FILM
Brick is een van meest bizarre films van het jaar. Het is ook een van de origineelste, meest verrassende en beste. Maar om de kwaliteit van filmmaker Nial Johnsons debuut te appreciëren is vooral een sprong in het diepe nodig. Want deze prent zet alle conventies over genre op zijn kop. De plot is quintessentiële Film Noir, en de personages spreken in prachtige volzinnen die zo uit de jaren veertig lijken te komen. Maar hier vind je geen zwarte schaduwen op witte muren, geen fedora's en sigarenrook. Brick wordt namelijk bevolkt door tieners van de noughtiesgeneratie en leunt qua beelden eerder aan bij de rauwe jaren zeventig dan bij films als Double Indemnity of The Maltese Falcon. "Ik heb vijf zintuigen en geslapen deze nacht," waarschuwt het hoofdpersonage een bende heethoofden, "dat betekent dat ik een voorsprong van zes op jullie heb." Ga je mee in dit soort dialogen uit de mond van een schooljongen, wacht je een intrigerende honderd minuten. Anders is Brick niet de film voor jou. Maar ik beveel ten eerste de eerste optie aan.

Brendan, een rol van opkomend talent Joseph Gordon-Levitt, ontdekt in de openingsminuten van Brick het lijk van een ex-liefje in vuil water bij een tunnel. Hij wist dat Emily een gevaarlijk spel speelde door een foute vriendenkeuze, maar had geen vermoeden dat het zo uit de hand zou lopen. In plaats van de politie te verwittigen, verbergt Brendan Emily's lijk en gaat zelf op zoek naar de moordenaar. Hij heeft enkel een stel vreemde woorden om op terug te vallen, uit zijn laatste telefoongesprek met Emily: 'Brick', 'Pin', 'Tug' en 'Poor Frisco'. De Pin blijkt de lokale drugsdealer voor jongeren, Tug zijn lijfwacht. De brick is een baksteenvormige klomp drugs die een arme knul – Frisco – in een coma hielp. Brendan infiltreert in het wereldje van de Pin in de hoop dat hij het web van leugens en verraad kan ontrafelen dat tot Emily's dood heeft geleid. Maar wie kan hij vertrouwen en wie niet?



Dashiell Hammett zou trots zijn geweest op een plot als deze – terecht, want het is vooral uit het werk van de hardgekookte schrijver dat cineast Rian Johnson motieven, ideeën en verhalen leent. Was dit een klassieke Film Noir geweest, zou het woord plagiaat zonder meer gevallen zijn. Maar zoals ik al zei, zijn conventies ver te zoeken in Brick. En dus definiëren de geijkte plot en de ratelende dialogen slechts voor een deel van de film. De klasse zit immers niet zozeer in de van slang doorwrongen zinnen – hoe goed en literair ze ook zijn – maar in het contrast met hun declamatie door jongeren. Het zou niet mogen werken op film, maar doet het toch. Ligt het aan Johnsons script of aan de wijze waarop hij film, of heeft het acteerspel van een jonge van getalenteerde cast er iets mee te maken? Waarschijnlijk is het een combinatie van de drie, een ongewoon fortuinlijke samenloop van omstandigheden.

Johnson schreef het script al het jaar nadat hij afstudeerde aan een Amerikaanse filmschool, maar moest zeven jaar wachten eer hij de nodige 500.000 dollars samen schraapte om de productie in gang te zetten. Investeerders hadden immers schrik dat Brick als een tang op een varken zou slaan. Een logische angst, die bijna ervoor zorgde dat het project een stille dood was gestorven. Maar Johnson en zijn crew gaven niet op. Ze spendeerden de lange gestatieperiode gewoon om de film in hun hoofd te perfectioneren: welke shots, welke look, welke muziek. Het resultaat is dat Brick op elk vlak àf is en als een coherent organisch geheel aanvoelt, wat essentieel is om het ongeloof van de kijker te ontmantelen. De film oogt bijvoorbeeld veel zelfzekerder dan het budget doet vermoeden dankzij het inventieve camerawerk. En ook de onconventionele soundtrack – gemaakt met instrumenten variërend van een contrabas tot betokkelde bierblikjes – is een schot in de roos en zet de toon voor de prent.



Maar zonder de goede cast was waarschijnlijk zelf dat niet voldoende geweest om Brick te doen slagen. Protagonist Joseph Gordon-Levitt is al lang niet meer de koddige knul uit de sitcom Third Rock From The Sun. Na al enkele eerder prima rollen in onafhankelijke films, heeft de jonge acteur hier – tot nu toe – de rol van zijn leven gevonden. De handen steeds in een grijs jasje geborgen, het hoofd omlaag en verduisterd door een warrige haardos, zie je meteen in hem een jonge Sam Spade. Als tegenspeelster is Nora Zehetner al even overtuigend. Het is niet eenvoudig om zowel het gevaar als de sensualiteit van een femme fatale neer te zetten, maar Zehetner doet het moeiteloos. Lukas Haas zet een intrigerende slechterik neer, iemand die een coole wereld rond zich schept maar nog niet onder de vleugels van zijn moeder uit is. Ook de rest van de nevenrollen is prima ingevuld, van Lost-alumna Emilie de Ravin als het vermoorde meisje tot ex-Shaft Richard Roundtree in de rol van schoolhoofd.

