In oktober 1864, na de plotse dood van haar stiefvader, verhuist Gwendolen Harleth (Romola Garai) met haar moeder en drie zusjes naar een goedkopere woning in een Engels provinciestadje. Het familiefortuin stelt nog weinig voor en dus is bezuinigen het sleutelwoord. Gwendolen (Romola Garai), blond en bloedmooi, maar ook hooghartig, koppig en egoïstisch, heeft het er moeilijk mee, want zij is gewend om haar zin te krijgen en een stapje terugzetten hoort daar niet bij. Tijdens het boogschutterbal maakt ze kennis met Henleigh Mallinger Grandcourt (Hugh Bonneville), een aantrekkelijke heer uit de hogere stand die haar meteen zijn interesse laat blijken. Grandcourt heeft geld of kan althans rekenen op een flinke erfenis na de dood van zijn oom Sir Hugo Mallinger. Gwendolen flirt met hem, maar als ze verneemt dat hij drie kinderen heeft bij zijn maîtresse Lydia Glasher, vlucht ze naar het buitenverblijf van vrienden in Leubonn, Duitsland.

 

Daniel Deronda (Hugh Dancy), een ietwat schuchtere en rustige jongeman, is opgevoed in het huis van Sir Hugo Mallinger (Edward Fox) die hem als zijn eigen zoon behandelt. Het gerucht gaat dat Daniel zijn buitenechtelijke zoon is, maar duidelijkheid daarover heeft het roddelcircuit nog niet opgeleverd. Daniel laat zijn weldoener weten dat hij zijn studie in Cambridge opgeeft om de wereld in te trekken en levenswijsheid op te doen, waarmee de oudere heer het na wat gemor eens is, want ooit heeft die iets dergelijks gedaan. Tijdens een boottochtje op de Thames redt Daniel de jonge Mirah Lapidoth (Jodhi May) van de verdrinkingsdood of liever: hij voorkomt een zelfmoordpoging. De jonge vrouw is radeloos na een vruchteloze zoektocht naar haar moeder en broer in Londen die ze heel lang niet meer heeft gezien, nl. sinds haar vader haar bij de scheiding meenam naar het Europese continent. Daniel brengt het meisje onder bij vrienden. Ze blijkt een uitstekende zangeres te zijn van joodse afkomst. Daniel belooft haar inlichtingen in te winnen, maar wanneer hun relatie te intiem dreigt te worden, besluit hij afstand te nemen en een tijdje bij vrienden in het Duitse Leubonn onder te duiken.

 

 

Daar, in Leubonn, ontmoeten Gwendolen en Daniel elkaar voor het eerst in het casino, waar de jonge vrouw net al haar geld verliest aan de roulette. Er is sprake van wederzijdse aantrekkingskracht, maar Gwendolen krijgt nog dezelfde avond een brief van haar moeder met het verzoek om dringend naar huis terug te keren wegens het faillissement van het familiebedrijf van haar overleden stiefvader. Ze verpandt een halssnoer om de terugreis te betalen, maar net voor haar vertrek brengt een bode een pakje: Daniel heeft haar in het pandjeshuis gezien en hij heeft het halssnoer teruggekocht. Bij z’n terugkeer in Engeland verneemt Daniel dat Gwendolen zich verloofd heeft met Grandcourt en dat een huwelijk snel zal volgen. Gwendolen beweert zich op te offeren om haar moeder en zusjes van de bedelstaf te redden, maar eigenlijk wil ze de arrogante Grandcourt een lesje leren. Hij op zijn beurt heeft gelijksoortige motieven: hij wil de arrogante jongedame, die meent iedereen te kunnen domineren, een koekje van haar eigen deeg geven.

 

Verrast, ontgoocheld, maar niet zeker van zijn eigen gevoelens jegens Gwendolen, stort Daniel zich op de zoektocht naar Mirahs familieleden in Londen. Tegelijkertijd groeit bij hem de nieuwsgierigheid naar z’n eigen afkomst. Sir Hugo Mallinger, zijn weldoener, heeft wat dat betreft een verrassing voor hem in petto, eentje die hem definitief van Gwendolen zal vervreemden. Ondertussen maakt Mirah, geholpen door Daniels goede contacten, voorzichtig carrière als klassieke zangeres in de salons van de Londense bourgeoisie.

