar een tijdje te 'outsourcen' als gouvernante bij de Salzburgse familie Von Trapp. Kapitein Georg Von Trapp (Christopher Plummer) is een nurkse oude zeeofficier die ook zijn gezin (zeven kinderen, tja, die goeie oude tijd...) bestuurt als stond hij op een karveel. Kapitein Von Trapp heeft de dood van zijn echtgenote nooit helemaal kunnen verwerken, en wordt vooral niet graag herinnerd aan haar: in huis mag er zo bijvoorbeeld niet meer gezongen worden. De kinderen zelf, allemaal ergens gesitueerd tussen de zestien ("going on seventeen...") en de vijf jaar, zijn echter ook geen doetjes, en Maria is de twaalfde gouvernante in rij nadat de elf vorige werden buitengepest. Toch slaagt Maria erin het vertrouwen van de kinderen te winnen door ze de affectie te geven die ze van hun vader niet krijgen (én door hen een stroom liedjes te leren waar maar geen einde aan schijnt te komen). De kapitein moet langzaam het hoofd buigen voor de ondernemende wijze waarop Maria zijn kroost 'bestuurt', en hij wordt, zonder hij het durft toegeven, op haar verliefd. Hij heeft namelijk al trouwplannen, met een rijke Weense gravin, maar wanneer hij merkt dat het absoluut niet klikt tussen haar en de kinderen, én ze bovendien nog een succesvolle poging heeft ondernomen om Maria de deur uit te werken, breekt hij de verloving af, en trouwt hij met Maria. Wanneer ze echter terugkeren van hun huwelijksreis, is hun Oostenrijk niet meer hetzelfde als hetgeen ze hebben achtergelaten. De Anschluss heeft intussen plaats gevonden, de fanclub van Hitler versterkt zijn greep op de maatschappij, en Kapitein Von Trapp wordt gemobiliseerd. Wanneer, één avond voor zijn afreizen, de zingende familie op een zangfeest met een hoog Heimat-gehalte nog een laatste keer moet optreden, besluiten ze de benen te nemen naar het neutrale Zwitserland, op de hielen gezeten door enkele nieuwbakken nazi-officieren die Von Trapp kort daarvoor nog vrienden kon noemen...





Reeds eerder besproken, maar voor de veertigste verjaardag in een nieuw kleedje gestoken: The Sound Of Music. Door vele generaties geliefd, door al evenveel generaties uitgespuwd als hét adagium van de slechte smaak. Binnen zijn genre is deze Rodgers & Hammerstein-klassieker nochtans een voorbeeld hoe musicals moesten gemaakt worden in een tijdperk waarin een filmbudget virtueel ongeplafonneerd was. De hele cast en crew voor de gelegenheid overvliegen naar Salzburg was niet het minste probleem, en de halve stad ontruimen voor enkele shots ook al niet. De geromantiseerde verfilming van het verhaal van de Oostenrijkse zingende familie Von Trapp is bij momenten een ellenlang melig werkstuk waarin de muziek iets té pathetisch de bovenhand voert; als zelfs de nonnetjes in een bonte zangkakofonie uitbarsten waarin ze onder meer aan de kaak stellen dat een dansende en zingende Maria absoluut géén goed rolmodel voor nonnen is, en dat nonnen eigenlijk niet mogen zingen, begin je je als kijker toch vragen te stellen over onder meer de zin van het leven. Visueel is The Sound Of Music nochtans een feilloos flamboyant bravourestukje met een hoog koekendozengehalte, uiteraard perfect geschikt voor alle leeftijden, maar je moet er de dosis kinderlijke naïviteit, waarbij de hoofdpersonages bijna een orgasme krijgen als ze bezingen dat roze hun lievelingskleur is, en de melige lyrics voor lief bijnemen. De liedjes hebben door de loop de jaren een grote bekendheid gekregen door hun hoog karaoke-gehalte, maar voor sommige fragmenten is het uitschakelen van de hersenactiviteit toch wel een noodzakelijk kwaad. Zelfs de grootste Sound Of Music-liefhebber kan toch niet ontkennen dat, toen Rodgers en Hammerstein met teksten als "Adieu, adieu, to yeu and yeu and yeu" voor de dag kwamen, op dat ogenblik de inspiratie volledig op was.




