FILM
In 2005 kreeg Un Año Sin Amor op het Filmfestival in Berlijn de Gouden Teddy voor de beste gayfilm van het jaar. De jury noemde de film "een robuust en compact portret van een man die met zijn eenzaamheid en met aids probeert om te gaan; een film die het publiek uit zal dagen". De film is gebaseerd op een boek van de Argentijn Pablo Pérez en is grotendeels autobiografisch. Het verhaal vangt aan na de terugkeer van de schrijver uit Parijs en een moeizame strijd tegen Hiv+. De ziekte – waaraan z'n vriend in Frankrijk drie jaar geleden is gestorven – heeft hem erg te pakken, waardoor hij geïsoleerd raakt van de buitenwereld. Voor de kost geeft hij Franse les op een waterbedrijf en aan een buurmeisje, maar de inkomsten volstaan nauwelijks om de energiekosten te betalen en fatsoenlijk van te leven. Regelmatig komt het tot conflicten met z'n tante die bij hem inwoont. Dan besluit hij om via een contactadvertentie iemand te leren kennen en stoot op een stel kerels dat een derde partij zoekt voor SM-spelletjes.

Het volgende uur ziet de toeschouwer hoe Pedro een weefseltest ondergaat, een CT-scan laat nemen, het oneens is met z'n arts over het gebruik van AZT en uiteindelijk toch de pillen slikt als blijkt dat z'n weerstand onder de kritische drempel is gezakt. De eenzaamheid bestrijdt hij door een bezoek aan de pornobioscoop, de dancing, het appartement van de commissaris, de leider van een SM-gezelschap, en deelname aan SM-sessies bij hem thuis en in de plaatselijke club. Zijn aandacht wordt getrokken door de kaalgeschoren Martín, één van de schandknapen van de commissaris, op wie hij verliefd wordt. Z'n emotioneel isolement compenseert Pedro door een dagboek bij te houden met als einddoel de publicatie ervan als boek.



De jonge Argentijnse regisseuse Anahí Berneri heeft zich in het milieu van homo's, aidslijders en SM-mannen gestort om het boek van Pedro Pérez als film tot leven te brengen. Sensationeel is het leven van Pedro niet, laat dat duidelijk zijn, en de kruisweg langs dokters en ziekenhuizen is allerminst spannend. Zijn zoektocht naar een partner levert wel eens een hilarische situatie op en prikkelt zelfs de nieuwsgierigheid wanneer hij zich inlaat met de vervaarlijk uitziende maar teddybeerachtige en eerder naïeve SM-mannen die voor de rest niet veel meer te vertellen hebben dan dat de SM-kelders in Parijs leuker zijn dan die van San Francisco. Dan maar over naar de actie zelf: Anahí Berneri heeft mooie en esthetische beelden gemaakt van de spelende SM-mannen, de kettingen, de blote bips en de maskers waarachter ze zich verschuilen, maar de montage is zodanig schichtig en vermijdend dat er niet veel meer overblijft dan een flitsende esthetische clip, onschuldig en heel weinig stout. Wie er als buitenstaander nog in slaagt om zich hieraan te ergeren, moet wel erg preuts zijn.

Pedro Pérez is jammer genoeg een jongen die de toeschouwer maar weinig zal boeien. Daarvoor is hij te gesloten en te wispelturig, het ene moment doodziek, het andere het zonnetje in de dancing, alsof het in het ware leven ook zo gaat als je rode bloedlichamenspiegel onder de 300 eenheden is gezakt. Z'n optreden in het SM-milieu is dubieus: z'n rol is er beperkt en weinig overtuigend, want twee keer gaat het om een verplichte participatie. Erbij horen is duidelijk belangrijker dan eraan mee doen. Blijft de vraag waarom de hele film dan per se en in hoofdzaak gekoppeld wordt aan een niche-activiteit als SM? Wellicht gaat het om puur commerciële belangen, voorstromend uit de zekerheid dat een taboe-onderwerp beter verkoopt, want wat er over SM getoond wordt is op zich nauwelijks de aandacht waard, tenzij u al vlugzout zou nodig hebben als men met een mespunt naar uw tepels wijst?



