CONCEPT
België mag zich dan terecht op de borst kloppen als een bakermat van de negende kunst, wanneer het kritische en artistieke succes in de animatiefilm betreft, hebben onze noorderburen ons al jaren geleden overvleugeld. Zo won Nederland de voorbije drie decennia evenveel Oscars in de notoir moeilijk te overheersen categorie van Beste Korte Animatiefilm. Daarnaast konden tekenfilms, plasticine-uitstapjes en computergegenereerde visuals ook op filmfestivals wereldwijd op veel bijval rekenen. De reden voor dit succes moet je niet alleen zoeken in het aanwezige talent boven de Moerdijk, maar ook in de doorgedreven, professionele opleiding die de Nederlandse filmscholen aanbieden in het animatieveld. Een nauwe samenwerking met het Publieke Omroepbestel (denk bijvoorbeeld aan de filmpjes in quiz 2 voor 12, op de VPRO en in kinderprogramma's) biedt jonge animatoren daarenboven de kans hun werk aan een groot publiek te tonen én een eigen stem te vinden. Elf belangrijke vruchten van deze 'Nederlandse Animatieschool' zijn nu verzameld op de dvd Best Animation From Holland, volume 1.



Chronologisch gerangschikt van het Oscarwinnende Anna & Bella (1984) tot recent prijsbeest Vent (2004) biedt de dvd een exquis overzicht van het mooiste wat de voorbije twintig jaar op Nederlandse animatiecellen getekend werd. Wat meteen in het oog springt is de enorme variatie en originaliteit van de filmpjes. Van een klassieke, Disney-achtige prent tot experimentele computeranimatie en van kleine, feelgoodverhaaltjes tot epische, ingewikkelde vertelstructuren, steeds gebald in een tiental minuutjes. Quasi alle vertegenwoordigde filmpjes zijn dan ook uniek en combineren een zeer persoonlijk auteurschap met een lovenswaardige artistieke invalshoek en een vermogen om die visie op entertainende wijze aan een groot publiek kond te maken. Het spreekt boekdelen voor de kwaliteit van de selectie dat je het merendeel van de filmpjes nog dagen later in je hoofd blijft afspelen, gniffelend om leuke vondsten en melancholisch terugdenkend aan waarachtige emoties.

De twee Oscarwinnaars op Best Animation From Holland, volume 1 behoren niet verwonderlijk tot het beste wat de dvd te bieden heeft. Anna & Bella is een prachtig getekende zusterkomedie met een onverwachte maar zeer bevredigende clou, terwijl Father And Daughter een klein, simpel verhaal subliem schetst dankzij een prachtige schaduwtechniek en een wonderbaarlijk gevoel voor ritme. Mijn persoonlijke favoriet is echter niet een van deze twee, maar Dada. Piet Kroons animatiefilm is uiterst klassiek getekend, maar werkt een intrigerende premisse zo komisch en treffend uit, met een schitterend beheerst kleurenpalet daarenboven, dat je op slag verliefd wordt op het filmpje en het meteen in je permanente geheugen opslaat. Andere segmenten van de dvd vallen dan weer op door hun komische timing, hun uitmuntende professionaliteit of hun band met meesterwerken van de schilderkunst. Deze filmpjes weten te entertainen en te intrigeren, maar bereiken net niet het hoogste niveau.

Het ordenen van de animaties in volgorde van verschijnen heeft als grote voordeel dat je de evolutie van de Nederlandse korte animatiefilm voor je ogen ziet gebeuren. Het nadeel is dat je zo ook gemakkelijk tot de conclusie komt dat de drang naar auteurschap de laatste jaren dreigt te ontsporen. Gelokt door de mogelijkheden van de moderne computeranimatie slaan bijvoorbeeld Barcode en Anglobilly Feverson de bal serieus mis. Het zijn pompeuze, pretentieuze oefeningen in navelstaarderij die zich van plot of karakter niets aantrekken en in hun liefde voor het experiment het publiek verwaarlozen. Zij gaan dan ook voorbij aan wat dé grote kracht is van de Nederlandse animatie: de geïntegreerde combinatie van verbeelding en emotie. Het valt te hopen dat als reactie op deze laatste, mislukte exploten er een tegenbeweging ontstaat die teruggrijpt naar de klassiekere patronen van een Anna & Bella of Dada. Zoniet bestaat de kans dat als er binnen twintig jaar een nieuw deel verschijnt van Best Animation From Holland het publiek niet langer interesse zal tonen.



