FILM
Op de dvd Hoppla! van de Vlaamse choreografe Anna Teresa De Keersmaeker staan twee Rosas-dansproducties: Quator Nr. 4 (37 min.) is een creatie uit 1986 op de gelijknamige muziek van de Hongaarse componist Bela Bartók; Mikrokosmos ontstond in 1987 als onderdeel van een ruimere productie waarin ook muziek van Reich, Riley en Chopin een plaats kreeg. Voor deze uitgave is de 15 minuten durende Pas de Deux overgehouden op Bartóks Zeven Stukken Voor Twee Piano’s.

Mikrokosmos begint met een mannelijke danser die voor de cameralens staat. Heel even maar, want al na een paar seconden duwt een danseres hem opzij om zelf helemaal in beeld te staan. Haar overwinning is van korte duur, want meteen daarna wordt ze opzij geschoven. De bewegingen worden herhaald, volgen elkaar steeds sneller op, verliezen hun hoekige afwerking, worden soepele figuren en monden uit in een reeks van repetitieve en vloeiende lijnen. Dan worden de dansers uit elkaar gedreven om even verder op in elkaars armen te vallen. Mikrokosmos is een dansvoorstelling voor twee dansers, een zgn. Pas de Deux, waarin fysiek contact belangrijk is, maar evenzeer fysieke afstoting, verleiding, verkenning en vervreemding. De muziek van Bartók is achtereenvolgens dansant en stuiterend, en ze bepaalt in hoge mate de sfeer, het ritme en het tempo van de dans. Voor het eerst introduceert De Keersmaeker een mannelijke danser in een kleine bezetting en met de Franse danser en choreograaf Jean-Luc Ducourt, die in 1987 tot haar gezelschap Rosas toetrad, heeft ze een uitstekende keuze gemaakt. Ducourt is geen piepjonge danser en ook geen adonis en bovendien zijn z’n bewegingen veel minder perfect uitgevoerde atletische hoogstandjes dan wel vloeiende en oogstrelende verplaatsingen in tijd en ruimte waarbij de nadruk op de frictie tussen de lichamen ligt, op de opvallend zware ademhaling, op de nadrukkelijke passen en bij momenten op de grappige stappen. Bovendien voert Ducourt z'n choreografieën zonder veel drukte uit, alsof het zijn natuurlijke manier van bewegen zou kunnen zijn.

Quator Nr. 4 is een dansstuk voor vier vrouwelijke dansers. In Rosas Danst Rosas (1996) bewees Anne Teresa De Keersmaeker eerder dat een perfecte locatie een essentiële voorwaarde is voor - en een hoge toegevoegde waarde kan bieden aan - de gefilmde versies van haar dansvoorstellingen. Het Strijkkwartet Nr. 4 wordt uitgevoerd in de leeszaal van de Gentse Bibliotheek, een grootse ruimte met hoge plafonds en ramen over de volledige lengte van één van de vier zijden, een perfecte locatie voor een dergelijke productie, want de leeszaal heeft vergelijkbare dimensies als bijv. de Rode Zaal van de Antwerpse Singel, maar tegelijk het voordeel van de directe lichtinval die voor een zekere filtering zorgt naargelang de dansers dichter of verder van de ramen verwijderd zijn. Een unieke situatie dus en een bijzonder voordeel. De zwarte jurkjes en laarsjes van De Keersmaeker, Ikeda en hun beider collega’s doen het bovendien perfect in deze omgeving. Het Quator Nr. 4 van Bela Bartók is een zeer dansbaar muziekstuk waarop de vier danseressen meestal unisono hun danspassen uitvoeren. Er is ruimte voor individuele figuren en een glimlach, een niet voorzien beweging zoals het wegstrijken van een haarlok of het terugschuiven van een bh-bandje. Bij Hoppla! denken we aan opwaaiende zomerjurken en die krijgen we ook te zien: de rokjes gaan af en toe omhoog en worden zelfs een handje geholpen. De vier danseressen lijken wel joelende schoolmeisjes in schooluniform en dat hoeft niet te verbazen: ze waren nog 20 jaar jonger in 1988…

Quator Nr. 4 is een zeer sterke voorstelling, op de tonen van het Mondriaan Kwartet of soms helemaal zonder muzikale begeleiding, een riskante onderneming, maar het werkt. Het geluid van de laarsjes op de stenen vloer, het ritselen van de jurkjes en de geaccentueerde ademhaling, het geeft allemaal z’n eigen cachet aan de korte stille passages. Voor de rest schuifelen, huppelen en zweven de vier dames meer dan 35 minuten als samengebalde energie door de ruimte, klitten samen tegen het raam als mussen op een elektriciteitsdraad of staan even uit te puffen aan de hele andere kant van de zaal, één oog op elkaar gericht, het andere op de violisten aan de overzijde, want de muziek van Bartok is prachtig maar moeilijk en ze barst soms plots in alle heftigheid los terwijl het uiteraard de bedoeling is dat alle pasjes precies op het goeie moment gezet worden. Maar dat is zelden een probleem bij Rosas, een dansgezelschap dat niet alleen streeft zijn visuele perfectie maar ook naar zinvolle inhoudelijke content, waarmee Anne Teresa De Keersmaeker al drie decennia lang het grote verschil maakt met andere hedendaagse dansgezelschappen.

Hoppla! verscheen voor het eerst op videoband in 1988 en werd een jaar later bekroond met de Grand Prix Vidéo Danse en de Sole D'Oro Riccione TTVV. Tegelijk brengt A-Film ook drie andere Rosas-producties op de markt onder de titel Rosas Shorts met o.a. de korte zwart-witfilm Rosa (16 min.) van de hand van Peter Greenaway.

BEELD EN GELUID
Veel kleur valt er in Hoppla! ondanks de fleurige titel niet te bespeuren: de leeszaal van de Gentse bibliotheek is een ruimte die wordt gedomineerd door grijze en bruine tinten, de aankleding van de dansers is al evenmin een bron van veelkleurigheid. Daardoor wordt alle aandacht op de massale schuine lichtinval gevestigd die de immense ruimte als het ware overstroomd met een voorzichtige degradé in de richting van de tegenoverliggende binnenmuur. De opname is niet helemaal scherp, soms een beetje korrelachtig en niet vrij van ongerechtigheden en beschadigingen, al blijft het altijd binnen de perken van het accepteerbare. Toch hebben we al beter werk gezien van A-Film. Het geluid is goed van kwaliteit en in stereo beschikbaar. Zowel de beide pianisten, Walter Hus en Stefan Poelmans, als het Mondriaan Kwartet, kwijten zich voorbeeldig van hun taak. Hun uitvoeringen van Bartóks werk is perfect.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Hoppla! van danser en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker bevat twee voorstellingen uit 1987 op muziek van de Hongaar Bela Bartók: een Pas de Deux, een dansstuk voor twee dansers met een zeer natuurlijke en ontspannen Jean-Luc Ducourt, een Franse danser en choreograaf die ondertussen naambekendheid heeft gekregen met eigen dansvoorstellingen. Quator Nr. 4, eveneens op muziek van Bartók, is een heftige en visueel zeer genietbare dansvoorstelling voor vier dansers. Voor liefhebbers van het werk van Anne Teresa De Keersmaeker is dit zonder meer een aanrader. De technische kwaliteit is niet perfect, maar de kwaliteit van wat u te zien krijgt zorgt voor meer dan voldoende compensatie.