Als Meryl Streep op het witte doek verschijnt, dan kan er van alles gebeuren. U aanbidt de Amerikaanse duizendpoot of u houdt zich op een veilige afstand van de films die ze in de loop van de voorbije 30 jaar onveilig heeft gemaakt, maar dat ze tot de grootste actrices van haar generatie behoort, dat kan niemand ontkennen. Bovendien nam Streep graag risico’s: ze speelde de pakkende rol van Inga Helmms Weiss in Holocaust (1978), die van Sophie Zawistowski in Sophie’s Choice (1982, Oscar voor Beste Actrice in een Hoofdrol), maar ze was ook Madeline Ashton in de luchtige, farceachtige comedy Death Becomes Her (1992). En nu is ze Donna in de film Mamma Mia!, een musical op basis van twee dozijn wereldberoemde ABBA-songs van de hand van Benny Andersson en Björn Ulvaeus, u weet wel: die twee lelijkerds die we er destijds moesten bijnemen telkens wanneer Agneta en Frieda het mooie weer in Avro’s Toppop kwamen maken.

 

 

Donna (Meryl Streep) is een ongehuwde moeder wier twintigjarige dochter Sophie (Amanda Seyfried) op het punt staat om in het huwelijksbootje te stappen met Sky (Dominic Cooper). Het jonge meisje wil evenwel graag haar vader leren kennen vóór de grote dag aanbreekt en dus heeft ze haar moeders dagboek van toen doorsnuffeld. Tijdens die lange hete zomer had Donna niet minder dan drie grote liefdes en Sophie stuurt dan ook aan de drie mogelijke kandidaten een uitnodiging voor de bruiloft in de overtuiging dat ze haar vader meteen zal herkennen. Sam Carmichael (Pierce Brosnan), Harry Bright (Colin Firth) en Bill Anderson (Stellan Skarsgard) nemen een paar dagen vrij en zetten koers naar Griekenland om hun oude vlam te vereren met een bezoekje. Wat ze niet weten is dat Sophie de brieven in haar moeders naam heeft verstuurd en evenmin dat hun komst door Donna misschien niet op prijs wordt gesteld.

 

Tot daar de premisse van Mamma Mia! U vindt het scenario dunnetjes? Is het ook, want eigenlijk gaat het in deze film/musical nauwelijks om het verhaaltje, maar zoveel meer om al die grote melodieën die twee Zweedse jongens sinds 1970 bij elkaar schreven om de kost te verdienen, niet beseffend dat ze daarmee een toppositie in de westerse popmuziek zouden verdienen. Mamma Mia! is bijgevolg niet veel meer dan een lange waslijn met aan elke wasknijper een melodie en een tekst waarmee we allemaal zijn opgegroeid. Regisseur Phyllida Lloyd heeft zich voor de filmversie gebaseerd op het scenario van de musical Mamma Mia! die sinds de première in Londen in april 1999 wereldwijd al meer dan 30 miljoen betalende bezoekers trok. Never change a winning team, moeten de producenten gedacht hebben en dus kreeg Catherine Johnson de opdracht om haar musicalscenario om te werken tot een filmscript. Het toneeldecor is vervangen door een riante villa op een paradijselijk Grieks eiland en grote namen van het witte doek nemen de plaats in van de (onbekende) musicalacteurs, maar voor de rest zijn er zeer veel overeenkomsten, zij het dat de cast uitgebreider is in de film en dat een zeilboot en een maagdelijk zandstrand voor de nodige afwisseling moeten zorgen. Veel meer dan door de vele kamers van het huis zwerven, op ladders klimmen, door ramen naar buiten kijken en op de smalle dakrichels balanceren, doen de acteurs niet, behalve zingen en dansen natuurlijk, want met zo’n 25 songs à 2,5 tot drie minuten elk, blijft er nauwelijks 35 minuten over voor dialogen.