Wat tegen het einde van de film altijd wel verrast is de radicale ommezwaai van filmstijl na het huwelijk van de kapitein en Maria. Al in het begin van de film worden er regelmatig opmerkingen gemaakt over het spook van het nationaal-socialisme dat zijn schaduw over Oostenrijk werpt (de telegrambezorger brengt de Hitlergroet, enkele gasten van de kapitein steken niet onder stoelen of banken dat ze zich eerder Duitser dan Oostenrijker voelen, enzovoort). Wanneer de familie dan op de loop moet gaan voor de nazi's, krijgt de film plots een vaart die er daarvoor niet inzat, en het laatste half uur vliegt dan ook voorbij. Ook is er duidelijk seksuele spanning voelbaar tussen antagonisten Plummer en Andrews, die - voor die tijd toch - zeker niet in de vaak compleet steriele musical-omgeving voorkwam. De scène waarin de twee voor het eerst met elkaar dansen op het balkon spreekt wat dat betreft boekdelen. Ze zijn overigens de enige twee antagonisten die min of meer kunnen overtuigen; de zeven kinderen, geen van welke overigens daarna ooit een deftige acteercarrière heeft uitgebouwd, zijn er duidelijk alleen maar bijgesleurd voor het "cuteness"-gehalte, wat mogelijk net een averechts effect heeft: hoe kleiner de kinderen, hoe meer het geheel een opgeklopt Shirley Temple-gehalte krijgt. Alleen de oudste dochter, Liesl (Charmian Carr), mag opdraven in een nevenplotlijn waarin ze haar eerste romance beleeft met een jonge telegrambezorger die uiteindelijk een ietsiepietsie te graag de gestrekte rechterarm in de lucht steekt en daarbij steevast een heilswens declameert ten opzichte van zijn favoriete dictator - U mag eens raden wie, hint: het is niet Stalin, Che Guevara of Pol Pot. Charmian Carr is dan ook de enige uit de cast klein mannen die iets wezenlijks aan de plot bijdraagt en niet inwisselbaar is voor pakweg elk ander leeftijdsgenootje; haar drang naar volwassenheid blijkt bijvoorbeeld ook uit de scène waarin ze op het bal van haar vader de wens uit om haar eerste glas champagne te drinken.




Wat ons ineens bij het volgende onderwerp brengt: de schoonheidsfoutjes. Liesl mag géén glas champagne, maar drinkt aan tafel blijkbaar wel gewoon wijn. Kleine foutjes die in elke film wel terug te vinden zijn, maar hier ook hier en daar de geloofwaardigheid van de plot ondergraven: de Anschluss vindt in de film blijkbaar plaats in de zomer, terwijl dat in werkelijkheid in het putje van de winter was, en als de Von Trapps de bergen tussen Oostenrijk en Zwitserland zouden oversteken, zouden ze er niet alleen een gezonde voettocht vanuit Salzburg van meer dan 100 kilometer op hebben zitten, ze zouden bovendien ook nog ongeveer in de buurt zijn gekomen van het hoofdkwartier van Hitler, waar we toch van vermoeden dat die anno 1938 iets beter bewaakt werd. De werkelijkheid is overigens een stuk minder melodramatisch: de Von Trapps zijn in werkelijkheid gewoon de grens met Italië overgestoken tijdens een vakantie, en niet meer teruggekeerd. Maar het fabeltje dat de nazi's hen vlak op de hielen zaten, dikte de "legendarische en heroïsche ontsnapping" uiteraard de zelfverklaarde legende genoeg aan om de boek- en filmrechten verkocht te krijgen.




