Miss Fifi is een film naar de gelijknamige oorlogsroman van de Franse schrijver Guy de Maupassant. Roman én tv-productie heten oorspronkelijk Mademoiselle Fifi ou Histoire de Rire. Het verhaal speelt zich af rond 1870 tijdens de Frans-Pruisische oorlog, de zoveelste, met, hoe kan het anders, de zoveelste Pruisische bezetting van Frans grondgebied. Een Pruisisch regiment is ingekwartierd in een kasteel in de buurt van Rouen en terroriseert er de dorpelingen. De pastoor (Yves Pignot) is de enige die de Pruisische majoor Farlsberg (Hans Christian Blech) van antwoord durft te dienen, maar ook hij heeft weinig vat op de uitspattingen en de zin voor geweld van de verveelde soldaten. In Rouen is het front nl. heel ver weg en de manschappen hebben weinig om handen. Ze oefenen wat op schietschijven, waarvoor bij voorkeur het meubilair, de schilderijen en de spiegels van het kasteel gebruikt worden en ze voeren toneelstukjes op waarbij het spel van hun makker le marquis (Yves Lambrecht) de voorkeur geniet.

 

 

Le marquis is goed in het imiteren van vrouwen, wat hem de bijnaam miss Fifi (of madeloiselle Fifi) heeft opgeleverd. Maar zijn spel is niet onschuldig, want drank en pistolen zijn altijd in de buurt. Op zijn aansturen besluit de majoor om een viertal prostituees uit Rouen aan te voeren en voor z’n officieren een ontspannend feestje te organiseren. Maar de bronstige jonge bokken zien niet veel heil in een uitgebreide dis en beschaafde conversatie, zij willen de hoeren liefst meteen aan het werk zetten. Zo hebben de major en zijn assistent het evenwel niet begrepen. Zij willen dat de heren zich fatsoenblijk en voornaam gedragen zoals men dat van Pruisische officieren mag verwachten. Dus gaat het gezelschap aan tafel, de heren met vurige ogen, de dames met een verschrikte blik. De drank doet de rest.

 

 

Miss Fifi is geen pseudo-pornofilm en ook geen lichtvoetige Tiroolse sekskomedie, mocht u dat besluiten na het lezen van de inleiding op deze recensie. Guy de Maupassant (1850-1893) is een ernstige Franse schrijver en in zijn oorlogsverhalen over het Frans-Pruisische conflict van 1870-71 schenkt hij aandacht aan de verwoestende en dodelijke effecten van oorlogsvoering in de 19de eeuw die niet alleen fysieke, maar ook psychische beschadigingen tot gevolg hebben bij de getreiterde bevolking én bij de bezetters. Omdat het conflict vanuit het Franse standpunt wordt behandeld, zien we alleen het tomeloze machtsmisbruik van de Pruisische officieren en soldaten, hun neerbuigende houding ten opzichte van alles wat Frans is en het aureool van onoverwinnelijkheid waarmee ze zich tooien en waarmee ze hun ongelukkige slachtoffers de vernederende realiteit onder de neus wrijven. De context speelt in deze geen rol, de politieke achtergrond evenmin. De Maupassant is het om de interactie te doen, de manier waarop de overwinnaar steeds meer verstrikt raakt in een rol die hij uiteindelijk niet meer onder controle heeft, waardoor zijn opeenvolgende en steeds gewelddadigere handelingen tot rampzalige situaties leiden. Wie de verhalen van De Maupassant leest, raakt in de ban van zijn verteltrant, maar wordt vooral geraakt door de rauwe werkelijkheid die hij tevoorschijn tovert en door het voelbare leed dat tussen de regels zichtbaar wordt. Dat neemt niet weg dat De Maupassant ook grappig, sarcastisch of zelfs sardonisch kan zijn, terwijl hij er op hetzelfde moment geen twijfel over laat bestaan dat oorlogen gruwelijk en inhumaan zijn en dat ze altijd ten koste gaan van de zwakste schakel, de vrouwen, de burgers, het volk.