 

 

Op veel karakterontwikkeling en –uitdieping hoeft u met andere woorden niet te rekenen, maar zoals in elke musical is dat ook niet echt de bedoeling. In dit genre zijn de vooronderstellingen minimaal en is de ontwikkeling van het scenario eenvoudig en rechtlijnig, waarbij heel wat informatie ter ondersteuning van de verhaallijn en de emoties in de songteksten moet worden gezocht in plaats van in de dialogen tussen de hoofdpersonages. En zoals het in musicals past, is geloofwaardigheid ook in Mamma Mia! een zeer rekbaar begrip: wat te denken over het feit dat Donna pas in de tweede helft van de film doorkrijgt dat de komst van haar exen wellicht opgezet spel is. Uiteraard is zij op haar veertigste nog een aantrekkelijke en begeerlijke vrouw, maar voor drie mannen tegelijk? Op hetzelfde moment? En toevallig de dag vóór de bruiloft van haar dochter? En wat te denken over Donna’s beslissing op het einde van de film (nee, ik ga ze u niet verklappen!) die regelrecht ingaat tegen alles waarvoor ze een hele film lang beweert te staan? Enfin, het ging er eerder al zo’n 30 miljoen keer in als zoete koek, waarom zou dat nu anders zijn?

 

 

De sterkste onderdelen van Mamma Mia! zijn de scenès met Donna en haar beide jeugdvriendinnen Tanya (Christine Baranski) en Rosie (Julie Waters), met wie ze eertijds een meidengroepje vormde. De interactie tussen de vrouwen, de oneliners, de dansscènes, de zangpartijen, de humor en de grappen, ze zijn perfect getimed en worden op en spontane en overtuigende manier gebracht. Ook Amanda Seyfried (Sophie) trekt zich meer dan behoorlijk uit de slag en de manier waarop ze The Name of the Game en een aantal andere gevoelige Abba-songs interpreteert, het dwingt respect af, een mening die Benny en Björn - aanwezig tijdens de lange repetities – overigens delen. Het tempo en de aantrekkelijkheid van Mamma Mia! zakken evenwel naar een bedroevend laag peil op het moment dat de mannelijke cast aantreedt: Stellan Skarsgard als de avonturier met de zeilboot kan er nog net door, mede omdat hij maar in een beperkt aantal scènes zijn opwachting maakt en zich voor de rest beperkt tot de rol van de gezellige dikkerd; voor Pierce Brosnan en Colin Firth ligt het anders. Zij komen vaker aan bod, maar geen van beiden maakt een spontane en geloofwaardige indruk. Zingen kunnen ze al helemaal niet en alleen tijdens de playbackversie van Waterloo zijn ze echt grappig, maar dan is de film eigenlijk al afgelopen. Brosnan is gewoon miscast voor de muzikale scènes in deze film en het charisma dat Colin Firth uitstraalde ten tijde van Pride & Prejudice is al helemaal in rook opgegaan. Z’n prestatie is ondermaats en gespeend van emotionele betrokkenheid. Maar misschien ligt dat ook gedeeltelijk aan Catherine Johnsons beperkte interesse voor de mannelijke rollen en reikt ze gewoon onvoldoende bruikbaar dramatisch materiaal aan voor drie volwaardige en geloofwaardig manspersonen.

 

Phyllida Lloyds escenering brengt het er een stuk beter van af, al kan men haar moeilijk een grote vernieuwingsdrang verwijten. Zij is vooral goed op dreef in scènes met een gemiddelde bezetting (3 tot 10 acteurs) in een beperkte ruimte waarmee ze een jarenlange ervaring heeft, een groep die ze makkelijk kan manipuleren voor een maximaal effect en die bijgevolg bruist van vitaliteit en spontaneïteit. Daarnaast zijn er een aantal massascènes (Voulez-Vous en Dancing Queen) waarin ze de mogelijkheden van de openruimte maximaal benut via spectaculaire vogelperspectiefopnamen en indrukwekkende choreografieën. Inhoudelijk houdt de regisseur het bewust eenvoudig en ze vermijdt op die manier de valkuilen die Across The Universe (op basis van Lennon&McCartney-composities) fataal werden wegens te ambitieus en een te hoog arty-fartygehalte.

