RAIN
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2009-10-13
FILM
De jonge Iraniër Lateef werkt op een bouwwerf. Hij is door z’n vader toevertrouwd aan Memar, de financier van het project, en die laat de zoon van z’n oude vriend thee zetten en boodschappen doen. Lateef heeft een relatief makkelijk leventje, maar daar komt een einde aan na een bedrijfsongeval: de al wat oudere illegale Afghaanse bouwvakker Najaf komt onder een instortende muur terecht en breekt z’n voet. Omdat hij geen ander inkomen heeft om z’n gezin van vijf kinderen te onderhouden, stuurt hij z’n zoon Baran als plaatsvervanger, maar de tengere knaap kan het zware sjouwwerk met zakken cement nauwelijks aan. Dus verplicht de chef zijn protégé Lateef om aan de slag te gaan als metselaar en komt Baran in de keuken terecht voor de thee en de inkopen. Dat zint de jonge Iraniër niet en hij besluit om Baran het leven zuur te maken. Maar op zekere dag kan hij toevallig in de keuken kijken en stelt hij tot z’n verbazing vast dat de jonge Afghaan geen jongen maar een meisje is. In een maatschappij waar mannen en vrouwen strikt gescheiden leven is een dergelijke gang van zaken uiteraard ongehoord, maar Lateef zwijgt, uit nieuwsgierigheid, maar ook uit respect voor de opoffering die de jonge vrouw zich getroost voor haar familie. Daarmee slaat hij definitief een nieuw pad in op weg naar volwassenheid.
De bouwwerf is geen veilige plek voor Afghanen en nog veel minder voor een meisje. In Iran is het bij wet verboden om illegale arbeiders in dienst te nemen. De naar schatting 1,5 miljoen Afghanen die wegens de benarde situatie in hun eigen land in de loop der jaren naar buurland Iran zijn gevlucht op zoek naar een beter en veiliger bestaan, hebben het bijgevolg moeilijk om te overleven. Als ze toch aan de slag kunnen is dat het resultaat van een harde economische realiteit: het zijn noeste werkers en hun salaris ligt een stuk lager dan dat van de Iraniërs. Regelmatig houden de Iraanse autoriteiten razzia’s op de bouwplekken en worden de aannemers zwaar beboet. Voor de illegale Afghanen komt het er dan op aan om zich gauw uit de voeten te maken, anders riskeren ze een gevangenisstraf en in elk geval onmiddellijke deportatie. Baran is één van hun eerste slachtoffers op de werf van Memar. Op de terugweg met de boodschappen, loopt ze in de armen van twee controlerende ambtenaren. Beseffend welk groot gevaar ze loopt mochten ze haar ware identiteit ontdekken, slaat ze op de vlucht en Lateef die getuige is van het incident, hij gaat het drietal achterna in de hoop haar een veilige aftocht te kunnen bieden. Maar het voorval betekent het einde van Barans carrière in de bouw.
Rain is een verhaal over een grote liefde, over racisme dat tot medemenselijkheid en begrip verwordt, over het leed van illegale migranten en de risico’s die ze nemen in de hoop op een beter leven. Regisseur Majid Majidi (The Song Of Sparrows, 2008) is een man met een groot hart en met een oog voor onrecht. Hij schildert de jonge Lateef als een oppervlakkige, racistische en betweterige tiener, lui, geniepig en alleen maar uit op eigen voordeel. De thee die hij zet voor zijn collega’s is nauwelijks te drinken en de hygiëne in z’n keuken laat te wensen over. Ter verstrooiing speelt hij voor baas op de bouwwerf als z’n chef Memar uit de buurt is. Hij plaagt de bouwvakkers, hij daagt ze uit en regelmatig raakt hij verwikkelt in een vechtpartij. Lateef is een etter en vroeg of laat wordt hij eruit gegooid en komt hij in de goot terecht. Doch de komst van Baran – die hij ook te grazen probeert te nemen uit jaloezie omdat de jonge Afghaan hem z’n makkelijke baantje zgn. heeft afgepakt – wordt een nieuw begin voor Lateef, omdat Baran geen jongen maar een meisje is en hij verliefd op haar wordt, omdat hij haar aandacht wil trekken en indruk op haar wil maken. Langzaam gaat hij de Afghanen ook als mensen bekijken en niet als uitschot dat hem en zijn collega’s het beleg van het brood probeert te eten. Majidi laat z’n hoofdpersonage voorzichtig tot de jaren van verstand komen en een emotioneel evenwicht vinden, hoewel dat met verdriet en een gevoel van gemis gepaard gaat. Want zo gaat dat bij opgroeiende jongeren in de puberteit: als goede raad en een lichte vorm van aandringen niet helpen, dan is er in het beste geval een andere trigger, in Lateefs geval is dat gehechtheid. Lateef houdt van Baran en op het moment dat ze uit z’n leven verdwijnt, wil hij alles opofferen om haar terug te zien.