KORTE ANIMATIEFILMS
Anna & Bella
Regie: Børge Ring
Anna en Bella zijn twee zussen die aan de hand van een fotoalbum terugdenken aan de leukste momenten van hun jeugd. Dat Ring, een uitgeweken Deen, een grote liefhebber is van Disney valt meteen op. Hij hanteert immers een tekenstijl die erg doet denken aan de potloodachtige stijl van langspelers als 101 Dalmatians en The Aristocats. Anna & Bella is dan ook visueel niet de meest baanbrekende korte film, maar hij draagt het hart op de juiste plaats, mixt perfect emotie met humor en tovert heerlijke expressieve karakters op het scherm. Een terechte Oscarwinnaar in 1985.

De Karakters
Regie: Evert de Beijer
Een man en een vrouw belanden in een chaotische wereld, geregeerd door letterkarakters. Originaliteit is troef in deze korte animatiefilm, die een krasserige zwart-witte stijl hanteert die perfect past bij het gekozen onderwerp. De animator slaagt er evenwel niet in om zijn premisse gedurende de volle zeven minuten intrigerend te houden omdat hij halverwege in herhaling valt en de film daarna nooit meer helemaal op zijn pootjes terecht komt. Niettemin houdt hij het publiek zoet met enkele knappe visuele vondsten. Werd verkozen tot beste Nederlandse animatiefilm van de twintigste eeuw.

Dada
Regie: Piet Kroon
Wat valt er te zeggen over Dada dat niet in superlatieven uitgedrukt moet worden? De heldere, vloeiende, met een briljant kleurenspectrum weergegeven animaties zijn een lust voor het oog. De plot, over een gemeenschap die wijsheid afmeet aan de hoeveelheid boeken die men op zijn hoofd kan balanceren, is ingenieus en origineel. Voeg daar nog eens rake humor, een vrolijke soundtrack en een uitmuntende verhaalbeheersing aan toe en je krijgt een filmpje dat een ereplaats verdient in de annalen van de Europese animatiefilm.

Beroemde Schilderijen
Regie: Maarten Koopman
Dit is feitelijk niet één kortfilm, maar een reeks van twaalf waarin de rode draad bekende schilderijen zijn. Op – letterlijk – geanimeerde wijze toont Koopman zijn visie op werken van o.a. Pieter Brueghel, Vincent Van Gogh, Paul Cézanne en René Magritte. Zijn bedoelingen mogen dan wel nobel zijn, het steekt tegen dat diverse segmenten om nagenoeg identieke wijze opgebouwd zijn, zodat de verrassing en de interesse langzaam wegebben. Het meest geslaagde segment is een heerlijke kijk op James Ensors Squelettes se disputant un Pendu. Beroemde Schilderijen won een Speciale Juryprijs op het Filmfestival van Cannes in 1996.

I Move, So I Am
Regie: Gerrit van Dijk
Deze Gouden Beerwinnaar is zonder twijfel een imposant kijkstuk. Via de rotoscopietechniek vergast maker van Dijk ons op een oneindige lijnbeweging, waarin hij keer op keer de contouren en details van zijn eigen lichaam tekent terwijl op de achtergrond beelden en geluiden uit film, tv en radio te zien/horen zijn. Op den duur verzandt het filmpje in herhaling en voorspelbaarheid, maar de algemene indruk blijft een positieve.



Sientje
Regie: Christa Moesker
Klein meisje Sientje laat haar woede de vrije loop wanneer ze van haar moeder niet naar televisie mag kijken. Het is een simpel gegeven, met simpele tekeningen uitgewerkt, maar in de handen van Christa Moesker wordt het een dynamische ervaring. Vooral de expressiviteit waarmee ze haar hoofdrolspeelster de show laat stelen getuigt van haar grote talent. Sientje won o.a. een Gouden Kalf en vormde de basis voor een reeks tv-cartoons rond het kleine meisje.