 

 

ABBA-fans weten waarom ze deze film per se willen zien, of de rest van de wereld behoefte heeft aan Mamma Mia! is zeer de vraag, tenzij misschien om de hoge feelgoodfactor van de comedy, want toegegeven, het is een prettig gestoorde en grappige film met een aantal aantrekkelijke karakters, een hoofdactrice (Meryl Streep) die zich op haar zestigste nog met gemak als een overjarige tiener beweegt en die zelfs op haar eentje de film voor de helft schraagt, en een aantal pakkende – sentimentele/mierzoete? – scènes die de nabijheid van een ruime voorraad papieren zakdoekjes rechtvaardigen. Zet dus het verstand voor ruim anderhalf uur op nul en geniet van de prachtige muziek, dat is nl. de ultieme bedoeling van deze film.

Dit soort films is uiteraard de natte droom van elke buitenlandse toeristische dienst: prachtige vergezichten, een azuurblauwe zee, wolkenloze luchten, pittoreske eeuwenoude mediterrane woonhuizen en goedlachse inboorlingen. Wedden dat de Mamma Mia!-liefhebbers het komende jaar massaal de NoorAfrikaanse vakantiedorpen, de Spaanse playas en de sfeervolle Turkse bestemmingen links laten liggen en koers zetten naar de Griekse eilanden? Terecht, want Phyllida Lloyd brengt ze prachtig in beeld in mooie, natuurlijke kleuren, met een voorliefde voor ouderwetse tinten als bruin en oker, engeltjesblauw voor de architecturale details, veel blauw voor de nachtelijke scènes en zelfs voor een aantal binnenopnamen, en voor de rest leuke zomertinten. Om de kleuren- en lichtbalans in evenwicht te houden, koos de regisseur ervoor om alleen de strandscènes en de korte villascènes in Griekenland te draaien. Boven Donna’s Griekse buitenhuis hing een enorme lichtbrug om verrassingen met de lichtinval te voorkomen. De rest van de decors werd ondergebracht in overdekte studio’s in Engeland. Geen wonder dus dat toon en textuur overwegend een vrij gelijkmatig en egaal patroon vertonen in een film die zich voor meer dan de helft in de openlucht afspeelt. De zwartniveaus zijn grotendeels onder controle. Diepte en detail konden hier en daar beter, soms is het beeld een beetje korrelig in de buitenopnamen en regelmatig zijn de achtergronden niet scherp genoeg of effenaf troebel en weinig gedefinieerd (het zeewater, de wolkenpartijen). De klassieke ongerechtigheden, beschadigingen, vuiltjes, etc. zijn afwezig.
 

 

Het pièce de résistence van deze dvd is uiteraard de geluidstrack. De dialogen zitten over het midden verspreid, de muziek doet z’n voordeel met een stevige 5.1-track, waardoor het geluid krachtig en overtuigend uit de geluidsboxen stroomt. Voor de muzikale nummers is vooraf een playbacktrack gemaakt in nauwe samenwerking met Benny en Björn, maar de acteurs is de mogelijkheid geboden om de liedjes tijdens de  opname live te zingen. Vooral Meryl Streep zou daar overvloedig gebruik van gemaakt hebben. Tijdens de afwerking van de geluidstrack in de studio is vervolgens een keuze gemaakt uit de beide versies in functie van de technische kwaliteit en de lipsynchronisatie. Volgens regisseur Phyllida Lloyd komt het procédé de spontaneïteit en de dynamiek van de soundtrack ten goede. Het is overigens niét zo dat er sprake zou zijn van een abominabele interpretatie van de ABBA-songs. Meryl Streep en Amanda Seyfried kunnen uiteraard niet tippen aan de prachtige stemmen van Agneta en Frieda, maar dat zijn dan ook topzangeressen in hun genre. De beide actrices – en dat geldt overigens ook voor Julie Waters en Christine Baranski – leggen eigen accenten en hebben een eigen stemtimbre. Het is aandoenlijk om te zien en te horen hoe ze zich inspannen om zich het niet altijd even makkelijk materiaal eigen te maken. Bovendien leverde ABBA zelf in de meeste gevallen de definitieve versie af van de songs en valt elke vergelijking dus in hun voordeel uit.

