Lions for Lambs van regisseur Robert Redford is geen makkelijke prent. Het is een politieke dialoogfilm die moeilijke vragen stelt over verantwoordelijkheid, maatschappelijk engagement en eenieders vastberadenheid inzake controversiële standpunten op momenten van grote externe druk. Het onderwerp is Afghanistan, een plek die de V.S. beter had vermeden, een conflict dat ondertussen al veel langer duurt dan W.O.II, een oorlog die de V.S. misschien niet kan winnen en wellicht op termijn zelfs zal verliezen. Redford situeert de actie op drie verschillende plaatsen op hetzelfde ogenblik: het kantoor van de jonge republikeinse senator Jasper Irving in Washington, een heuveltop in Afghanistan en een universiteitscampus in Los Angeles waar een toegewijde professor een onderhoud heeft met een van zijn – tot voor kort - beste studenten. Op het eerste gezicht is er geen tot nauwelijks enig verband tussen de verschillende verhalen, maar na verloop van tijd grijpen de stukjes in elkaar en gaat Lions for Lambs naast de vraag over politieke beïnvloeding en misleiding evenzeer over keuzes die jongeren maken in een consumptiemaatschappij die uitnodigt tot hedonisme en oppervlakkigheid.

 

 

In Washington heeft Jasper Irving (Tom Cruise) journaliste Janine Roth (Meryl Streep) uitgenodigd voor een babbel. Hij kent haar van acht jaar geleden toen ze hem in een publicatie een veelbelovende politicus noemde, een jonge wolf. Irving is dat niet vergeten en nu hij groot nieuws heeft, wil hij haar graag de exclusiviteit geven. Maar Janine Roth is op haar hoede. Ze draait al bijna veertig jaar mee in het wereldje en ze kent de trucs die politici toepassen om zich in het nieuws te werken. Bovendien is ze niet vergeten hoe de Amerikaanse pers zich en masse voor de kar van George Bush jr. heeft laten spannen omtrent de Iraakse nucleaire vernietigingswapens die uiteindelijk nooit zijn gevonden. Irving houdt een heel lang betoog over de strijd tegen het kwaad en tegen het internationaal terrorisme om uit te komen bij de nieuwe strategie in Afghanistan: om het voorjaarsoffensief van de Taliban te hinderen worden kleine troepeneenheden net voor het einde van de winter op strategische bergpassen en heuveltoppen gedropt. Tot haar grote verrassing verneemt Roth dat nog maar 10 minuten eerder op een basis in Afghanistan een helikopter is opgestegen om met een klein peloton een eerste bergtop in te nemen. Maar de helikopter wordt onder vuur genomen en twee soldaten, Ernst en Arian, die in Los Angeles een universiteitsopleiding in de steek hebben gelaten om hun land te dienen zoals dat een beetje hoogdravend genoemd wordt, komen tijdens een mislukt landingsmanoeuvre op het rotsplateau terecht. Irving wordt meteen op de hoogte gebracht, maar hij houdt wijselijk z’n mond. Janine Roth voelt evenwel dat er iets niet pluis is.

 

 

Op de universiteitscampus in Los Angeles heeft professor Stephen Malley (Robert Redford himself) ondertussen een gesprek met Todd Hayes (Andrew Garfield), een jonge en veelbelovende student die sinds een paar weken wegblijft uit z’n lessen. Malley vertelt hem over Ernst en Arian, twee veelbelovende studenten die om het verschil te maken met hun medestudenten voor het leger hebben gekozen. Todd vindt niet dat hij het verschil moet maken. Hij komt uit een goed milieu, z’n ouders hebben er alles aan gedaan om hem een prettig en comfortabel leventje te bezorgen, waarom zou hij dat afwijzen? Op hetzelfde moment op een bergtop in Afghanistan, worden Ernst en Arian omsingeld door de Taliban. Een tweede helikopter die ze ter hulp vliegt, wordt onder vuur genomen. Iemand heeft een fout gemaakt bij het omschrijven van het risico. In Washington probeert Janine Roth de jonge senator ervan te overtuigen dat kleine pelotons ook in Vietnam destijds werden ingezet en dat de afloop in de meeste gevallen desastreus was. Maar Jasper Irving, ambitieus en overtuigd van zijn gelijk, veegt haar argumenten aan de kant. Hij voert z’n toneeltje tot op het einde op zoals gepland, ondanks een ongunstig vervolgbericht uit Afghanistan. Janine Roth vermoedt dat ze een exclusieve portie propaganda te slikken krijgt, gebakken lucht waarvan men hoopt dat zij ze aan haar publiek zal verkopen. Hoe ver reikt haar zin voor verantwoordelijkheid als journalist en als mens? Is Todd Hayes goed bezig in Los Angeles en hebben Ernst en Arian de beste keuze gemaakt met het oog op hun goed voorbereide toekomstplannen?

