FILM
Er is niets aangenaams aan Once Were Warriors. De film heeft het effect van een harde stomp in de maag die je dagen later nog steeds groggy maakt. Bruut geweld en alcoholmisbruik domineren de scènes. De personages hebben bovendien allemaal een problematische achilleshiel die voorkomt dat ze sympathiek overkomen. Vrouwen worden in de prent als stront behandeld, mannen worden getoond als hersenloze testosteronbommen met losse handjes. De positie van achtergestelde Maorigezinnen in New-Zeeland wordt daarenboven genadeloos op de korrel genomen, waarbij de cineast de schuld grotendeels bij de autochtone bewoners zelf legt. Nee, aan de oppervlakte is Once Were Warriors beslist geen aangename film. Laat daT nu echter net de bedoeling zijn.

De laatste decennia heeft de Nieuw-Zeelandse film de historische achterstelling van Maori's proberen goed te maken met producties die vol eerbied de waarden, normen en cultuur van een trotse maatschappij in het daglicht stellen. Vaak leverde dat pareltjes van feelgoodcinema op die bol staan van de symboliek en de kijker met een positief gevoel naar huis sturen. Dat laatste doet ook Once Were Warriors maar niet vooraleer we een spiraal van negatieve energie hebben moeten ondergaan. Het gezin Heke heeft het immers niet gemakkelijk. Vader Jake is zijn job verloren, spendeert zijn werkloosheidsuitkering aan drank en gokken en heeft zijn opvliegend karakter zelden onder controle. Echtgenote Beth slikt het allemaal al 18 jaar en doet haar best haar kinderen de uitbarstingen van hun vader te besparen. Onsuccesvol, want de oudste zoon sluit zich aan bij een gewelddadige bende en een tweede wordt naar een verbeteringsgesticht gezonden. Vooral voor dochter Grace, een toonbeeld van eerlijkheid en intelligentie, is het gezin een beproeving. Maar zelfs zij dreigt gecorrumpeerd te worden door het geweld en de wetteloosheid die haar iedere dag omringen.



Regisseur Lee Tamahori en scenarist Riwia Brown schilderen een ontluisterend portret van de leefwereld van de Maori in het Auckland van begin jaren negentig. Dit zijn niet de vredige gezinstaferelen die we zien in Whale Rider. Mad Max komt dichter bij de wereld die de makers tonen. Soms gaat de prent zo over the top met zijn geweld dat je je afvraagt hoe dicht de scènes nog bij de werkelijkheid zitten, maar naar verluidt is dit een accuraat beeld van hoe diep sommige leden van een ooit trots volk gevallen zijn. Zonlicht breekt slechts af en toe door het grauwe wolkendek, meestal dan nog als prelude voor een gitzwarte nacht. Het scenario excelleert in het typeren van een gezin dat in deze chaos moet opgroeien. Er is een groepsdynamiek, een verbondenheid tussen de familieleden die sterker is dan bloedverwantschap en die in staat is de grootste ellende te verdragen. Daarin schuilt de tragiek van het gezin – dat door de hechte band misbruik oogluikend toestaat – maar ook de hoop dat alles ooit beter wordt. De thematiek doet denken aan zwarte Amerikaanse exploitatiefilms uit de jaren zeventig, een feit dat door Tamahori treffend wordt uitgebuit in de visuele presentatie van Once Were Warriors. Het alomtegenwoordige geweld wordt onverbloemd getoond, duikt onverwacht op en verdwijnt weer even snel. Net als Beth ben je zo als kijker gedwongen steeds op je hoede te zijn voor de volgende punch.

Hoewel de prent een moderne variant is op de exploitatiefilm, wordt er op het hoogste niveau geacteerd. Rena Owen is het morele hart van de film: zij wil een goede moeder én echtgenote zijn maar durft niet de dominantie van haar echtgenoot serieus in vraag te stellen. Soms overacteert de vertolkster – vooral in de meest dramatische scènes – maar dit sluit nauw aan bij de toon van de film en stoort bijgevolg zelden. Temuera Morrison bezit zowel de fysieke présence als de milde glimlach die hem tegelijk een geloofwaardige vrouwenmishandelaar én aantrekkelijke man maken. De jonge acteurs in de cast zijn allemaal onervaren maar des te imposanter in al hun naïviteit. Vooral Mamaengaroa Kerr-Bell krijgt een grote rol toebedeeld als dochter Grace en zorgt voor de meest emotionele momenten van de film. Het grootste compliment dat je de acteurs kan geven is dat je nooit het gevoel hebt naar vertolkers te kijken. Dit zijn mensen van vlees en bloed.

Once Were Warriors was een overdonderend succes op het festivalcircuit in 1994 en 1995. Niet enkel in Nieuw-Zeeland – waar de prent de grote slokop was van de jaarlijkse filmprijzen – sloeg de prent aan: de thema’s van cultuurontheemding en huiselijk geweld bleken een universeel karakter te hebben. Vijftien jaar later heeft de film nog niets aan kracht en relevantie ingeboet. Dit is een tijdloos verhaal over hoe een familie kan ontsnappen aan een neerwaartse spiraal zonder in dezelfde valkuilen als de geweldenaar te stappen. Het belangrijkste om te onthouden van Once Were Warriors is dan ook niet dat geweld in het huishouden slecht is. Dat wisten we al. De film toont vooral hoe een mens vaak het sterkst uit de hoek kan komen als hij (of in dit geval: zij) met de rug tegen de muur staat.



BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is over het algemeen behoorlijk goed. Hoewel de film er omwille van artistieke keuzes grimmig uitziet, is de scherpte bevredigend, ogen de kleuren goed en valt de hoeveelheid grain en printbeschadigingen mee. Het contrast haalt gedurende de ganse film hetzelfde niveau, maar is nooit de absolute top. Het DD 5.1-spoor creëert een levendige huiselijke sfeer. Dialogen domineren de track, maar worden afgewisseld met de dynamische muzikale score en een reeks aanstekelijke popsongs.

EXTRA'S
De enige items in de bonussectie zijn Trailers voor de hoofdfilm en drie andere releases van Homescreen. Jammer, want er bestaan edities in andere regio’s die o.a. een audiocommentaar aanbieden.

CONCLUSIE
Once Were Warriors is een brute, rauwe film die zich onder je huid nestelt en er nooit meer volledig onderuit komt. Gestructureerd als een exploitatiefilm combineert de prent een meeslepend, verontrustend verhaal met prima vertolkingen en een uitstekende regie. De kwaliteit van beeld en geluid mag er wezen, maar een bonussectie die naam waardig is er niet.