Heel veel extra’s op deze dvd zonder dat er sprake is van grote verrassingen: de disk begint met een drietal niet vermijdbare Andere Trailers (tenzij u ze wegzapt met de afstandbediening). Dan krijgt u een interessant Audiocommentaar van regisseur Phyllida Lloyd, waarvan we ons moeilijk kunnen voorstellen dat veel fans de moeite zullen doen om het te beluisteren; een aantal Verwijderde Scènes (8 min.), eigenlijk langere opnamen waarvan slechts een gedeelte in de film is terechtgekomen; een paar Bloopers (anderhalve minuut)met Meryl Streep in de hoofdrol; The Making of Mamma Mia!: (24 min.) over het ontstaan, het maken en de cast van de film en o.a. ook een kennismaking met de hoofdrolspelers van de Britse musicalcast; vervolgens een Verwijderd Musicallied: The Name of the Game (3 min.), helemaal opgenomen in het donker en dus veel te somber voor een dergelijke feelgoodfilm. In Anatomie van een Musicallied: Lay All Your Love on Me (6 min.) zien we Dominic Cooper tijdens de repetities. Hij is geen al te beste zanger en dus kostte het hem bloed en tranen om de song in te blikken. De repetities van de bijbehorende filmscène op het strand (een liefdesscène met Amanda Seyfried) lijkt heel romantisch, maar gezien de lage temperaturen en de felle wind, was er volgens Seyfried weinig sprake van romantiek. In Een Zanger Worden (11 min.) zien we Benny aan het werk met de acteurs, waarbij de drie mannelijke hoofdrolspelers een niet helemaal geslaagde poging ondernemen om het songmateriaal onder de knie te krijgen; Voorts Een Kijkje bij Mamma Mia! (ruim 2 min.) met o.a. beeldmateriaal over ABBA en een gesprek met de regisseur en de producer over de verschillen tussen musical en film; de Videoclip: Gimme, Gimme, Gimme(4 min.) met Amanda Seyfried in de hoofdrol en tot slot een korte Cameo van Björn Ulvaeus (ruim anderhalve minuut). Allemaal bij elkaar ruim 60 minuten extra materiaal, zij het met nogal wat overlappingen, herhalingen en identieke beeldfragmenten uit de film ter illustratie.

Mamma Mia! – The Movie is beslist dé feelgoodfilm van 2008. De 111 musicalvoorstellingen in de Antwerpse stadsschouwburg lokten samen  ruim 155.000 bezoekers (in Utrecht passeerde men zelfs de kaap van 800 voorstellingen). In Groot-Brittannië  gingen er alvast zo’n 1.6 miljoen Mamma Mia!-dvd’s op de eerste dag van de winkelverkoop over de toonbank, waardoor het oude eerstedagrecord van 1.1 miljoen exemplaren voor James Camerons Titanic in 1998, moeiteloos werd verpulverd! Het ligt dus in de logica der dingen dat de dvd ook bij ons een overrompelend succes wordt. Bij de minpunten brengen we nog even de slappe mannelijke cast, het simplistisch scenario en de niet altijd even geloofwaardige verhaallijnen in herinnering. Maar laat dat alles de pret niet bederven, want Meryl Streep, Julie Waters, Christine Baranski en Amanda Seyfried acteren en dansen de sterren van de hemel. Bovendien brengen ze het ABBA-songmateriaal met volle overgave en bezorgen ze u gegarandeerd een leuke avond vol emotie en romantiek. Hoeveel meer moet dat zijn?