SERIE
Sally Sheridan (Mimi Kuzyk), de eerste vrouwelijke presidente van de Verenigde Staten, wordt op een politieke meeting met één welgemikt schot doodgeschoten. De Verenigde Staten komen er verzwakt uit, en een golf van terreuraanslagen overspoelt het land. Vice-president Joseph Galbrain (John Bourgeois) kan het tij niet keren, en een speciale onderzoekscommissie, onder leiding van kolonel Amos (Greg Byrk), heeft alleen maar een vaag camerabeeld van de vermoedelijke dader. In West-Virginia vindt de bejaarde Abe Miller (Cedric Smith) een man in een boom hangen, die net een schietpartij overleefd heeft. Zijn vrouw Martha (Barbara Gordon), die een zoon heeft moeten afgeven in het leger, ontfermt zich over de vreemdeling. De man (Stephen Dorff) heeft een kogel langs zijn hoofd gehad die zijn hersens heeft beschadigd. Hij is zijn langetermijngeheugen volledig kwijt, en het enige kenteken waarmee hij zich kan onderscheiden is dat hij tatoeage met een Romeins cijfer XIII op zijn sleutelbeen heeft staan. Vooraleer XIII een begin kan maken met zijn leven weer bij elkaar te puzzelen, wordt de afgelegen berghut van de Millers aangevallen door een militair commando onder leiding van de Mangoest (Val Kilmer), die het duidelijk op het leven van XIII gemunt heeft. XIII mag dan wel zijn geheugen kwijt zijn, zijn killer instinct is nog intact in orde, en hij kan met een knip van de vingers de helft van het executiepeleton uitschakelen, alhoewel Abe en Martha zonder pardon worden afgeslacht. In New York probeert hij de schaarse aanwijzingen over zijn identiteit weer bij elkaar te puzzelen, maar veel om mee te vertrekken heeft hij niet. Hij trekt wel de aandacht van een hoge militaire officier, General Carrington (Stephen McHattie) en zijn assistente Jones (Lucinda Davis), die in XIII een agent, Steve Rowland, herkennen die ze hebben ingezet om de organisatie die haar leden brandmerkt als vee te ontmantelen. Ze vragen met aandrang dat XIII de rol van Rowland aanhoudt om zo de verantwoordelijken achter de moord op president Sheridan op te sporen. Met nieuwe verkiezingen in het verschiet, waarbij Galbrain het opneemt tegen Wally Sheridan (Ted Atherton), de broer van Sally, en een samenzwering die leidt tot de stafchef van Galbrain, Calvin Wax (Jonathan Higgins), dringt de tijd.

Ik heb ditmaal de bijna onmogelijke taak om deze miniserie te vergelijken met het originele bronmateriaal. Tenzij u nooit van zijn leven een krant opendoet of tenzij uw actieve kennis over Belgische strips zich beperkt tot Suske en Wiske en de Blabberende Blubber of de Tetterende Tutter hebt u allicht wel eens gehoord over deze successtripreeks van tekenaar William Vance en scenarist Jean Van Hamme, die sinds het einde van de jaren '80 furore maakt. Met intussen een twintigtal albums gepubliceerd gaat de reeks XIII over de zoektocht van XIII alias Steve Rowland alias Ross Tanner alias Jason Fly alias Jason MacLane alias Kelly O'Brian alias Jason Mullway naar zijn identiteit, wat geen sinecuurtje is als hij om de twee albums van naam verandert. De eerste acht strips uit de reeks vertrekken van de erg op de Kennedy-moord geïnspireerde samenzwering van een organisatie, de Zwarte Zon, die president Sheridan (in de stripreeks is het een man) heeft vermoord met de bedoeling een ultrarechts regime in het zadel te helpen, maar door een foutje in de regie heeft de opruimer van dienst, een huurmoordenaar die zich de Mangoest noemt, XIII niet fataal verwond. U kan in de stripreeks lezen hoe XIII achtereenvolgens beschuldigd wordt van de moord op Sheridan, op zoek gaat naar zijn verdwenen vrouw Kim Rowland, in een maximum security gevangenis belandt maar daar weer ontsnapt, de samenzwering tracht aan het licht te brengen, zijn van communisme beschuldigde vader tracht vrij te pleiten en vervolgens oog in oog komt te staan met nummer I van de organisatie, waarna het "Zwarte Zon"-luik is afgerond. Omdat onder druk van het succes de fans bleven aandringen op een vervolg, werd de serie aangevuld met enkele verhalen over twee ontbrekende jaren uit zijn leven waarin XIII als vrijheidsstrijder in Zuid-Amerika heeft gevochten en wordt opgejaagd door de overheid en zijn vijanden. De verhalen refereren op één album na (Het Vonnis) niet meer naar de conspiracy arc uit de eerste albums en halen ook niet meer hetzelfde nivea, maar blijven best leesbaar.