Het karakter van Pedro wordt minimaal uitgewerkt. In de 15 minutendurende extra Making of verneemt u meer over zijn innerlijke proces dan in de hele film samen. Dat is een gemiste kans want gezien Pedro heel veel met zijn computer communiceert, ligt daar de sleutel tot zijn persoonlijkheid en tot de dingen die hem laten doen wat hij doet. De regisseur neemt haar toevlucht tot een aantal onduidelijke metaforen die niet zonder meer terugwijzen naar ideeën die Pedro erop nahoudt: zo zou zijn zoektocht naar een vriend gelijke tred houden met zijn zoektocht naar een remedie voor zijn ziekte.

Anahí Berneri is een jonge regisseur en bovendien een vrouw. Daar is niks mis mee, maar misschien is zij net niet de geschikte persoon om dit soort materiaal te verfilmen wegens te onbekend en niet vertrouwd met de mannelijke psyche inzake seksualiteit. Un Año Sin Amor bevat een aantal waardevolle ingrediënten en hun visuele uitwerking is bij momenten zeer verrassend en uniek. Het probleem ligt in de keuzen die zijn gemaakt: een langdradig ziekteproces dat we al eerder gezien hebben en een halfslachtig portret van het SM-milieu dat man en paard spaart. Bovendien zit er aan de film een abrupt slot waarbij de toeschouwer zich nauwelijks iets kan voorstellen. Films hoeven geen happy end te hebben, maar er zich van afmaken zoals hier gebeurt, is wel heel makkelijk.

BEELD EN GELUID
Net zoals O Fantasma is Un Año Sin Amor een vrij donkere en kleurloze film, donker wegens het milieu waarin de actie zich afspeelt, kleurloos omdat regisseur Anahí Berneri vooral met sfeer speelt en die is in de gegeven omstandigheden nooit opgewekt of hoopgevend, niet in de vele hoest- en ziekenhuisscènes en evenmin in de nachtlokalen die de hoofdpersoon frequenteert. Om onduidelijke redenen gebruikt de regisseur altijd een losse camera, zelfs in de close ups. Dat leidt tot weinig stabiele frames die meermaals voor een storend effect zorgen. Het geluid van Un Año Sin Amor is zeer spaarzaam aangebracht. Meestal moet de toeschouwer het stellen met de vele grote en kleine achtergrondgeluiden in huis en op straat, de aanslagen op het computertoetsenbord, de zuchten en het gefluister in de donkere SM-kelders en het oorverdovende gebonk in de danstempels. Af en toe schuift Berneri een streepje muziek onder een beeld, net op de gehoorgrens, te weinig om op te vallen en te zacht om het rauwe karakter van vele scènes te verzachten.



EXTRA'S
Bij de extra's 15 minuten Making of, waarin een interview met Juan Minujín over de contacten met het SM-milieu en de ontmoeting met de schrijver van het boek; een interview met de jonge regisseur van deze film over de betekenis, de metaforen en het verloop van de film. Drie korte weggelaten Scènes zonder veel belang, tenzij het korte warme fragment tussen Juan en zijn tante. Voor nieuwsgierigen is er ook nog een extra korte opname van een echt SM-spelletje dat als voorbeeld heeft gediend voor de film. De Originele Bioscooptrailer probeert enige systematiek in de behandelde problematiek te brengen en tussen de vier Andere Trailers zit o.a. Le Temps Qui Reste van François Ozon, een stevige aanrader.

CONCLUSIE
Un Año Sin Amor van de Argentijnse regisseur Anahí Berneri leidt de toeschouwer binnen in het milieu van homomannen en SM-kelders. Een liefdevolle film staat er op de kaft van de dvd, een citaat uit de recensie van het Nederlandse filmblad De Filmkrant. Hooguit een beetje gedurfd en nauwelijks boeiend, met een verschrikkelijk lange en weinig interessante procesgang van een HIV+-patiënt die weigert AZT te nemen om de afbraak van rode bloedlichamen te remmen: ze hadden het er misschien bij kunnen vermelden? Un Año Sin Amor is een incrowd-film voor holebi's en dan in het bijzonder voor degenen die dringend nood hebben aan een flinke portie aids-ellende, zelfbeklag, leer, donkere vertrekken en een morbide sfeer.