BEELD EN GELUID
De restauratie, die verder in de extra's ook besproken wordt, is goed gelukt: ten opzichte van de vorige versie kunnen we de score voor het beeld zonder moeite met twee hele punten optrekken. De onstabiele flikkeringen in de kleuren, die de vorige release nog plaagden, zijn nagenoeg helemaal verdwenen, en vooral de kleuren zien er een stuk sprankelender uit, alhoewel zachte pasteltinten zoals de meeste films uit deze periode de boventoon voeren. Het contrast is puikgaaf, en in de donkerdere scènes, zoals de eindscène op het kloosterkerkhof, zijn er veel meer details zichtbaar. De enige issues die na deze restauratie nog zijn overgebleven zijn minimale aliasing bij bijvoorbeeld panoramische shots van de Salsburgse dakpannen, en een milde grain. Ook de onzin met die 4.1-geluidsmix is voltooid verleden tijd: een nieuwe 5.1-track, waarbij de achterkanalen bijna uitsluitend dienen om de muziek te ondersteunen, klinkt vol, en de dialogen uit de frontspeakers klinken veel minder hol. De nieuwe geluidsmix is alleszins beter dan de vorige, maar toch vinden we het spijtig dat we de 2.0-stereomix die op andere releases terug te vinden is, hier moeten missen ten voordele van een Franse dubbing.




EXTRA'S
Er was reeds een goed gestoffeerde versie van deze film in 2-discuitvoering beschikbaar, waarvan de eerste disc ook los in een vanilla-versie te krijgen is in de Big Deal-budgetreeks, maar ter gelegenheid van de 40ste verjaardag krijgen we een gloednieuwe versie waarvan de extra's allemaal verschillen van de vorige versie, op het audiocommentaar van Robert Wise na. De eerste disc van deze release is ook los verkrijgbaar als de zogenaamde "sing-along versie". Naast het eerder vernoemde commentaar, waarin Wise's randinformatie wordt afgewisseld met een geïsoleerde muziekscore, is er nog een tweede commentaartrack aanwezig met acteurs Julie Andrews, Christopher Plummer en Charmian Carr, en ook nog choreografe Dee Dee Wood en Johannes Von Trapp. Deze tweede commentaartrack is inhoudelijk echter niet veel méér dan een reünie onder oude vrienden met bijzonder weinig informatie die dieper gaat dan hoe tof deze of die scène wel was om te maken. De eerste disc start overigens - naast de copyright-warnings - met een introductie van 2 minuten door Julie Andrews. Deze versie heet overigens de "sing-along versie" voor een reden: de optie "Play Movie With Singalong" doet eigenlijk niet meer dan een Engelse CC-ondertiteling starten waarin de tekst van de gezongen stukken op de maten van de muziek lettergreep per lettergreep geel wordt gekleurd, en er is een tweede chaptermenu waarin alleen de 24 liedjesfragmenten kunnen gespeeld worden. Via een play all-functie wordt U indien gewenst ook nog eens verlost van die vervelende dialogen in de film...