 

Robert Redford, ondertussen 73 jaar geworden, maakt van Lions for Lambs een film die tot nadenken stemt. Zíjn standpunt in de kwestie Afghanistan en omtrent de verantwoordelijkheid van elke Amerikaanse burger is duidelijk en het wordt gevoed door het besef dat George W. Bush van de wereld een gevaarlijke plek heeft gemaakt, dat hij de eigen bevolking heeft belogen, dat hij erin geslaagd is om de Amerikaanse pers jarenlang voor zijn karretje te spannen en dat hij de goede naam en faam van de Verenigde Staten van Amerika te grabbel heeft gegooid. De misleiding kost straks twee briljante studenten het leven, want zij dienen een zaak die niet de hunne is, eentje die door foute tactieken en verkeerde inschattingen niet tot een definitieve oplossing of een stabiel regime heeft geleid en waarvan de uitkomst bijzonder twijfelachtig is tout court. Dat probeert professor Malley de jonge Todd Hayes bij te brengen in Los Angeles, dat engagement een goede zaak is, maar dat het doel zinvol moet zijn en dat een fatsoenlijk maatschappelijk engagement op het thuisfront veel belangrijker kan zijn dan een avontuur ver over zee. Maar Todd heeft de standpunten van zijn prof als conservatief en behoudsgezind ervaren en in strijd met zijn vrije geest en dus heeft hij voor een gemakkelijke oplossing gekozen: de examenstof assimileren voor de minimale slaagscore en z’n aandacht voor de rest aan z’n liefje en feestjes wijden.  

 

Terwijl Ernst en Adam op het rotsplateau dekking zoeken voor de bombardementen van hun collega’s, in een ultieme poging om de omsingelende Taliban terug te drijven, bekvecht Janine Roth in Washington tegen een hoffelijke en onverstoorbare jonge republikeinse senator die haar verzekert dat de nieuwe Afghanistan-strategie dé doorbraak betekent voor het conflict tegen het terrorisme. Als de deur na een onderhoud van een uur achter haar rug dichtklapt kijkt ze versuft voor zich uit. Wat moet ze hiermee, want wat ze net heeft gehoord en gezien is zo lek als een mandje en beslist niet meer dan de zoveelste misleidende propagandaronde van de regering om haar blazoen op te poetsen. Op de redactie zit haar hoofdredacteur met spanning te wachten: wellicht zorgt z’n sterreporter Janine Roth ook deze keer voor groot en belangrijk breaking news waarmee hij de concurrentie te lijf kan gaan.

 

Het tweegevecht Streep-Cruise dat het grootste deel van de film bestrijkt, is een spetterende confrontatie geworden tussen twee giganten. Uiteraard was er een uitgeschreven script voor handen met zinnetjes en pakkende oneliners, maar Meryl Streep en Tom Cruise beperken zich niet tot het uitbeelden van wat scenarist Matthew Michael Carnahan (The Kingdom, State of Play) op papier heeft gezet. Ze tornen tegen elkaar op, ze proberen elkaar de loef af te steken, elkaar te slim af te zijn, met vuurwerk van het beste soort tot gevolg. Let wel: het onderwerp is moeilijk en enige voorkennis over de Amerikaanse militaire politiek inzake Afghanistan is geen overbodige luxe, maar vanaf dan is hun confrontatie een spel van omzichtig aftasten, behoedzaam uitlokken, verleiden en charmeren met als doel te verhullen en anderzijds te onthullen. Tom Cruise speelt de zelfzekere politicus Jasper Irving, aantrekkelijk, goedgemanierd, breedsprakig en bewust van zijn belang en succes. Hij wil vooral imponeren, met slogans en clichés die hij van een nieuw laagje voorziet. Hij probeert Janine Roth te overrompelen met zijn mannelijke charme en zijn overtuigingskracht en Tom Cruise doet dat op een briljante wijze terwijl Robert Redford diens woorden laat contrasteren met wat er op dat moment op een heuveltop in Afghanistan werkelijk aan de hand is. Meryl Streep is de spontane, maar lichtjes aangeslagen journaliste Janine Roth die zich vanaf het begin niet helemaal op haar gemak voelt. Een onderhoud van een uur met Jasper Irving, het is nooit eerder gebeurd. Iedere journalist zou er een arm voor geven, maar zij niet, zij weet welk vlees ze in de kuip heeft, ze heeft er zelf ooit de promotieslogan voor bedacht, maar ze laat zich niet in de doeken doen, ze weet hoe republikeinen zijn, ze weet hoe ze de afgelopen jaren alles en iedereen hebben belogen en misleid. Ze kan zich nauwelijks voorstellen dat het nu anders zal gaan. Ze zijn ten einde raad en hun populariteit zit op een ultiem dieptepunt. Ze lanceert ogenschijnlijk onschuldige oneliners, korte vraagjes en al even korte conclusies, langs haar neus weg, nog net tussen de woordenvloed van Tom Cruise door. Ze is kwetsbaar of beter: ze lijkt kwetsbaar en fragiel, onzeker, maar in feite walgt haar personage Janine Roth vanbinnen, want wat ze te horen krijgt is precies dezelfde peptalk die 40 jaar geleden honderden Amerikaanse jongemannen de dood in joeg in Vietnam. Meryl streep is een voortreffelijke Janine Roth.