Dat Brick moeiteloos een vertakt web van intriges op de kijker los laat maar toch het overzicht weet te behouden is al een verdienste op zich. Dat schrijver-regisseur Johnson eindeloos citeerbare en zeer literaire dialogen uit zijn pen schudt is opmerkelijk. Maar dat hij hierbij ook nog eens het detectivegenre heruitvindt, getuigt van het erg groot talent. Ook al heeft het laatste kwartier weinig verrassingen meer in petto voor iemand als ik – die affectioneel Noir-DNA meedraagt in zijn bloed – doet er eigenlijk weinig toe. Weinig films die je dit jaar ziet zullen je meer intrigeren. En emotioneren. Want onder al het stilisme en de vernieuwing klopt – zoals in de goede oude jaren veertig – wel degelijk een hart. Dat is misschien wel de belangrijkste reden waarom Brick je niet zal loslaten.



BEELD EN GELUID
Brick werd met een miniem budget gedraaid door een onervaren crew, maar dat zou je niet zeggen afgaande op de dvd-presentatie. Het beeld oogt erg knap: zeer helder en scherp in de daglichtscènes en verrassend contrastrijk in de nachtelijke sequenties. Van grain of printbeschadigingen is geen sprake. Het toont aan dat zelfs een kleine onafhankelijke film een superieure transfer kan krijgen. Voor de soundtrack kan je kiezen tussen een 5.1-spoor en een stereotrack. Beide klinken uitmuntend en geven de dialogen prima weer. Hoewel de 5.1-track weinig extra dynamiek aan het stereokanaal toevoegt, is er een merkbaar betere weergave van het auditieve leitmotiv op aanwezig, die de emotie treffender verwoordt.

EXTRA'S
In weerwil van wat meestal gebeurt, overtreft de U.K.-versie van Brick zijn regio 1-tegenhanger ruimschoots op vlak van extra's. Deze release kan immers pochen met diverse bonussen die Optimum exclusief kon losweken. Het Audiocommentaar op disc 1 is er daar evenwel geen van: dat stond ook al op de Amerikaanse dvd. Regisseur Rian Johnson graag en eloquent over het project dat in totaal bijna een decennium van zijn leven opslorpte, met occasionele bijdragen van enkele cast- en crewleden. Het Interview (32 min.) met de cineast, dat de bonussectie van disc 2 op gang schiet, herhaalt veel informatie uit het audiocommentaar, maar is handig voor mensen die geen zin hebben in een babbelspoor.



In Cast Auditions (3 min.) vinden we verbazend on-indrukwekkende auditietapes terug van Nora Zehetner en Noah Segan, toch twee van de interessantste acteurs uit de film. Verfrissend is dan weer de aanpak van Deleted and Extended Scenes (22 min.). De geknipte scènes worden in hun geheel getoond, maar het commentaar van Rian Johnston loopt niet over de scènes, maar geschiedt in de vorm van introducties en outro's die vergezeld worden door setfoto's. De intrigerende muziek van de prent komt aan bod in Junkyard Score (11 min.), waarin de componist de onconventionele aanpak van de soundtrack belicht. Pin’s Den (3 min.) is een natuurlijke gezel van deze featurette: een music-only versie van een scène uit de film.

Rian Johnson's Video Diary (5 min.) werd opgenomen voor BBC Online en gunt een blik in het leven van de cineast tijdens de Britse perstour. Johnson blijkt trouwens allesbehalve een goede tekenaar, zoals een selectie uit zijn Chickenscratch Storyboards (2 min.) bewijst. Een laatste featurette handelt over het Costume Design (3 min.). Opvallend is hoe weinig ideeën van de ontwerper uiteindelijk de film haalden. Afrondend biedt de disc ook nog een intrigerende maar qua atmosfeer bedrieglijke Trailer (2 min.) voor Brick aan, evenals een trio Cross-Promotionele Trailers. De Sherlocks onder de dvd-kijkers kunnen ook op zoek gaan naar een heerlijk bizar Easter Egg (4 min.): een zelf gedraaid minifilmpjes uit de jeugdjaren van de cineast. En wie zich de dvd aanschaft bij een welbepaalde Britse online-verkoper, krijgt er nog eens drie postkaarten met shots uit de film bovenop!



CONCLUSIE
Brick is een uiterst originele film die stijl en sfeer van klassieke Film Noir succesvol transplanteert naar een hedendaagse Amerikaanse highschool. De gestileerde dialogen en acteerstijlen zullen maken dat je ofwel volledig meegaat in het verhaal ofwel al na vijf minuten afhaakt. Maar de volhouders worden beloond met een van de beste films van het jaar. Beeld en geluid kregen bovendien een sublieme transfer en de bonussectie is eveneens een voltreffer.