FILM
Een vervallen landhuis langs de Normandische kust. Op het dak, Sébastien, een jonge Georgische immigrant die de houten steunbalken vervangt. Op het strand achter de tuin, een zwalpende figuur, dronken of onder invloed van drugs. In het raam op de eerste verdieping een jonge vrouw die hem aanmaant om naar binnen te komen. Met de hulp van Sébastien brengt ze het zware mannenlichaam naar een sofa. Er ontspint zich een ruzie over geld en schulden, het ontoereikende voorschot voor de werkman op het dak. De brieven die de postbode in de bus stopt worden onderschept door een man in een VW-kever. Een bezoeker meldt zich aan en wil geld. Binnenkort, is het afgemeten antwoord, als de brief komt heb ik veel geld. De VW-rijder neemt foto’s, van de verslaafde als die de dag nadien zelf de brievenbus openmaakt en van Sébastien op de ladder tegen de zijgevel. De brief is aangekomen meldt hij via zijn gsm aan een bebaarde vijftiger die misschien van de politie is of van een criminele bende. Door een raam op het dak van het landhuis hoort Sébastien de gesprekken van de bewoners in de huiskamer. Ze praten over snel geld verdienen. Een paar uur later is de verslaafde bewoner dood, een bewuste overdose in bad. Eerder toevallig krijgt Sébastien de langverwachte envelop in handen en draait het telefoonnummer dat erin staat vermeld. De stem aan de andere kant van de lijn deelt hem in korte zinnen de instructies mee die niet voor hem zijn bestemd. Sébastien denkt niet na. Hij kan het geld gebruiken en haalt de beloofde documenten op in een kluis in het station. Kort nadien stapt hij op de trein richting Parijs.



13 Tzameti baadt in een sfeer van gelatenheid, armoede en marginaliteit. In strak geregisseerde zwart-witopnamen legt Gela Babluani het saaie leven vast van de Georgische immigranten, samenhokkend in kleine, bedompte vertrekken, mensen van weinig woorden met nauwelijks hoop op een betere toekomst en van een stel marginale Fransen, drugsverslaafden met een crimineel verleden, wachtend op een wonder om straks de werkman te betalen en schulden af te lossen. De gesprekken zijn kort en cryptisch, in het Georgisch en het Frans en laten de kijker een hele tijd in het ongewisse over wat er precies aan de hand is. 13 Tzameti heeft aanvankelijk alle kenmerken van een sociaalrealistische lowbudgetproductie uit Oost-Europa over de harde strijd om het dagelijks bestaan, over criminele drugsbendes en hitsige politiemannen op zoek naar een prooi. Alleen de schurende en dreigende muziek en de bij momenten aparte cameravoering verraden de hand van een meesterlijk regisseur met een perfecte greep op de voortgang van het scenario.

Eens in Parijs aangekomen wordt Sébastien de speelbal van een proces dat hij zelf op gang heeft gebracht en waarvan hij de omvang nauwelijks kan inschatten. Van het ene op het andere moment krijgt 13 Tzameti vaart en ontspint zich een kat-en-muisspel met de politie in ware film noir-stijl, want de politie heeft het plan van Sébastien door en volgt hem op de voet, posteert een mannetje in het station en op de trein, achterhaalt via de conducteur wat zijn bestemming is en brengt alles in gereedheid om hem op de plek van aankomst bij de kraag te vatten. Maar Sébastiens opdrachtgevers zijn niet van gisteren en hebben geen risico’s genomen: via een list in de instructies zorgen ze er voor dat Sébastien zijn belagers afschudt. Een anonieme Peugeot pikt hem op op vertoon van een bordje met het cijfer 13 erop en brengt hem naar een afgelegen boerderij in de provincie.

