INLEIDING
30 Minuten, de bijzonder populaire televisiereeks van Arjan Ederveen en Pieter Kramer die in het najaar van 1995 televisiekijkend Nederland in de ban hield, bestaat uit 14 nepdocumentaires, ook wel 'mockumentairies' genoemd, die zich elk toespitsen op een individu met bizarre trekjes of lijdend aan een absurde ziekte. Ze worden ronduit schitterend vertolkt door komiek Arjan Ederveen, reeds bekend van het hilarische Creatief Met Kurk. Misschien iets minder bekend in Vlaanderen, maar daarom de moeite van het ontdekken meer dan waard.

AFLEVERINGEN
1. Vrije verstrekking
Piet is een heroïnejunkie die deelneemt aan een overheidsproject dat drugsverslaafden als volwaardige leden van de maatschappij wil laten functioneren. In ruil voor de vrije verstrekking van hun dagelijkse dosis heroïne moeten de verslaafden artistieke prestaties leveren. Zo houdt Piet zich bezig met het schrijven van een jeugdboekje getiteld 'De avonturen van Pietje Prik'. Tezamen met zijn verslaafde vriendin, die de illustraties van het boekwerkje verzorgt, bereiden ze zich voor op de druk van hun tweede Pietje Prik-album.

2. Fanny en Fanneke
Ger en Bauwke zijn de trotse eigenaars van het hondje Fanny. Wanneer Fanny zwanger wordt blijkt dat haar jong in een verkeerde houding in de baarmoeder ligt en komt haar gezondheid in het gedrang. De dokters van het dierenhospitaal moeten tot een operatie overgaan en kunnen daarbij slechts één hondje redden: Fanny of haar kroost. Ger en Bauwke staan voor een moeilijke keuze. Ze kiezen uiteindelijk voor de kroost en luidden daarmee het einde in van Fanny's lange leven. Ze sterft tijdens de bevalling. De puppy daarentegen, die Fanneke wordt genoemd, overleeft. Er blijken tijdens de bevalling echter complicaties te zijn opgetreden. Fanneke's pootjes zijn verlamd en ze zal de rest van haar leven in een hondenrolstoel moeten doorbrengen.

3. Fout in '45
Een oude vrouw vertelt anekdotes uit de Tweede Wereldoorlog waarin ze met veel heimwee terugdenkt aan haar verboden liefdesrelatie met een Duitse soldaat. Haar bedlegerige en bijzonder kranige moeder keurt de relatie na al die jaren nog steeds af.

4. Beyond tomorrow
Rudolf, een kunsthistoricus, heeft een adviesbureau opgericht dat zich bezighoudt met het voorspellen van toekomstige trends. Particulieren en instellingen kunnen een beroep op hem doen om beter in te spelen op die hypes en alzo hun standvastige positie in de steeds verschuivende markt te verzekeren. We zien hoe Rudolf een televisiepresentatrice helpt met haar imagoprobleem en hoe hij de margarineproducent 'Zeeuws Meisje' klaarstoomt voor de hippe consument van morgen.

5. Geboren in een verkeerd lichaam
Tjalling is een landbouwer met een serieus probleem. Hij voelt zich opgesloten in zijn eigen lichaam. Na veel innerlijke overwegingen besluit hij te worden wie hij denkt of voelt te zijn: een bosneger uit Zaïre. Hij volgt een pigmentkuur die zijn huidskleur verdonkert en laat zijn neus en lippen door een plastisch chirurg verbreden. Na zijn fysieke overgang begint Tjalling, ondertussen omgedoopt tot N'Jing, te hunkeren naar de steppes van Zaïre.

6. Scenes behind the scenes
In Scenes Behind The Scenes, een parodie op een celebrityprogramma, leren we de charmezanger Ron Selling en zijn vrouw Mariska kennen. Ron geeft ons een rondleiding door zijn riante woning, vertelt over zijn succesvolle levenswandel, laat ons kennismaken met zijn nieuwe cosmeticalijn en neemt ons mee naar de fotoshoot van zijn non-profit campagne tegen hongersnood.

7. Daarom
Een verborgen camera registreert de voorgevel van het huis van de familie De Vries. Achter de façade van huiselijkheid gaat veel leed schuil.

8. Vanwege Maartje
Hettie Veldmuis en Els Bongers, beiden lid van de Tweede Kamer, zitten naast elkaar in het parlement. Wanneer Hettie naar het populaire televisieprogramma Nova wordt uitgenodigd om er te discussiëren over een wetgevingsreferendum, loopt Els over van jaloezie. Ze doet alles om haar collega de loef af te steken.

9. Feliz Navidad
Ditty, moeder van een knus gezin, wordt tijdens een kerstdiner onwel. De dokter kan echter geen ziektesymptomen vinden. De medische wetenschap staat voor een raadsel. Wanneer Ditty tijdens de volgende kerst gelijkaardige reacties vertoont wordt de aard van haar probleem duidelijk: ze is allergisch voor kerstmis. Kalkoen, kerstbomen, kerstballen, cadeautjes... al die dingen zaken moeten ten gunste van Ditty's gezondheid uit het huis van de familie verwijderd worden. De zieke wordt opgenomen in het ziekenhuis en ondergaat een zware therapeutische behandeling.