 

 

Daniel Deronda was de laatste roman van de Britse romancière en dichteres George Eliot (1819-1880). Haar echte naam was Mary Anne Evans, maar ze prefereerde een mannelijk pseudoniem omdat ze meende dat vrouwelijke auteurs niet serieus genomen werden in haar tijd. Eliot schreef Daniel Deronda in 1876 als een van de laatste grote Victoriaanse romans vol realisme en psychologisch doorzicht. Naar verluidt riep het boek weerstand op bij haar lezerspubliek wegens de pro-joodse thematiek in het nevenintrige, een opvallende en gedurfde keuze voor die tijd, die het verhaal van een zeer originele insteek voorzag. Tegenwoordig leest het boek als een prachtige kroniek over het leven van de betere Engelse stand in het laatste kwart van de negentiende eeuw. De BBC-verfilming met aan het roer tv-regisseur Tom Hooper (zie het prachtige John Adams uit 2008) is een schot in de roos. Dat is geen toeval, want Hooper mocht een beroep doen op Andrew Davies, een scenarioschrijver die de voorbije tien jaar de ene hit na de andere scoorde met historische bewerkingen (zie o.a. Tipping the Velvet uit 2002, Bleak House uit 2007 en Vanity Fair uit 1998). Davies is tot grootse adaptaties in staat als hij de ruimte heeft om de verschillende plots zorgvuldig uit te werken. Voor Daniel Deronda kreeg hij de beschikking over drie tv-afleveringen, samen goed voor drie en een half uur. Hij kiest voor een gezapig tempo, zonder dat er op enig moment een gevoel van langdradigheid of verveling ontstaat. Ondertussen beent hij z’n hoofdfiguren voorzichtig uit en brengt hij alle aspecten van hun karakter in beeld. Het resultaat is een aantrekkelijke tv-serie, romantisch en emotioneel, maar ook spannend en controversieel, met overvloedige aandacht voor culturele details en een fijnzinnige omschrijving van de sociaal-maatschappelijke context, waarin hij de sarcastische ondertoon van Eliots roman perfect weet te integreren.

 

 

Tom Hooper moet het vooral van de visuele mogelijkheden hebben en die benut hij voor honderd procent. Af en toe stopt hij een effect in de serie, zo zit er bijv. een prachtige montage van een roeibootrace tussen Daniel en zijn vriend Hans Meyrick (Jamie Bamber) op de Thames in aflevering 1 en het spectaculair zeilbootongeluk van Grandcourt voor de Italiaanse kust in aflevering 3. Met de hoofdrolspelers heeft de regisseur het minder goed getroffen. Romola Garai (Gwendolen Harleth), dé ster uit Angel (2007), waarin regisseur François Ozon de draak steekt met het kostuumdramagenre, levert hier een iets minder geslaagde prestatie. Wat toen uitgelegd kon worden als een persiflage, is in Daniel Deronda veel meer een zwaktebod: Garai probeert de kijker vooral te overtuigen met gelaatsmimiek, met haar geprononceerde lippen à la Scarlett Johansson en haar zeeblauwe ogen, terwijl de rol van Gwendolen Harleth veel meer van binnenuit behoort te komen om de niet zo fraaie kantjes van haar karakter en haar groeiende twijfel zichtbaar te maken. Maar ze oogt goed, daarover is geen discussie mogelijk. Hugh Dancy (Daniel Deronda) brengt het er een stuk beter af. Toch is zijn onderkoelde en een beetje matte acteerprestatie niet van die aard dat hij de kijker op zijn hand krijgt. Op veel meer dan afgemeten sympathie hoeft hij niet te rekenen. Wél indrukwekkend zijn Hugh Bonneville als de weerzienwekkende Henleigh Mallinger Grandcourt en Edward Fox als de beminnelijke, maar strenge Sir Hugo Mallinger, het prototype van de flegmatische Engelse gentleman uit de Victoriaanse tijd. Een aparte rol is ten slotte weggelegd voor David Bamber als Lush, Grandcourts manusje-van-alles, een sinister en onbetrouwbaar individu dat bij Gwendolen, maar beslist ook bij de toeschouwer, alleen maar afschuw opwekt. U herkent hem als de verwijfde en pedante Mr. Collins uit Pride & Prejudice (1995), de beste BBC-tv-serie in dit genre ooit.

Regisseur Tom Hooper kiest voor een aantrekkelijk kleurenpalet om de pracht en de praal van de hogere klasse zichtbaar te maken. Voor de interieurs gaat zijn voorkeur naar bruin en beige, warme tinten voor de rijkelijk gedecoreerde ontvangst- en woonkamers en de stemmige boudoirs. De fragmenten in de joodse wijk zijn donker, met veel grauw, grijs tot zwart om de armoede en de primitieve levensomstandigheden te suggereren. De beeldkwaliteit is zeer goed zonder ongerechtigheden. In de soundtrack valt de rustige klassieke muziek op en de prachtige zangstem die regelmatig terugkeert en geassocieerd wordt met de innerlijke zoektocht van hoofdfiguur Daniel Deronda.

Het tweespan Tom Hooper-Andrew Davies is een succesformule. Samen maken ze van Daniel Deronda een prachtige miniserie, ondanks de wat matte acteerprestaties van de hoofdrolspelers. Dat manco compenseren ze moeiteloos met een ijzersterk scenario, een consequente en logische regie en een montage die de aandacht van de kijker/toeschouwer moeiteloos drie en een halfuur vasthoudt. Liefhebbers van barokke kostuumdrama’s uit de negentiende eeuw boordevol emotie, romantiek én een streepje zielenpijn tussendoor, zijn gewaarschuwd.