SERIE
Toen Jim Henson zijn Children's Television Workshop lanceerde, een alfabetiseringsproject voor kansarme kinderen, werden vanaf 1969 de Muppet-crossovers Bert en Ernie al dadelijk mee de populairste bewoners van Sesamstraat. Zoals Henson uitdrukkelijk wilde, wordt elke internationale uitbestede versie van het programma ook vandaag nog gedeeltelijk ingekleurd door lokale producties, maar een niet onbelangrijk onderdeel blijven de korte sketches en liedjes die Henson oorspronkelijk produceerde. Vanaf 1976, wanneer CTW samen met de Nederlandse NOS en de Belgische BRT de reeks overnamen, werd daarom ook een Nederlandstalige dubbing voorzien voor het bekende duo, dat oorspronkelijk werd gevoicet door grootmeester Henson zelf (na zijn overlijden opgevolgd door Steve Whitmore) en zijn onafscheidelijke sparring partner Frank Oz. Die laatste heeft intussen baan geruimd voor Eric Jacobson, omdat hij toch niet het ultieme genoegen beleefde aan het performen zonder zijn oude vriend Jim. De Nederlandse versie is echter een schot in de roos: de eerder matte overdubbing door Frans Van Dusschoten en Ger Smit wordt al snel afgevoerd ten voordele van het onvergetelijke duo Wim T. Schippers (Ernie) en Paul Haenen (Bert).

En niet alleen kinderen beleven vandaag nog plezier aan de strapatsen van de vrolijke losbol Ernie en de eeuwige zeurpiet Bert; de personages zijn uitgegroeid tot iconen, en hebben aldus op rechtmatige wijze hun plaats in ons cultureel patromonium verworven. Alhoewel de sketches natuurlijk in de eerste plaats altijd wel het één of ander educatief randje hebben, of het nu gaat over leren tellen, samenwerken of vriendschap tout court, hebben ze toch altijd nog wel een op zijn zachtst gezegd surrealistisch trekje. Zo leert Bert in één filmpje zijn duif dammen, en wanneer Ernie opmerkt dat zoiets toch geweldig is, antwoordt Bert laconiek dat het in de praktijk nogal tegenvalt, want Priscilla de Duif heeft van de dertien spelletjes er nog maar twee kunnen winnen. Simplisme is troef bij Bert en Ernie: de sketches volgen een vast stramien, meestal ingegeven door het één of ander naïef of kinderlijk idee van Ernie - dat hem dan nog meestal om drie uur 's nachts te binnen valt - waarop Bert met zijn zakelijke nuchterheid Ernie van zijn halfslachtige ideeën probeert te verlossen. Gewoonlijk is het echter uiteindelijk Ernie die aan het langste eind trekt, en op miraculeuze wijze blijken zijn idiote plannetjes door een opeenvolging van onwaarschijnlijke toevallen en toevallige onwaarschijnlijkheden altijd toch nog in zijn voordeel uit te draaien.



Ideeën voor personages als Bert en Ernie zijn als een blikseminslag: soms wacht een artiest een heel leven vruchteloos op inspiratie, soms daarentegen slaat een idee als een bliksem in, en dat was bij Jim Henson het geval. Meerdere malen, overigens. Ernie stond zelfs in de prille begindagen van het duo in de Amerikaanse Billboard-top 40 genoteerd met een lofzang op zijn onafscheidelijk rubberen eendje. Henson heeft altijd een beetje schimmig gedaan over de herkomst van het duo, waarschijnlijk om (valse) claims van plagiaat af te weren. Volgens sommigen zijn de namen afkomstig van twee personages uit de film It's A Wonderful Life, maar waarschijnlijker is dat Henson en Oz in een dronken bui een paar ogen en een rubberen neus op een appelsien en een banaan hebben gestoken; veel verder dan dat moet men soms niet gaan zoeken. En over ver gaan zoeken gesproken: al bijna even oud als het duo is het gerucht dat ze homoseksuele minnaars zouden zijn, een idee dat in bijvoorbeeld de satirische musical Avenue Q - bekend geworden door de massale internet-verspreiding van de mega-hit The Internet Is For Porn - nog flink wat wordt opgepord. Ook zijn er verschillende internet-sites bewerkte fotobestanden te vinden waaruit de kwaadaardige aard van Bert moet blijken, wanneer hij bijvoorbeeld samen met Osama Bin Laden in de grotten van Tora-Bora gezellig zit te kouten, hij Hitler de hand drukt of opgemerkt wordt in de menigte die toekijkt hoe John F. Kennedy een kogel door zijn kop krijgt. En al even populair zijn de wijdverbreide, overigens treffend gelijkende adult-versies, waarin Bert en Ernie onder meer een zwerver het ziekenhuis inslaan of zo stoned als een kieken op een begrafenis de overledene zitten uit te lachen.

