LUST, CAUTION
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2008-07-24
FILM
Voor
Lust, Caution keert regisseur Ang Lee (
Brokeback Mountain) terug naar zijn vaderland om een verhaal te vertellen dat begint in Hong Kong in 1939 tijdens de Japanse bezetting. Wang Chia Chi (Tang Wei) is een jonge studente. Wanneer haar vader naar Engeland vlucht, blijft ze alleen achter. Ze sluit zich aan bij een patriottische toneelgroep die geld inzamelt voor het verzet tegen de Japanners. Wang, die helemaal geen toneelervaring heeft, blijkt over verborgen talenten te beschikken en haar prestaties maken het verschil en doen de kassa rinkelen. Kwang Yu Min (Wang Lee-Hom), de leider van de toneelgroep, jong, ongeduldig en lid van het verzet, heeft evenwel andere plannen met zijn gezelschap: hij wil Mr. Yee vermoorden, de plaatselijke politiecommissaris die openlijk collaboreert met de vijand, die tegenstanders opsluit, martelt en vermoordt en die daarvoor macht, aanzien en luxegoederen als vergoeding krijgt. Kwang besluit dat Wong de geschikte kandidaat is om in Yee’s milieu binnen te dringen en zijn maîtresse te worden. Op die manier hoopt hij de collaborateur los te weken van zijn zeer alerte bodyguards en hem te vermoorden. Wong wordt Mrs. Mak Tai Tai, de zgn. jonge vrouw van een zakenman. Via een list komt ze in contact met Mrs. Yee die dringend op zoek is naar een nieuw lid voor haar mahjongclubje. Dan is het nog maar een stapje om ook de aandacht te trekken van haar echtgenoot. Uiteindelijk mislukken Kwangs moordplannen wanneer Mr. Yee onverwacht wordt overgeplaatst naar Shanghai.
Drie jaar later woont Wong bij haar tante in Shanghai. Op weg naar de les loopt ze Kwang tegen het lijf. Ze hebben elkaar al die tijd niet meer gezien. Hij vertelt haar dat het Chinese verzet in de stad een aanslag beraamt op het leven van Mr. Yee en dat men op haar rekent. Opnieuw hijst Wong zich in de chique toiletjes van Mak Tai Tai, brengt make-up aan en komt
toevallig Mrs. Yee tegen tijdens het winkelen. Daarmee is het contact hersteld. Wat volgt is een passionele, maar altijd gevaarlijke relatie tussen het meisje van het verzet en de meedogenloze collaborateur, waarbij het tot op het laatste moment onduidelijk blijft wie de jager is en wie de prooi, en vooral: hoe dit ingewikkelde spel van intriges, lust en verraad moet eindigen en wie de hoogste prijs zal betalen.
Lust, Caution bracht Ang Lee een tweede achtereenvolgende Gouden Leeuw op in Venetië. Niet evident op het eerste gezicht, want deze meer dan twee en een half uur durende film is oorspronkelijk in het Mandarijn gedraaid met een oosterse acteurs en hij manoeuvreert zich vrij rustig door een rauwe verhaalstof die beslist niet iedere filmliefhebber zal weten te boeien. Wie Lee’s fragiel opgebouwde vertelling de nodige tijd geeft, komt evenwel snel onder de indruk van het grootse epos dat hij op het getouw heeft gezet.
Lust, Caution is een verhaal over het verzet tegen de Japanse bezetting en de collaboratie van medeburgers, met op de voorgrond de plannen voor een moordaanslag en de bijna gewelddadige fysieke relatie tussen een zeer jonge vrouw en een oudere man met sadomasochistische neigingen. Ang Lee neemt zijn tijd om de personages in stelling te brengen, bouwt de samenzwering langzaam op en laat z’n vrouwelijk hoofdpersonage kennis maken met het milieu van het slachtoffer. Vervolgens breekt hij het verhaal abrupt af door een plotse en onvoorziene ontwikkeling en neemt een nieuwe start. Het resultaat is een trage – voor sommige wellicht langdradige - maar spannende en subtiele film waarin plaats is ingeruimd voor heel veel details, een prachtige fotografie en hoofdrollen die langzaam hun innerlijke kracht ontvouwen.
Ang Lee gebruikt flashbacks om zijn verhaal te vertellen en dat zorgt vooral in het begin voor enige verwarring, mede omdat al die oosterse kopjes voor een ongeoefend oog toch een beetje op elkaar lijken en de taal tot op zekere hoogte een barrière vormt: de kijker wordt voortdurend aan de ondertitels gekluisterd. In het tweede deel van de film krijgt de actie meer vaart: de hernieuwde kennismaking tussen Mr. Yee en Mak Tai Tai leidt quasi meteen tot een stormachtige liefdesrelatie, al houdt de regisseur ook dan de expliciete seksscènes voorlopig nog achter de hand. Die introduceert hij op het moment dat het voor de kijker duidelijk wordt dat het vrouwelijk hoofdpersonage zich gewillig aan Mr. Yee geeft, niet om een politiek doel bereikbaar te maken voor haar medestanders uit het verzet, maar wegens de fysieke aantrekkingskracht en het gepaard gaande gevoel van zinnelijk genot in combinatie met gevaar. Het resultaat is eerder shockerend dan erotisch, want de vrij harde en realistische aanpak – de scènes scheren rakelings langs pornografie – roept een intense sfeer op van passie, geweld en agressie. Mede daardoor zijn ze overigens op een zinvolle wijze geïntegreerd in het verhaal.
