RED BOMB - END OF INNOCENCE, THE
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2009-08-13
DOCUMENTAIRE
In 1941 smokkelt een Joods wetenschapper in Berlijn – hij is na de machtsovername van Hitler in Duitsland gebleven – een boodschap naar bevriende collega’s in New York waarin hij hun waarschuwt dat Hitler over afzienbare tijd over een atoomwapen zal beschikken. Hij raadt z’n Amerikaanse collega’s aan om alles te doen om te voorkomen dat de Führer als eerste het wapen gebruikt tegen zijn vijanden. Het nieuws verrast de internationale gemeenschap niet: al op het eind van de jaren dertig waren Duitse wetenschappers er als eersten in geslaagd om een uraniumatoom te splitsen. Een groep vooraanstaande Joodse wetenschappers, met als bekendste namen Albert Einstein en Robert Oppenheimer, start een campagne om de Amerikaans overheid te wijzen op het gevaar van een Duitse atoombom. In Moskou volgt voormalig Cambridge-collega Yuri Khariton met interesse de evolutie op de voet, maar hij merkt dat de Sovjet-autoriteiten nauwelijks geïnteresseerd zijn in atoomwetenschappen. Net zoals Hitler zweren ze bij conventionele wapens en dat is een vergissing, want atoomwapens zullen de machtsverhoudingen in de wereld drastisch veranderen in de volgende helft van de 20ste eeuw.
In 1942 starten de Amerikanen onder leiding van Robert Oppenheimer het zgn. Manhattan-project. Doel: een atoombom ontwikkelen. In Alamo (New Mexico) nemen gespecialiseerde wetenschappers, onder wie heel veel uitgeweken Duitse joden, deel aan het grootste project in z’n soort dat tegen de lente van 1945 ruim 130.000 personeelsleden in dienst heeft, verspreid over drie locaties. Het project én de sites zijn ultrageheim voor de buitenwereld tot na W.O.II. Voor de Europese joden is de atoombom in eerste instantie een wapen dat tegen Hitler zal worden ingezet, want hij wordt verantwoordelijk geacht voor de massale vernietiging van hun volksgenoten. Groot is dan ook hun ontgoocheling na het bericht dat de Amerikaanse luchtmacht op bevel van president Harry S. Truman de allereerste uraniumbom (Little Boy) niet tegen Duitsland, maar tegen het Japanse keizerrijk heeft ingezet op 6 augustus 1945, gevolgd door een plutoniumbom (Fat Man) op 9 augustus op de Japanse stad Nagasaki. De geschiedenis zal uitwijzen dat de Amerikanen nooit het plan hebben gekoesterd om een atoombom tegen het Duitse Rijk te gebruiken, want ze rekenden op Duitse steun tegen het communistisch gevaar in de naoorlogse periode.
Heel wat Europese wetenschappers van het Manhattan-project voelden zich na de oorlog bedrogen, want hun bom was niet voor het beoogde doel gebruikt, onder hen Robert Oppenheimer, de vader van het project die tijdens het McCarthy-tijdperk in problemen zou geraken wegens zijn marxistische activiteiten. Om dezelfde redenen was de in 1941 naar New York uitgeweken Albert Einstein van bij de aanvang uit het project geweerd. Hij vormde een veiligheidsrisico wegens zijn linkse sympathieën. Eén en ander kon niet voorkomen dat linkse joodse wetenschappers zich ongemakkelijk voelden bij de idee dat Amerika van de ene op de andere dag dé wereldmacht was geworden. Zij zworen bij een evenwicht tussen Oost en West en dus gingen ze atoominformatie naar Moskou lekken. Yuri Khartons spionnen hadden hun handen vol, want hoewel de veiligheidsmaatregelen draconische afmetingen aannamen, was het onmogelijk om de meer dan 100.000 deelnemers aan het Manhattan-project tegen spionage af te schermen. De Russen testten hun eerste atoombom eind augustus 1949. Pas in november 1955 slaagden ze erin om een echte waterstofbom tot ontploffing te brengen. Na de val van de Sovjetunie kwam er informatie vrij over het Russisch kernprogramma. Er woedde een hevig debat over de stand van het wetenschappelijk onderzoek halfweg de jaren veertig, maar uiteindelijk kwam men tot de conclusie dat de inbreng van Amerikaanse geheime documenten uit het Manhattan-project van essentieel belang zijn geweest voor de voortgang van het Russische atoomprogramma.
The Red Bomb is een goed gemaakte documentaire over de race om als eerste een atoombom te maken tijdens W.O.II, maar net zoals bij de aflevering Weaponology: Spetsnaz dekt de lading nauwelijks de titel. Het maken van de Russische atoombom komt nauwelijks, zelfs niét ter sprake, wél de doelgerichte Russische spionageactiviteiten daaromtrent in de States in de periode 1942-1945, maar eigenlijk is dat een ander verhaal. Wel bevat de documentaire het interessante verhaal over het Manhattan-project en is er zelfs sprake van unieke footage uit die tijd, maar nieuw is het onderwerp niet en nieuwe elementen worden ook niet aangebracht. Voor wie dit soort materiaal eerder heeft gekocht, is The Red Bomb niet meteen een must.
BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is acceptabel gezien de ouderdom van het materiaal, de recente interviews zijn van referentiekwaliteit, maar deze hele reeks Discovery Channel-documentaires wordt geplaagd door frequente onderbrekingen voor reclameblokken en herhalingen van wat vooraf ging na elke pauze. Het houdt de voortgang van het verhaal op en het stoort. Beter ware het geweest om voor elk van deze documentaires een halve dag hermontage uit te trekken om de herhalingen weg te werken. Het Amerikaans commentaar is oké, maar een complete Nederlandse dub met Nederlandse ondertitels op de Engelstalige interviews had de hele reeks beslist een stuk aantrekkelijker gemaakt.
EXTRA'S
Geen
CONCLUSIE
The Red Bomb: End Of Innocence is een goed gemaakte documentaire over een onderwerp dat jammer genoeg al veel eerder en onder gelijkwaardige omstandigheden onder de aandacht is gebracht. Dat hoeft geen minpunt te zijn, maar het vermindert uiteraard de aantrekkelijkheid van de uitgave. De footage – in vele gevallen uniek en voor het eerst bij ons te zien – is uitstekend van kwaliteit.
The Red Bomb: End Of Innocence is één van de tien dvd's die A-Film op de markt brengt in samenwerking met Discovery Channel. De andere titels zijn:
Inside Hitler's Bunker, Spies In The Sky, Weaponology: Spetsnaz, Attack And Capture: The Story Of U-Boat 505, Hunting Nazi’s, Greatest Military Clashes: Sherman Vs Tiger & Messerschmidt Vs Spitfire, Normandy: The Great Crusade, Ocean Of Fear, Eyes In The Sky.