Ook op de tweede disc krijgen we eerst een inleiding door Julie Andrews van 2 minuten. Daarna volgt meteen de beste feature van het geheel: de 63 minuten durende, zeer uitgebreide documentaire "My Favourite Things: Julie Andrews Remembers". De documentaire is een mooi uitgebalanceerde mengeling van making of-materiaal van de film, doorspekt met tal van interviewfragmenten, en het verhaal van de echte familie Von Trapp, en hoe ze hun familiegeschiedenis uiteindelijk door Rodgers en Hammerstein tot een toneelstuk lieten bewerken. Kinderen die plots hun melktanden beginnen te wisselen op de set, de echte Maria Von Trapp die op de filmset ruckus komt maken; we komen het allemaal in detail te weten. Een tweede, kleinere featurette "Julie Andrews And Christopher Plummer: A Reminiscence" (19 min.) brengt de twee hoofdacters nog eens speciaal voor deze dvd-editie samen, om gezellig voor de open haard herinneringen aan de film op te halen, uiteraard met behulp van de nodige filmfragmenten. In "On Location With The Sound Of Music" (23 min.) reizen we in gezelschap van de intusse volwassen Charmian Carr (Liesl) - die in de film overigens geen 16 going on 17 maar 21 going on 22 was - naar Salzburg en bezoeken we er zowel enkele lokaties van de film, als het authentieke huis van de echte familie Von Trapp (dat overigens helemaal niet gebruikt werd in de film). Ter vergelijking krijgen we enkele fragmenten uit de film voorgeschoteld, afgewisseld met hoe de lokaties er nu uitzien, zoals het klooster en de balzaal. Als klap op de vuurpijl neemt ze een bus vol toeristen mee op een rondrit door de stad. "From Liesl To Gretl: A 40th Anniversary Reunion" (32 min.) brengt na veertig jaar de zeven kindsterretjes nog eens bij elkaar voor de gelegenheid. Slechts twee van hen hebben nog een (zééééér bescheiden) acteercarrière, de anderen hebben zich op boeiende jobs gestort zoals daar zijn: kunstfotografe, een bloemenwinkel openhouden en software verkopen. Het idee van een dergelijke reünie is aardig, maar verder dan het ophalen van anekdotes wordt er feitelijk niet gegaan.



En dat er vandaag de dag nog steeds hevige cult-following voor de film bestaat, bewijst de recente documentaire "When You Know The Notes To Sing: A Singalong Phenomenon" (12 min.), waarin enkele duizenden al dan niet in Oberbayern-kostuum verklede fans (en al dan niet travestieten) samenkomen voor een Sound Of Music-evenement in de Hollywood Bowl. De inhoudelijke waarde van deze featurette is uiterst beperkt. Hetgeen dan weer absoluut niet geldt voor de volgende flink uit de kluiten gewassen documentaire "The Von Trapp Family: Harmony And Discord", een 46 minuten durende televisiedocumentaire waarin het verhaal van de echte familie Von Trapp uit de doeken wordt gedaan met hopen authentiek audio-en videomateriaal: hoe ze uit nazi-Duitsland zijn gevlucht, hoe ze met hun zangtalent Amerika veroverden om vervolgens met de bewerking van hun levensverhaal een aardig zakcentje bij te verdienen. De documentaire bevat onder meer ook interviewfragmenten met de overlevende kinderen uit het gezin. Voor wie meer geïnteresseerd is in het filmtechnische aspect van The Sound Of Music, en dan in het bijzonder de restauratie ervan, is er een zes minuten durende "Restoration Comparison". Deze bestaat uit afwisselend zwart-witschermen met uitleg, afgewisseld met split screen-shots met vergelijkingen van de filmprint voor en na de restauratie. Dat het geheel allemaal nog véél erger had kunnen zijn, bewijzen de dertig seconden aan screentest die actrice Mia Farrow ooit aflegde voor de rol van Liesl. Meteen weten we ook in één moeite waarom ze voor een filmcarrière heeft gekozen en niet voor een zangcarrière. Als kers op de taart krijgen we nog 3 fotogallerijen: ééntje met storyboards, eentje met achter de schermen-materiaal, zoals setfoto's en ontwerpen van kostuums, en een laatste met 5 promotionele posters.



CONCLUSIE
Na veertig jaar en een grondige oppoetsbeurt opnieuw in zijn volle glorie te bewonderen: The Sound Of Music. In zijn totaliteit is de film best verteerbaar, en zal in zijn genre ontegenzeglijk altijd een benchmark blijven. De extra's overlappen met de vorige versie nagenoeg niet; een ultieme Sound Of Music-ervaring zou zijn geweest dat de bonusdisc van de eerste release hier ook nog eens aan toegevoegd zou zijn geweest.