Nieuwkomer Wei Tang levert een prachtige prestatie als de studente Wong Chia Chi en vervolgens als de perfecte Mata Hari-achtige Mak Tai Tai, ingehouden, gereserveerd en stijlvol. Tony Leung, zowat de bekendste en populairste Aziatische filmster, neemt de rol van Mr. Yee voor zijn rekening. Het is de eerste keer dat hij in een schurkenrol verzeild raakt, maar het resultaat is quasi perfect: hij is de koele, bikkelharde politiechef, gevoelloos en gewend aan een werkomgeving vol geweld. Die sfeer is tot zijn privéleven doorgedrongen waardoor zijn liefdesspel een gevaarlijke oefening wordt tussen liefhebben, bevredigen en mishandelen. De combinatie Wei Tang-Tony Leung is een sterke tandem die het verhaal – op basis van een korte novelle van de naar Amerika uitgeweken Chinese schrijfster Eileen Chang – tot het laatste moment perfect in balans houdt. Daarbij zorgt cameraman Rodrigo Pietro (Brokeback Mountain) opnieuw voor adembenemend camerawerk in de indrukwekkende en waarheidsgetrouw gereconstrueerde decors van Shanghai in het begin van de jaren veertig. Kapsels, bloedmooie toiletten, originele trams en een veelzijdige en gedetailleerde huisinrichting getuigen van de algehele perfectie die Ang Lee in zijn producties nastreeft.
BEELD EN GELUID
Lust, Caution heeft een prachtig kleurenpalet meegekregen: realistisch en fel in de buitenopnamen, donker en blauwachtig in de scènes met regen en bewolking, pastelkleurig en haarscherp in de intieme interieuropnamen met een voorliefde voor oosterse details en versieringen in lichte en heldere tinten, tegen een bruinachtige en zwarte achtergrond. De reconstructie van Shanghai in de jaren veertig is zonder meer indrukwekkend, waarbij Lee via een reductie van de kleuren het beeld als het ware ‘verouderd’ en de illusie perfect wordt. Van ongerechtigheden en beschadigingen is geen sprake. Het beeld is scherp en gedetailleerd met een uitstekend zwartcontrast. Soms is er sprake van edge enhancement in de ruimere buitenopnamen, maar de algemene indruk is er een van bijzonder veel aandacht voor een verzorgde compositie en een technisch goed afgewerkte productie met de nadruk op een realistische benadering van de sfeer en het tijdperk. Het geluid is verzorgd, zij het dat het Mandarijns niet voor een spectaculaire meerwaarde zorgt. Dat doet de soundtrack van Alexandere Desplat, met een mengeling van oosterse geluiden en westerse klassieke composities, gelukkig wel. De subwoofer komt af en toe in actie, de achterste kanalen worden sporadisch gebruikt, de spreiding zorgt nu en dan voor opmerkelijke resultaten.
EXTRA'S
Tiles of Deception, Lurid Affections (17 min.) is een Making of-documentaire waarin Ang Lee en coscenarist James Schamust over de originele novelle praten en over de omzetting van de tekst naar een bruikbaar filmscenario. De rol van Mr. Yee wordt uitgebreid toegelicht, evenals de eisen die aan Tony Leung zijn gesteld om het duistere en gewelddadige personage Mr. Yee inhoud te geven. Voor Leung – al 24 jaar in het vak – was de rol een uitdaging wegens het grote contrast met zijn eerdere acteerwerk. Wei Tang maakt haar debuut in Lust, Caution. Ang Lee begeleidde haar persoonlijk tijdens de drie maanden durende voorbereidingsperiode. Ze werd elke week beter, zegt hij daarover. Over de seksscènes is de regisseur eerder zwijgzaam: ze waren heel erg technisch, zegt hij, de acteurs praatten er nauwelijks met mij over. Volgens Wei Tang was elk standje precies gerepeteerd en was het nog louter een kwestie van ze in te blikken.
CONCLUSIE
Lust, Caution veroorzaakte een kleine rel bij de uitreiking van de Gouden Leeuw op het Filmfestival van Venetië in 2007. Té lang, meende een deel van de critici, te veel confronterende seksscènes, meenden weer anderen. Feit is dat Ang Lee’s elfde bioscoopproductie een intens, zwoel en geraffineerd werkstuk is geworden, een beetje aan de trage en langdradige kant, maar altijd spannend en gelardeerd met bloedmooie vrouwen in al even perfect decors waarbij de camera zich op een haast spiedend en voyeuristische wijze door de verschillende scènes beweegt. Ang Lee kiest voor felle én donkere tinten, roept afwisselend een koele en sensuele sfeer op die doordrongen is van seksuele spanning en gevaar, laat het acteerwerk over aan een indrukwekkende Tony Leung en de verrassend professioneel ogende nieuwkomer Wei Tang, die samen voor ijzersterk acteervuurwerk zorgen. Lust, Caution is geen makkelijk film, geen tussendoortje en net zoals in z’n drievoudige Oscarwinnaar Brokeback Mountain voert Ang Lee een niet zo evidente liefdesrelatie op tussen individuen uit verschillende werelden met een totaal verschillende visie op wat maatschappelijk toelaatbaar is en wat ze zelf als acceptabel ervaren. Ondanks de controverse behoort Lust, Caution tot het puikje van het filmaanbod van 2007. De technische kwaliteit is helemaal oké, de extra’s zijn wat aan de magere kant.