Wellicht hoopte regisseur Christopher Roth met de verfilming van het Baader-scenario van Moritz von Uslar de Gouden Beer op het Filmfestival van Berlijn in de wacht te slepen, maar die ballon ging niet op. Mocht het zijn bedoeling geweest zijn om met Baader een heldenportret te schilderen van Duitslands meest gezochte terrorist sinds WOII, dan had hij het opnieuw bij het verkeerde eind, want dit samenraapsel van feiten en fictie kan nauwelijks beklijven. Bovendien slaagt zijn hoofdrolspeler Frank Giering er niet in om het charisma en de alom geprezen uitstraling van Andreas Baader als een geboren leider en volksmenner tot een goed einde te brengen, waarmee de acteur nauwelijks in de schaduw kan staan van Moritz Bleibtreu die er destijds in Der Baader Meinhof Komplex (2008) uitstekend in slaagde om het karakter in z’n ware proporties te situeren.

 

 

Andreas Baader was als tiener al een crimineel in spe. Hij werd opgepakt voor autodiefstallen, kleine berovingen, rijden zonder rijbewijs en hij belandde een paar keer in een heropvoedinginstelling of zelfs in de gevangenis. Nadien ging het van kwaad tot erger, waarbij z’n ontmoeting met Gudrun Ensslin een doorslaggevende rol speelde in de keuzes die hij in de toekomst zou maken. Ensslin was germaniste van opleiding,   raakte betrokken bij de studentenacties van de zgn. Ausserparlamentarischen Opposition in Berlijn en radicaliseerde qua politieke opvattingen na de dood van de jonge Benno Ohnesorg door een politiekogel tijdens de gewelddadige rellen die volgden op een demonstratie tegen het bezoek van de Sjah van Iran (1967). Uit Stasi-rapporten die in 2009 vrijgegeven werden, bleek dat de actie zorgvuldig was opgezet door de Oost-Duitse geheime dienst met het oog op de destabilisering van West-Duitsland. Voor Ensslin was het echter de hoogste tijd om iets te doen en in Andreas Baader vond ze een gewillig werktuig dat openstond voor haar antikapitalistisch en marxistisch verhaal. Het doel was de omverwerping van het fascistische regime in West-Duitse en hun middel was de gewapende strijd, de stadsguerilla (vanaf 1969 gepromoot in het standaardwerk van Carlos Marighella, die het op zijn beurt had van de Tupamaros in Uruguay), waarvoor ze met een paar gelijkgestemden naar Jordanië trokken (met Oost-Duitse identiteitsbewijzen) om er bij de Palestijnse Al Fatah een opleiding te volgen.

 

 

In z’n film Baader doet regisseur Christopher Roth het chronologisch verslag van de acties van de Baader-Meinhof-Gruppe, waarbij hij vooral z’n camera op de figuur van Andreas Baader richt. Die stelt hij voor als cool, blits en keihard met de allures van een hedendaagse popster die het goed doet bij z’n vrouwelijke fans, hoewel daar weinig reden toe is, want Roths Baader ziet er uit als een R.W. Fassbinder op z’n retour: kettingrokend, protserig gekleed met een beginnende neiging tot overgewicht, een zware afhangende snor, snauwend, bevelend en dreigend. Niet meteen en figuur waarmee de kijker zich wil of kan identificeren, wat de film uiteindelijk de das omdoet omdat niemand geïnteresseerd is in het lot dat Andreas Baader te wachten staat. Hij is een antipathieke en gewelddadige figuur, maar ook een schertsfiguur die zijn hang naar mooie kleren, veel geld en chique auto’s (liefst BMW, Lancia of Mercedes) camoufleert met politiek slogans tegen een maatschappij die in het begin van de jaren 70 inderdaad hoognodig aan een democratiseringsproces toe was, want na WOII bleef West-Duitsland nog lange tijd en minstens voor een deel in handen van degenen die vóór en tijdens de oorlog aan de macht waren. Of daar geweld voor nodig was, is een andere vraag.

 

 

De keuze die Christopher Roth en Moritz von Uslar uit het historische materiaal over de Baader-Meinhof-Gruppe en de RAF (Rote Armee Fraktion) maken is arbitrair en waar het ze niet uitkomt passen ze de werkelijkheid aan. Baader wordt een Hollywood-productie met het BKA (Bundeskriminalamt) als antagonist en de fictieve BKA-voorzitter Kurt Krone als de speurhond die het wild op de knieën probeert te krijgen. Super 8-opnamen, documentaire beelden over de oorlog in Vietnam en het bezoek van de Sjah, nagespeelde Tagesschau-opnamen, flashbacks en heel veel Marx-citaten worden ingelast om de tijdgeest te illustreren. Behalve Baader, Ensslin, Meinhof en Karin Rubner worden geen RAF-leden met naam en toenaam genoemd. Sommigen zijn herkenbaar, zoals Jan-Carl Raspe die ook tot de zgn. Eerste Generatie behoorde, andere figuren zijn een samensmelting van verschillende leden van de groep.