Het ontvangstcomité bestaat uit louter boeventronies, achterdochtige maffiatypetjes in zwarte pakken en nerveuze bodyguards voor het fouilleren en intimideren. Sébastien voelt zich als de foute figurant in de foute film, maar er is geen retour meer mogelijk, tenzij tussen vier planken. Met verbijstering stelt hij vast in een milieu terecht te zijn gekomen waarvan hij het bestaan niet kon vermoeden, een clandestiene wereld van criminelen die veel geld kunnen verdienen of verliezen in een luguber en gruwelijk gokspel met het leven van anderen als ultieme inzet. Zonder het te beseffen, maar aangetrokken door de belofte van veel en makkelijk geld, is Sébastien in een nachtmerrie terechtgekomen, een universum dat hij niet ongeschonden zal verlaten, in het beste geval levend, maar wellicht psychisch gebroken.



13 Tzameti is een keiharde thriller, economisch gemonteerd zonder overbodige uitweidingen of nevenverhalen die er niet toe doen. Het begin van de film kon beslist beter met meer bruikbare informatie en minder omhaal om de positie van Sébastien te verantwoorden, maar op het moment dat de hoofdfiguur zich van de omgeving losmaakt en op pad gaat, is er geen houden meer aan en verandert 13 Tzameti in een beklemmende film met teenkrullende spanning die de kijker in de ban houdt tot de allerlaatste minuut. Met het afwikkelen van de huiveringwekkende en akelige scènes in de boerderij is Gela Babuani nog niet klaar met Sébastien en met het publiek. Terwijl u op het punt staat om opgelucht adem te halen over de afloop, heeft de regisseur nog een venijnige coda op het getouw staan: gewetenloze criminelen blijven barbaarse misdadigers.

BEELD EN GELUID
De zwart-wittinten waarin Gela Babluani zijn film wikkelt vormen een essentieel onderdeel van de totaalsfeer die de productie uitstraalt. Het spel van licht en donker, de onheilspellende schaduwen en de vaak lang aangehouden close ups van aarzelende ogen en grimmige gelaatsexpressies, ze versterken de sombere, naargeestige en haast dierlijke kwaliteiten van het milieu dat de regisseur met succes oproept. Er zijn overeenkomsten met de hermetische en verstikkende sfeer in Kubricks Eyes Wide Shut en de lugubere verhalen over de keldercellen van Marc Dutroux, zonder dat er sprake zou zijn van een vergelijkbare thematiek. Met hoge camerastandpunten (vogelperspectief) handhaaft Babluani de spanning op overgangsmomenten zonder veel actie en voorkomt op die manier dat de nadrukkelijk opgebouwde suspense zou haperen. De geluidsband is donker en dreigend, suggestief met veel lage tonen. De stemmen zitten vooraan over het midden met de harde knallen opzij en in de surround. Toch zijn het vooral de voorste kanalen die het gros van het geluid voor hun rekening nemen. De achterste kanalen worden voorzichtig en sporadisch ingeschakeld.



EXTRA'S
Een gesprek met de maker was hier op zijn plaats geweest, te meer omdat het hier om een debuutfilm gaat. Jammer genoeg moeten we het stellen met een aantal Andere Trailers, waaronder die van de Waalse productie Calvaire.

CONCLUSIE
13 Tzameti is het verrassende en eigenzinnige debuut van de Georgische cineast Gela Babluani. In zwart-wit, met sobere dialogen, ingehouden acteerprestaties en zonder noemenswaardig zichtbaar geweld, maakt hij van zijn eersteling een compromisloze en bloedstollende thriller. George Babluani – broer van de regisseur – is de naïeve tweeëntwintigjarige bouwvakker die bij toeval verzeild raakt in de clandestiene wereld van supergokkers die niets of niemand ontzien. Sébastien weet zich geen raad en beseft dat hij de dans niet kan ontspringen, tenzij het rugnummer 13 hem onverhoopt toch geluk zou brengen. Maar zijn kaarten liggen slecht en het spel is meer dan levensgevaarlijk. Snoeihard en indrukwekkend en niet voor gevoelige kijkers.