10. Rondom Ons
In het praatprogramma 'Rondom Ons' worden bekende Nederlanders geïnterviewd die last hebben van 'herkenningsverschijnselen' en zichzelf hebben laten opnemen in de Psychiatrische Omroep kliniek, ook wel thuiskomhuis genoemd, alwaar hun ziekte wordt behandeld.

11. Een zijden draad
Een rigide legerofficier heeft een hobby die hij angstvallig voor de buitenwereld verborgen houdt: borduren. Iedere week gaat de militair, tezamen met enkele collega's, naar de lokale visclub die eigenlijk een dekmantel is voor zijn geheime hobby.

12. Een stukje eigen ikje
Na de 'feministische golf' zijn vrouwen, zowel in gedrag als uiterlijk, mannelijker geworden. Francine en Renée, een lesbisch koppel, hebben een cursusgroep opgericht die tot doel heeft de verborgen vrouwelijkheid van geëmancipeerde vrouwen aan de oppervlakte te brengen.

13. Kasteelroman
Het relaas van een verboden liefde tussen een rijke barones en haar tuinman.

14. Meneer Pastoor
De gemeente Gesteren staat op zijn kop nu de jaarlijkse cultuurweek in het teken staat van het boeddhisme. De plaatselijke pastoor annex stervensbegeleider leiden het gebeuren in goede banen.

Wat 30 minuten doet uitstijgen boven de gemiddelde 'mockumentairy' is de toon van deze serie. Hoe absurd of ongeloofwaardig het uitgangspunt vaak ook moge zijn, Ederveen acteert met een uitgestreken gezicht en op een volstrekt geloofwaardige manier. Hij doet dit aan de hand van perfect gecoördineerde trekjes en een uitgekiende lichaamstaal. Moeilijk om in woorden over te brengen, heerlijk om naar te kijken. Ook de beeldregie is van oprechtheid en ernst doordrongen. Ze is soms zodanig serieus dat de absurdistische verhaallijnen een tragisch karakter krijgen en we daadwerkelijk meevoelen, zelfs meelijden met de personages. Zo is de episode 'Geboren in een verkeerd lichaam', waarin de boer Tjalling zich tot een bosneger laat ombouwen, naar het einde toe ronduit schrijnend. Ook 'Daarom' en 'Feliz Navidad' spelen moeiteloos in op de empathie van de toeschouwer. Ze hebben, ondanks de hilaria, een wrange nasmaak. Andere episodes steken dan weer de draak met bepaalde typetjes en sociale milieus en zijn rechttoe rechtaan humoristisch. Vulgair of neerbuigend wordt het nooit, daarvoor houdt Ederveen teveel van zijn incarnaties en is de beeldregie te ernstig.

In het kort: 30 Minuten is een intelligente, oprechte en spannende serie die gerust de voorloper van het mockumentairy - genre mag genoemd worden en de meeste, in zijn vaarwater gemaakte, uitingen daarvan moeiteloos naar de kroon steekt.

BEELD EN GELUID
De 14 afleveringen van 30 Minuten, goed voor zo'n 8 uur kijkplezier, zijn over 2 schijfjes verdeeld en dat betekent dat er heel wat compressie is uitgevoerd. Dit is vooral merkbaar door de blokvorming die bijna over de gehele lijn prominent aanwezig is. Dit heeft nefaste gevolgen voor de beeldscherpte. Niet al te best dus. Voor de rest wordt de kwaliteit vooral bepaald door het bronmateriaal. Sommige afleveringen werden op digitale video opgenomen, andere op 16mm, al naargelang de vereiste sfeer. De beeldkwaliteit schommelt tussen aanvaardbaar en slecht. Het geluid staat in Dolby Stereo op het schijfje en is naar behoren, rekening houdend met het feit dat het live werd opgenomen en meer dan goed genoeg voor een dialooggedreven serie.

EXTRA'S
Een bonusaflevering van 1 uur waarin we te zien krijgen hoe het vandaag, zoveel weken na de opnames, met de verschillende personages gesteld is. Om te brullen van het lachen!

CONCLUSIE
30 Minuten is een hilarische televisieserie waarin komiek Arjan Ederveen op onnavolgbare wijze gestalte geeft aan een resem uiteenlopende personages. Allen zijn het onderwerp van nepdocumentaires waarin de knullige momenten en absurde wendingen danig op de lachspieren werken. Sommige afleveringen zijn dan weer zodanig geloofwaardig dat ze tragisch worden. Op technisch vlak heeft de dvd nogal te lijden van compressieartefacten. Dit heeft te maken met het feit dat de twee reeksen, goed voor 8 uur kijkplezier, over slechts twee schijfjes werden verdeeld. Dit zal de echte fans natuurlijk niet tegenhouden 30 Minuten aan hun collectie toe te voegen. En gelijk hebben ze.