De regisseur neemt z’n tijd om het verhaal over Lateef en Baran te vertellen. Hij wijst op de culturele verschillen, op de barrières die contacten tussen mannen en vrouwen onmogelijk maken en hij laat Lateef langs het steile ravijn van het toelaatbare manoeuvreren om z’n doel op één of andere wijze te bereiken. Hoe het afloopt is voor Majid Majidi niet zo belangrijk, wat hem interesseert is het groeiproces van de jonge Iraniër, diens acceptatie dat mensen wezenlijk anders kunnen zijn maar daarom niet als minderwaardig moeten worden beschouwd, dat eeuwenoude culturele balast en bijgeloof voor onoverkomelijke hindernissen tussen mensen zorgen lang nadat hun maatschappelijke relevantie is uitgedoofd. Als geëngageerd kunstenaar spreekt Majidi met luide stem, een eenzame stem in de woestijn, maar het levert wel een sterke en geloofwaardige film op met een precies evenwicht tussen emotie en rationaliteit: de onstuimigheid van Lateef pareert hij met de terughoudendheid van de jonge Afghaanse, want in tegenstelling tot de jonge losbol heeft zij van kinds af kennis gemaakt met de harde kanten van het bestaan en zij maakt zich geen illusies, want in de Afghaanse maatschappij zijn vrouwen nauwelijks van tel. Het contrast tussen beide jonge moslims is hemelsbreed, verrassend en schrijnend. Toch is Rain geen pessimistische film: voor Baran is de ontmoeting met de Iraniër niet meer dan een fait divers, omdat zij begrijpt wat er aan de hand is en altijd al heeft beseft dat dát niet voor haar is weggelegd; voor Lateef is de ontmoeting met Baran het begin van een nieuwe fase in zijn leven. Hij ontdekt dat er binnenin een ruimdenkende en gevoelige Lateef klaar zit om het initiatief over te nemen en dat maakt hem verward en voorlopig nog onzeker.
Zahra Bahrami (Baran) heeft in Rain de moeilijke opdracht om het karakter van haar personage uitsluitend met gelaatsexpressies uit te drukken. De kijker ziet alleen haar gezicht en hoort niet een keer haar stem, want die zou ze makkelijk haar ware identiteit kunnen verraden. Hossein Abedini (Lateef) daarentegen kan zich alle vrijheden van een man in een moslimmaatschappij veroorloven: zich vrij bewegen, alleen op stap gaan, ruzie zoeken met z’n collega’s, racistische taal uitslaan, vechten en de baas bedriegen. Hem zien we het meest veranderen in deze coming-of-agevertelling en dat doet hij op een integere en geloofwaardige manier. Mohammad Amir Naji, Abbas Rahimi, Gholam Ali Bakhshi als de oudere mannen in dit verhaal leveren prima acteerwerk als vertegenwoordigers van traditie en cultuur.
BEELD EN GELUID
Regisseur Majid Majidi maakt van Rain een aantrekkelijke film met adembenemende en authentieke decors. De opnamen op de bouwwerf vormen zonder meer het hoogtepunt van de film en zijn gedompeld in donkere tinten van grijs en blauw. De buitenopnamen zijn niet altijd even scherp en afgelijnd en af en toe is er sprake van edge enhancement en ruis. In het tweede deel van de film – de weersomstandigheden zijn dan een stuk beter – is het resultaat al heel wat aantrekkelijker, wat beslist ook te maken heeft met de innerlijke gemoedsgesteldheid van het hoofdpersonage. Rain staat in een 2.0-versie op deze dvd en dat is voor een dialoogfilm voldoende, zij het dat de aangepast muziek bij momenten wel degelijk ook de aandacht opeist.
EXTRA'S
Een aantal Andere trailers.
CONCLUSIE
In z’n film Rain brengt de van oorsprong Iraanse regisseur Majid Majidi het verhaal over de onmogelijke liefde tussen een Iraanse tiener en de dochter van een illegale Afghaanse bouwvakker in het grensgebied tussen beide landen. Het draait niet uit op een drama in de stijl van Romeo en Julia, maar wellicht is Majidi’s vertelling minstens even aangrijpend omdat ze gegrond is in de Iraanse realiteit van vandaag. De technische kwaliteit van de dvd is bevredigend, de bonussectie – van deze midprice-dvd – stelt niets voor.