FILM
Een interessante premisse wordt vakkundig om zeep geholpen in Woman In The Dunes, een prent die zodanig van haar eigen belang overtuigd is dat ze op het randje van navelstarende arrogantie balanceert. Gebaseerd op een roman van Kobo Abe (die zijn werk zelf voor het witte doek adapteerde) volgt de film de entomoloog Niki, die na een dag insectenjagen in een dorre woestijn zijn laatste bus naar huis mist. Inwoners van een naburig dorp bieden hem een overnachting aan in het huis van een alleenstaande vrouw, gelegen in een zandkuil. De volgende ochtend blijkt de touwladder - die de enige weg naar de begane grond betekent - verdwenen. Niki is kortom voor onbepaalde tijd veroordeeld tot hard labeur in de kuil, want het verplaatsen van het binnensijpelende zand is cruciaal voor het voortbestaan van zowel de woning in de zandkuil als voor het naburige dorp. Het onbegrip van de entomoloog voor de manier waarop hij behandeld wordt, maakt echter gaandeweg plaats voor een fascinatie voor het plaatselijke ecosysteem. De band met zijn gezellin wordt eveneens hechter, temeer daar de seksuele spanning op den duur ondraaglijk wordt.

Regisseur Teshigahara heeft bijgevolg genoeg elementen om een spannende, claustrofobische psychologische thriller te kneden. Woman In The Dunes had een zeer goede film kunnen zijn, was de cineast oprecht begaan geweest met het manipuleren van zowel de personages als de kijker. Maar dat is hij niet. Want de typisch Japanse filmflair om traagheid als een kunst te vereren nekt de prent. De plot gaat snel genoeg aan het rollen - het duurt nog geen kwartier eer Niki in de zandkuil belandt - maar stagneert vervolgens gedurende bijna twee uur, waarna enkel de intrigerende maar voorspelbare climax de kijker weer uit zijn sluimer wekt. Inmiddels heb je de geijkte ontsnappingspogingen, de langzaam openbloeiende romance en de berusting in zijn lot van de protagonist al achter de kiezen. Geen van deze gebeurtenissen kan echter emotie loskweken omdat het scenario hen als onverbiddelijk presenteert, als uitwassen van het lot, waardoor er voor verrassingen of kleine karaktermomenten geen plaats is.

Niet alleen het scenario - dat allerminst uitblinkt in subtiliteit, hoezeer de makers daar ook naar streven - sleept Woman In The Dunes naar beneden. Ook de regie van Teshigahara is geen voltreffer. De claustrofobie die de kern van de vertelling zou moeten zijn, negeert hij volkomen door de prent te kadreren als was het een doodgewoon huiselijk drama. De prent heeft daardoor visueel wat weg van de melodrama's van Douglas Sirk, hoewel hier kleur de sleur niet doorbreekt. De loden montage zuigt bovendien alle spankracht uit de plot. Het minimalistische gebruik van geluid - buiten de dialogen had dit net zo goed een stille film kunnen zijn - vervreemdt de kijker bovendien van wat zich op het scherm afspeelt.

En dan zijjn er nog de acteerprestaties. Als je een film maakt met slechts twee hoofdpersonages, kan je er maar beter voor zorgen dat zij hun schouders onder de prent kunnen zetten. Dat is in Woman In The Dunes niet het geval. Eiji Okada brengt in het eerste halfuur nog wat humor en kleine karaktertics over op zijn personage, maar eenmaal de entomoloog beseft dat hij vastzit in de zandkuil, verdwijnt dat sprankeltje hoop dat Niki tot een memorabel filmpersonage zal uitgroeien. Met een gelaatsuitdrukking die maar een handvol variaties bevat, houdt Okada de kijker een spiegel zonder glas voor. Iets beter brengt Kyôko Kishida het er vanaf. Haar acteerprestatie is weliswaar even enigmatisch als die van haar mannelijke tegenspeler, maar de gracieuze, routineuze handelingen die het gevolg zijn van haar eigen jarenlange ballingschap in de zandkuil intrigeren gedurende lange tijd. Nevenpersonages steken af en toe hun hoofd uit over de put, maar laten geen blijvende indruk. Ook flashbacks naar Niki's vorige leven engageren de kijker nauwelijks.

Waarom Woman In The Dunes halverwege de jaren zestig lovende kritieken kreeg - en zelfs twee Oscar-nominaties - valt wellicht te verklaren door de groeiende invloed van de Japanse cinema op Hollywood en de Europese cinema in navolging van Akira Kurosawa's klassiekers. Als tegenreactie op de door plot en actie gedreven studioproducties kan Woman in the Dunes immers tellen. Maar 45 jaar later is die rebellie tegen het establishment van geen tel meer en hebben we louter de naakte film om te beoordelen. En het verdict valt niet positief uit. In het slechtste geval kan je zeggen dat Woman In The Dunes een pretentieuze praatfilm is over interessante thema's maar zonder inhoud. In het beste geval is het een te lang uitgesponnen Twilight Zone-aflevering. De laatste minuut van de prent zou namelijk een schitteren 'what the fuck'-moment zijn geweest als de voorgaande tweeëneenhalf uur niet zo verdomd saai uit de hoek waren gekomen.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van de prent is niet om over naar huis te schrijven. De contrasten scoren ondermaats, grain is permanent en soms storend aanwezig - net als vuiltjes op de print - en de scherpte laat geregeld te wensen over. Vreemd genoeg passen de wazige beelden wel bij de film, want het is geregeld alsof je Woman in the Dunes bekijkt in een filmzaal waarin een zandstorm woedt. De mono-soundtrack is de antithese van dynamiek en geeft zelfs de dialogen dof weer.

EXTRA'S
De enige extra's zijn een stel Trailers voor A-film-releases en een Fotogalerij met 20 setkiekjes.

CONCLUSIE
Woman In The Dunes is een veel te lange en monotone film die het isolement van de twee protagonisten niet uitbuit om de kijker claustrofobische angst aan te jagen. Ideaal voor wie film in de eerste plaats als cerebrale kunst ziet, minder geschikt voor wie entertainment hoog in het vaandel draagt. Beeld en geluid scoren bovendien ondermaats op deze dvd. Ook de bonussectie is het vermelden nauwelijks waard.