 

Robert Redford hoeft uiteraard geen krans. Hij stond ooit naast Meryl Streep in Out of Africa en hij brengt de rol van prof. Stephen Malley met een vanzelfsprekendheid zoals alleen grote acteurs dat kunnen. De zin van zijn gesprek met Todd Hayes zal misschien sommige kijkers ontgaan, maar het acteerwerk is prima. Andrew Garfield (Boy A, 2007) is een vrij nieuwe en jonge acteur. Hij debuteerde in 2007 als Jack Burridge in Boy A, een rol waarmee hij een verpletterende indruk maakte. Garfield ziet er goed uit, hij is goedlachs en z’n speelstijl is zonder meer innemend. Als de superintelligente Todd Hayes maakt hij een uitstekende indruk en hij weert zich voortreffelijk tegen een zeer sterke Robert Redford die hem voortdurend het vuur aan de schenen legt.

Redford beperkt zich tot drie locaties met elk een welbepaalde sfeer en aankleding én een aantal flashbacks die zich afspelen in een universiteitsaula. Alleen de scènes op de heuveltop in Afghanistan zijn bijzonder wegens het speciale licht tussen de donkere hemel en de besneeuwde rotsblokken van het plateau. Jammer genoeg is de opname zeer donker en blijft het ook bij een tweede en derde kijkbeurt grotendeels gissen naar wat er zich precies afspeelt in deze barre omgeving. Als kleurenpalet is gekozen voor zwart en smaragdblauw.

De scènes in het kantoor van de senator moeten rust en degelijkheid insinueren en dat doen ze ook, met getemperd licht, veel bruin en donderblauw. Het kantoor van prof. Malley in Los Angeles wordt overstroomd door vers ochtendlicht en zonnestralen. De kleuren zijn fel en geprononceerd.
Muziek is niet zo belangrijk voor Robert Redford. Hij kiest voor z’n boodschap, waarbij de vinnige dialogen als vanzelf sfeer en toon creëren. De 5.1-geluidstrack krijgt evenwel zin in de oorlogsscène op het plateau om de ontploffingen en voorbijrazende helikopters voelbaar te maken, wat zonder meer ook lukt.

Als extra krijgt u een zeer boeiend Audiocommentaar van Robert Redford, The Making of Lions for Lambs met de regisseur in poolpositie, gelardeerd met fragmenten uit de film en tussenkomsten van de belangrijkste acteurs, een korte reportage Van Script naar Scherm waarin scriptschrijver Matthew Michael Carnaham de hoofdrol speelt en waarbij Redford wijst op de wijzigingen die werden aangebracht met het oog op de verfilming, de bijdrage UA-erfenis, een historiek van United Artists die ook op ander dvd’s terug te vinden is, een Teasertrailer en uiteraard ook de Originele Bioscooptrailer.

Lions for Lambs is een film met een boodschap en dus niet voor iedereen even geschikt over de verhouding tussen politiek en media in verband met de buitenlandse oorlogen van de U.S.A., over persoonlijke verantwoordelijkheid en engagement; dat is een hele mond vol en het resultaat is uitstekend wat betreft het duel Meryl Steep versus Tom Cruise, iets moeilijker omtrent de professor en zijn student en spannend, zij het visueel iets minder geslaagd met betrekking tot de dodelijke confrontatie tussen twee Amerikaanse soldaten en de Taliban in Afghanistan. Dit is m.a.w. een film met een hoog arthousegehalte die een zeker publiek mateloos zal boeien, maar een belangrijk deel van het publiek siberisch zal laten omwille van de moeilijkheidsgraad en het zeer Amerikaanse thema. De acteerprestaties zijn bijzonder goed, waarbij het trio Meryl Streep, Tom Cruise en Robert Redford van Lions for Lambs een bijzondere film maakt.