3 Misses
Regie: Paul Driessen
Het duurt een tijdje eer je volledig mee bent met wat er allemaal gebeurt in 3 Misses. De film kruist immers drie verhaallijnen waarin telkens een ‘dame in nood’ – respectievelijk Sneeuwwitje, een cowgirl en zelfmoordspringster – gered dient te worden. De extreem beweeglijke tekenstijl van Driessen en de in het oog springende kleuren maken je spontaan vrolijk en de humor wordt er alleen maar beter op naarmate de prent vordert. Kers op de taart is de muziek, die je spontaan begint mee te neuriën. 3 Misses kreeg in 2000 een Oscarnominatie maar verzilverde die niet.

Father And Daughter
Regie: Michael Dudok de Wit
Een van de meest gelauwerde korte animatiefilms aller tijden is een schitterde evocatie van de zoektocht van een meisje/dame/oma naar haar aan de horizon verdwenen vader. Michael Dudok de Wit slaagt in amper acht minuten in iets waar veel filmers in anderhalf uur nog niet in slagen: de creatie van waarachtige emotie voor zijn geanimeerde personages. De gebruikte techniek, met zijn extensief gebruik van schaduw en silhouet, is bovendien een lust voor het oog. Een terechte winnaar van de heilige drievuldigheid Oscar, Bafta en Cartoon d’Or.

Barcode
Regie: Adriaan Lokman
Waarom het Nederlandse Fonds voor de Film het nodig zag geld te investeren in een draak als Barcode zal wel voor eeuwig en altijd een raadsel blijven. In wat niet meer is dan een rudimentaire animatieoefening met licht en lijnen wordt het geduld van de kijker immers danig op de proef gesteld. Er is niets tegen een gezonde dosis experiment, maar dan verwacht je wel knappe visuals en niet iets wat eender welke computergebruiker met wat uren op overschot op zijn Mac kan fabriceren. En ja, ook dit onding heeft prijzen gewonnen. De gustibus et coloribus, hé…

The Rise And Fall Of The Legendary Anglobilly Feverson
Regie: Rosto AD
Deze prent gaat een beetje op hetzelfde elan voort als Barcode, in de zin dat we ook hier te maken hebben met een experimentele film. Het verhaal – over een man die naar een gat in de lucht wil vliegen – is slechts een excuus om een veelvoud van visuele hoogstandjes op het scherm te toveren. Op zich zijn de beelden wel knap gemaakt, maar in de drang naar een overtreffende trap zakt de boel al redelijk snel als een soufflé in elkaar. Een prima voorbeeld van hoe de weg naar de hel bezaaid ligt met goede bedoelingen. Winnaar van de Zilver Mélies.

Vent
Regie: Erik van Schaaik
Een man biedt vijf minuten lang tevergeefs weerstand tegen een bruusk opstekende wind, terwijl een klein meisje nauwelijks last lijkt te hebben van de storm. De strakke vormgeving van de kortfilm is ontegensprekelijk een pluspunt en ook soundtrack is van de hoogste kwaliteit. Maar het ontbreekt de prent aan variatie waardoor hij finaal niet in staat is zelf een korte duur van vijf minuten constant boeiend te houden. Won de Prijs van de Kritiek op het gerenommeerde Festival van Annency.



BEELD EN GELUID
Alle films worden in hun originele, indien nodig anamorfe formaat weergegeven, d.w.z. een ratio die afwisselt tussen 4:3 en 1.78:1. Over het algemeen is de kwaliteit van het beeld zeer goed te noemen. De oudere filmpjes hebben al eens te maken met wat grain en digitale artefacten, maar de kleuren worden steevast helder op het scherm geprojecteerd, de scherpte is prima en het contrast lovenswaardig. De soundtrack bestaat voor het gros van de prenten uit een degelijk stereospoor. De laatste drie filmpjes uit de collectie kregen een Dolby 5.1-track aangemeten en benutten het ruimtelijke aspect uitstekend.

EXTRA'S
De dvd bevat enkel een bijgevoegd Infoboekje waarin een korte samenvatting van de plot van de filmpjes staat, een overzicht van de carrière van de makers en een opsomming van de voornaamste prijzen die de animaties in de wacht sleepten.

CONCLUSIE
Best Animation From Holland, volume 1 bundelt elf baanbrekende, hoogstaande, prijswinnende korte animatiefilms van de voorbije twintig jaar op dvd. Zoals men van een anthologie mag verwachten varieert de kwaliteit, maar er zitten naast een duo absolute stinkers ook een trio grandioze meesterwerkjes in de collectie. Beeld en geluid zijn van een uitstekend niveau, maar noemenswaardige extra’s hoef je niet te verwachten.