Om maar te zeggen: Bert en Ernie zijn altijd al de favoriete pispaal geweest van hetzelfde soort religieuze extremisten dat ook met hand en tand de Teletubbies willen boycotten omdat die met zijn handtasje een homo zou zijn. (Terwijl de werkelijke reden voor een eventuele boycot zou moeten zijn dat de Teletubbies zwaar zuigen!) En het is een beetje zielig om te zien hoe, zeker na de dood van inspirator Jim Henson, er ongemeen aan recuperatie allerlei wordt gedaan. Maar zoals gewoonlijk overtreft het origineel ruimschoots de getrouwste kopie: Bert en Ernie sluiten gewoon erg goed aan bij de belevingswereld van kinderen, en het absurdistische trekje zorgt ervoor dat eenieder die opgegroeid is met Sesamstraat toch minstens nog is blijven herinneren hoe Ernie een banaan in zijn oor heeft gestoken om de krokodillen weg te jagen - waaruit dan de volgende briljante staaltje scenarioschrijven ontsproot: "Ernie, er zit een banaan in je oor!" - "Wat zeg je, Bert? Ik kan je niet horen, want ik heb een banaan in mijn oor!" De populariteit in de lage landen is echter voor een groot deel mee op rekening te schrijven van Schippers en Haenen, die - het is bijna heiligschennis om het neer te schrijven, maar ik doe het toch, probeer me maar eens tegen te houden! - het origineel van Henson en Oz met regelmaat van de klok overstijgen.



De vele Sesamstraat-compilaties die in de (goedkopere) dvd-winkels te vinden zijn, bevatten meestal nog andere sketches uit het programma, en zijn op zijn best voor de helft gevuld met Henson-materiaal. In die zin is deze disc eerder uitzonderlijk, omdat er uitsluitend Bert en Ernie-materiaal op terug te vinden is, én omwille van de speelduur, maar liefst 92 minuten. Tussen de 38 sketches zitten naast het eerder aangehaalde Banaan in je oor en de dammende duif ook nog enkele klassiekers als De Dame met de Hoed in de Bioscoop en Hoe laat is het? ("Het is drie uur 's nachts, Bert!"). De filmpjes zijn per thema gerangschikt (eten en drinken, spelletjes, Ernie en Bert 's avonds in bed), wat het vermoeden doet toenemen dat op deze disc een compilatie van filmpjes van andere discs terug te vinden is. Jammer genoeg is zelfs anderhalf uur bloemlezing uit het oeuvre van Bert en Ernie geen garantie op completie: enkele onvergetelijke klassiekers, zoals die waarin Ernie achtereenvolgens schapen, brandweerwagens en ballonnen telt om in slaap te geraken, ontbreken spijtig genoeg. De disc zit overigens op het moment van schrijven (het is vandaag 13 juni 2006) bij het gerenommeerde vakliteraire tijdschrift Dag Allemaal, waardoor U naast de aambeienproblemen van Familie-acteurs en de verzameling onechte kinderen van de diverse Europese vorstenhuizen voor een prikje de beste sketches van het Dynamische Duo in huis kan halen. Het tijdschrift kan U daarenboven uiteraard nog steeds handig benutten om uw aardappelen op te schillen.

BEELD EN GELUID
Een deel van het bronmateriaal is al bijna even oud als Bert en Ernie zelf, dus hoe geweldig we deze compilatie ook vinden, en hoe zeer je die ook voor een habbekrats kan kopen, we moeten een beetje voorzichtig zijn met het uitdelen van punten. De beeldkwaliteit is variabel: de masters zijn blijkbaar dezelfde als diegene die voor de ontelbare televisie-uitzendingen dienen, en alhoewel Bert en Ernie tijdloos zijn, kan dat van het beeldmateriaal niet gezegd worden. Het beeld is soms uit focus, en er duiken af en toe printbeschadigingen op, maar er zitten grote lokale verschillen naargelang de ouderdom van elk filmpje. Ook is de interlacing echt wel storend. Met de geluidsband is het al evenzeer slecht gesteld: vooral op de stukken met off-key muziek laat de tand des tijds zich voelen. En alleen een doorwinterde negationist zou beweren dat Paul Haenen zangtalent heeft. Op zijn zachtst gesteld: Bert zingt ongeveer zo vals als een kat die geklemd zit in een draaiende betonmolen.



EXTRA'S
We zullen maar best aannemen dat de disc zelf een soort van extra is.

CONCLUSIE
Afhankelijk van de datum waarop U deze bespreking leest, zal U misschien denken dat deze bespreking een vervroegde of te laat gearriveerde aprilgrap is. Niets is echter minder waar: Bert en Ernie zijn niet louter filler material voor kleuters, maar volwaardig comedy-cabaret, dat door de interpretatie van het duo Schippers-Haenen nog wat extra cachet krijgt. Enkel te mijden voor onverbeterlijke zeurpieten, zeg maar de Bert in elk van U.