Deze reeks van twee afleveringen van elk anderhalf uur, Day Of The Black Sun en All The Tears Of Hell, omvat inhoudelijk ongeveer de eerste vijf albums uit de reeks, (Zwarte Vrijdag, Waar De Indiaan Gaat, Alle Tranen Van De Hel, S.P.A.D.S. en Rood Alarm), alhoewel er erg grote vrijheden worden gepermitteerd en de gelijkenissen zich soms beperken tot enkele namen uit de stripreeks. Zo wordt er bijvoorbeeld compleet aan de familiebanden van de familie Rowland uit Waar De Indiaan Gaat voorbijgegaan, en ook de premisse van Alle Tranen Van De Hel wordt maar zeer beperkt gebruikt, want in plaats van een heel album lang de martelingen van de sadistische bewakers te moeten ondergaan, loopt in deze tv-bewerking XIII al na een kwartiertje weer rond, na een ontsnapping die moet doen geloven dat een strengbewaakte Amerikaanse gevangenis ongeveer even goed beveiligd wordt als een kanariepietje in een kattenwinkel. Er duiken personages op, zoals een eigenares van een fotokopiewinkel, die in de stripreeks nergens voorkomen, andere personages zoals Betty Barnowski zijn dan weer verdwenen, president Sheridan is ineens van geslacht veranderd, kolonel Amos is minstens dertig jaar jonger gemaakt en het geheel wordt gelinkt aan het terroristische posttrauma dat Amerika nog aan 9/11 heeft overgehouden waar in de oorspronkelijke stripreeks uit de jaren '80 uiteraard nog geen sprake van was. Enkele elementen ondermijnen daarbij de mystiek van de stripreeks: Carringtons assistente Jones heeft plots een voornaam, wat door puristen van de stripreeks zowat als heiligschennis wordt beschouwd, de seksuele spanning tussen haar en XIII is compleet verdwenen, Kim Rowland wordt nogal redelijk vroeg in de reeks om zeep geholpen, en vooral keren fragmenten van XIII's geheugen op termijn terug, waar in de stripreeks zijn amnesie absoluut en onomkeerbaar is. De strip, waarvan het uitgangspunt wel danig lijkt op dat uit het ook verfilmde The Bourne Identity van Robert Ludlum, heeft kennelijk elementen van het Amerikaanse spionagedrama overgenomen - omdat XIII in de stripreeks ook een drenkeling is werd zelfs af en toe het woord plagiaat in de mond genomen - maar Vance en Van Hamme hebben de reeks toch ook, zeker vanaf het tweede album, een eigen insteek gegeven. En daar wringt het schoentje. Enerzijds is de strip te Europees om de Amerikaanse samenleving te doorgronden, anderzijds is de film te Amerikaans om de Europese stripkunst te begrijpen.

Inhoudelijk is men te veel leentjebuur gaan spelen bij andere reeksen. De nevenplot waarin terroristen een nucleaire aanslag willen plegen op de dag van de verkiezingen is een afdragerte van 24 en XIII's verblijft in de gevangenis brengt een vleugje Prison Break in de reeks. Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat een grotere getrouwheid aan de stripreeks en het niet willen persen van vijf albums in drie uur de reeks alleszins ten goede was gekomen; d'r zitten interessante castingkeuzes in het geheel, waaronder bijvoorbeeld Stephen Dorff, maar als bijvoorbeeld blijkt dat men voor de rol van Val Kilmer maar tien dagen beroep kon doen op de acteur, waarna alle scènes met hem moesten gedraaid zijn, komt toch weer het woord "afgehaspeld" bovendrijven, en moet ik de vraag stellen of een rigoureuzere adaptatie niet méér fans zou hebben kunnen bekoren. Het open einde suggereert dat er nog een vervolg kan komen, maar de kijkcijfers vielen behoorlijk tegen voor een productie waar zoveel van verwacht werd, en verhaalsgewijs hebben de scenaristen zich na drie uur hopeloos klem gereden. XIII verdiende beter.

BEELD EN GELUID
Qua beeld en geluid kunnen we niets anders besluiten dat deze eerste Bridge-release best aardig scoort. Het beeld is vrij zuiver en blijft gevrijwaard van ongeregeldheden, en alhoewel het op gebied van kleurgebruik niet echt een film is die een prijs voor het flamboyantste palet gaat winnen, zijn de huidtinten realistisch en de duistere achterafgebouwen somber en kil. Voor het geluid hebben we de keuze tussen een Doly Digital 5.1-track en een ongecompromeerde PCM-track. Voor een televisieproductie wordt er toch nog hier en daar wat uitgepakt met flinke surroundeffecten, zoals overvliegende helikopters en ruimtelijk goed uitgespreide man-tegen-mangevechten.

EXTRA'S
Er is weliswaar nog wat plaats voor bonusmateriaal op deze disk, maar inhoudelijk is dit heel schraal te noemen. Zowel de documentaire "The making of XIII The conspiracy - Gun play" (6 min.) als het behind the scenes-filmpje (8 min.) bevatten eigenlijk alleen maar b-rollmateriaal. Acht korte interviewfragmenten met cast en crew, een fotogalerij met zeggen en schrijven 13 foto's en 7 cross-promotionele trailers voor andere Blu-rayreleases maken de klus af. Van diepgravend materiaal is er geen sprake.

CONCLUSIE
Op zich is de miniserie XIII wel te genieten, maar inhoudelijk komt de serie nergens nog maar in de buurt van de magistrale strip.