 

De meest spectaculaire ingreep van Christopher Roth krijgt de kijker op het einde van de film te zien in ware Derrick-stijl: Andreas Baader wordt onder schot gehouden door leden van het BKA en de politie in de garagebox die hij gebruikt als opslagplaats voor zijn explosieven. Uiteindelijk komt hij naar buiten, wordt door een scherpschutter in het been geschoten en gooit z’n wapen weg. Vervolgens trekt hij vliegensvlug twee revolvers uit de achterzakken van z’n pantalon en schiet de vuurwapens leeg op de verraste politiemannen en rechercheurs die zijn onverwachte actie met evenveel lood beantwoorden. BKA-chef Krone buigt zich over het bloedende lichaam van de terrorist en stelt vast dat die overleden is, terwijl hij Baader te allen prijzen levend in handen wilde krijgen. Het fragment past perfect in een spannende Hollywood-productie, maar met de realiteit heeft het niets te maken, want Andreas Baader pleegde enkele jaren later, in 1977 om precies te zijn, zelfmoord in de Stammheim-gevangenis in Stuttgart.

 

De beeldkwaliteit is zeer wisselvallig. De originele footage over de Vietnam-oorlog en de demonstraties in Berlijn in de tweede helft van de jaren zestig is uiteraard zwart-wit met veel verticale lijnen en weinig contrast. De super 8-opnamen van De RAF-leden zijn eveneens zwart-wit en korrelig. De eigenlijke filmbeelden worden gedomineerd door een zwiepende handheldcamera, een wisselende lichtintensiteit en een kleurenpalet dat de ene keer te bont en de andere keer te flets is. Wellicht om de overgang naar het oudere materiaal te camoufleren is de film eveneens korrelig van structuur met nogal wat storende ongerechtigheden (witte punten, strepen, etc.). De transfer is bovendien niet perfect, getuige de digitale schaduwen in de donkere fragmenten met veel groen en bruin.Het geluid is eenvoudig en voor de soundtrack is muziek gebruikt van Can en Trans Am. Het gaat hier om een Duitse uitgave zonder Nederlandse ondertitels. Er is wel een Duits ondertitelingspoor voor gehoorgestoorden en slechthorenden voorzien, plus een Engels en een Frans ondertitelingspoor. De dvd is bij ons niet in de winkel te koop. Geïnteresseerden wagen hun kans via Ebay.

 

Een lang Interview met Regisseur Christopher Roth (35 min.) over zijn aanpak, het provocerend karakter van de film, de samenwerking met de acteurs, de keuze van de locaties en het moeilijke proces van scenario naar film. Heel veel aandacht ook voor de figuur van Baader, de kleine crimineel die schijnbaar van rechts naar links evolueert, terwijl zijn intellectuele medestrijders net in de andere richting evolueerden, van links naar rechts. In het Interview met Christopher Roth en Frank Giering (28 min.) komt vooral de acteur aan het woord over zijn samenwerking met de regisseur, met zijn directe tegenspeelster Laura Tonke, over de opbouw van sommige scènes en de manier waarop hij Baader gestalte geeft. Geen van beide (Duitstalige) interviews is ondertiteld. Ten slotte nog aan aantal Andere Trailers (o.a. voor Der Blaue Engel met Marlene Dietrich uit 1930).

 

Baader van Christopher Roth is lichtjes provocerend omdat de regisseur de waarheid bewust vervormt en zijn hoofdfiguur kwaliteiten toedicht die hij in werkelijkheid nauwelijks of helemaal niet bezit. Wat hem intrigeert is het feit dat de autodief uitgroeide tot de grootste naoorlogse Duitse terrorist, die volgens sommige bronnen op de sympathie van ruim 15 miljoen Duitse burgers kon rekenen. Een bizar fenomeen, vooral omdat de man betrokken was bij een rits moordaanslagen op vooraanstaande burgers en gewone politiemannen, bij bankroven met dodelijke afloop, autodiefstallen en bomaanslagen tegen overheidsgebouwen en buitenlandse missies. Jammer genoeg is Frank Giering geen goede keuze voor de rol van de hoofdfiguur en komen Laura Tonke (Ensslin) en Birge Schade (Meinhof) te weinig aan bod om een blijvende indruk te maken. Alleen Vadim Glowna (Vier Minuten, Mein Name Ist Bach) levert een overtuigende prestatie.