 

 

Regisseur Claude Santelli is een bekende naam in Frankrijk. Hij werkte vooral voor televisie (ORTF) en specialiseerde zich in kinderprogramma’s. Hij bewerkte  tal van Franse literaire meesterwerken voor de jeugd (De Maupassant, Diderot, Jules Verne) en liet de jonge Franse generatie kennismaken met het werk van buitenlandse schrijvers (Melville, Mark Twain). Z’n oeuvre is uitgebreid en veelzijdig, zowel als regisseur, schrijver en producent. Voor Le Père Amable (1976) kreeg hij de Prix de l’Image van de Fondation de France et twee Emmy Awards in de States. De hoge verwachtingen over zijn tv-film Miss Fifi lost hij jammer genoeg niet in wegens een scenario dat rammelt en tal van karaktertekeningen die nauwelijks geloofwaardig en soms ronduit bespottelijk zijn, wat ten koste gaat van het intrieste verhaal van De Maupassant. Santelli neemt in 1992 De Maupassants typering van de Pruisische geweldenaar anno 1882 zonder meer over: de blonde Teutoonse bruut met een lange baard en dikke snor, ongecultiveerd, immoreel, arrogant, gewelddadig en met een neiging tot blinde gehoorzaamheid. Miss Fifi (le marquis) is hét prototype van de Duitse geweldenaar, terwijl de prostituee Rachel de Franse fierheid vertegenwoordigt, ondanks de nederlaag en de vernedering wegens een v erloren oorlog. Het zijn stereotypen die in onze tijd niet meer bruikbaar zijn, ondanks twee wereldoorlogen waarin Duitsland de vooroordelen bevestigde. De Duitsers die Santelli opvoert zijn lachwekkend en ouderwets. Het zet het immorele en gewelddadige karakter van hun daden misschien beter in de verf, mede door de sarcastische humor die door de scènes waait, maar het dompelt de productie onder in een absurde en theatrale sfeer met komedieachtige in plaats van dramatische kwaliteiten. De nazi’s hebben bewezen dat onvoorstelbaar geweld en ondenkbare onmenselijkheid combineerbaar zijn met een totaal gebrek aan humor. Miss Fifi was beslist een betere en effectievere film geworden indien Santelli dié mentaliteit als uitgangspunt had gebruikt voor een moderne bewerking van De Maupassants roman.

Over de acteerprestaties kunnen we dan ook kort zijn: overdreven, neigend naar toneelachtige vertolkingen en weinig geloofwaardig, vooral inzake de Pruisische cast. Alleen Hans Christian Blech als de oude majoor Farlberg, die de gebeurtenissen onder controle probeert te houden, maakt een goede beurt en suggereert dat niet alle Pruisen onmensen zijn. In de Franse cast valt de zeer mondige en onverschrokken dorpspastoor (Yves Pignot) op, de moedige en vaderlandslievende prostituee Rachel (Nathalie Cerda) en de uitgekookte père Millon (André Weber) als de kasteelknecht.

 

Claude Santelli heeft een voorliefde voor ruime panoramische opnamen en weinig close-ups. Z’n personages treden meestal in groep op, waarbij er nauwelijks sprake is van beeld- en tegenbeeldopnamen in de dialoogsequenties. De overdreven mimiek en de ruime gebaren met handen en lichaam verwijzen naar het theater en worden kracht bijgezet door de weinig geïnspireerde montage. De regisseur maakt zelden gebruik van extra licht. De opnamen in het kasteel zijn op een paar uitzonderingen na vrij somber en een beetje korrelig van structuur; soms zelfs flou (op grote schermen). De buitenopnamen zijn grauw en bij momenten bijna kleurloos, maar dat komt door de zware bewolking en de keuze voor heel veel mist en zware regenval. Vuiltjes en beschadigingen zijn grotendeels – maar niet helemaal – weggewerkt. Het geluid staat in stereo en de opname klinkt af en toe een beetje dof en ongenuanceerd. Opvallendste detail is het feit dat de Duitsers geen steenkoolfrans maar Duits praten. Soms spreken ze Frans (met de pastoor bijv.), maar ook de zgn. Fransen spreken af en toe Duits (père Millon bijv.). Qua geluidstrack maakt Miss Fifi m.a.w. een veel geloofwaardigere indruk.

 

Geen