FILM
In de fantasiewereld van Midden-Aarde woedt al eeuwen een strijd tussen goed en kwaad. De gevallen engel Sauron heeft in het geheim een ring laten smeden waar een zodanige kracht van uitgaat dat hij de heerschappij over de andere machtsringen van mensen, dwergen en elfen heeft verworven. Met zijn leger van Orcs, diabolische schepsels, wil hij de wereld veroveren. Tijdens één van de beslissende veldslagen wordt de ring echter van zijn vinger gesneden door koning Isildur (Harry Sinclair), die aan het hoofd staat van een coalitie van mensen en elfen, en Sauron verliest, althans tijdelijk, zijn kracht. Eeuwenlang bleef de ring in de bedding van een rivier rusten, maar hij was niet vernietigd, totdat hij werd opgevist door de sjofele rivierbewoners Sméagol (Andy Serkis) en Déagol (Thomas Robins). Sméagol is zodanig in de ban van het blinkende kleinood dat hij er zijn broer voor doodt. De ring, die onder meer de macht heeft om zijn drager onzichtbaar te maken en het leven van zijn eigenaar onnatuurlijk honderden jaren kan rekken, vergt echter een prijs, en nog niet zo'n kleintje. Sméagol verwordt tot een ziekelijk, onnatuurlijk wezen, Gollum, met een ziekelijke obsessie voor de ring. Wanneer zijn pad op een dag dat van de avontuurlijke hobbit Bilbo Baggins (Ian Holm) kruist en hij de ring aan hem kwijtspeelt, is hij in alle staten. Bilbo beleeft met de ring in zijn achterzak een hoop doldwaze avonturen en strapatsen die u, als u niet kan wachten op de verfilming, kan nalezen in het uitstekende, aan te raden boek The Hobbit.




En dit was nog maar de inleiding, die ons in de eerste paar minuten van The Fellowship Of The Ring wordt opgelepeld. The Fellowship Of The Ring start op de 111de verjaardag van Bilbo, die in het hobbitdorpje The Shire een spetterend feest geeft. Eén van de genodigden, de magiër Gandalf (Ian McKellen), begint aan het vreemde gedrag van Bilbo te vermoeden dat er iets eigenaardigs met de ring aan de hand is, en zijn vermoedens worden bevestigd wanneer Bilbo het dorp onverwacht verlaat en de ring met duidelijke tegenzin aan zijn neef Frodo (Elijah Wood) nalaat. Het kwaad begint zich te roeren: Gollum wordt in de diepste hellekrochten van Mordor, het rijk van Sauron, gemarteld en verklapt ongewild de identiteit van de nieuwe eigenaar van het juweel. Sauron stuurt negen sinistere ondode koningen van weleer, de Nazgûl, naar de Shire om de ring terug te halen en iedereen die hen daarbij in de weg staat, over de kling te jagen. Frodo moet samen met zijn beste vriend Sam Gamgee (Sean Astin) en zijn twee domme neven van het zevende knoopsgat, Merry Brandenbuck (Dominic Monaghan) en Pippin Took (Billy Boyd) de benen nemen. In Bree worden ze door de Nazgûl ingehaald, maar ze krijgen bij hun aftocht de onverwachte hulp van de mysterieuze vreemdeling Aragorn (Viggo Mortensen). Frodo geraakt echter gewond, en het is maar op het nippertje dat met de hulp van Aragons vriendin, de elfenprinses Arwen (Liv Tyler), het gezelschap de veilige elfenstad Rivendell kan bereiken. Daar heeft de elfenheer Elrond (Hugo Weaving) een vergadering belegd van alle volkeren, mensen, elfen en dwergen, die bereid zijn om Sauron het hoofd te bieden. We leren dan dat Aragorn de laatste afstammeling is van de koningen van Gondor, die afgezet zijn omdat door toedoen van zijn voorvader Isildur de ring niet is vernietigd toen de coalitie tegen Sauron de kans had. De zoon van de stadhouder van Gondor, Boromir (Sean Bean), vindt dat de mens het recht heeft om de ring als wapen in te zetten tegen Sauron. Het machtsobject heeft echter een zodanig kwaadaardige werking op diegene die hem gebruikt dat de meerderheid besluit dat het enige zinnige wat er met de ring aan te vangen valt, hem terug naar Mordor te brengen is, omdat dat de enige plaats is waar die in de hete lava terug kan gesmolten worden. De vier hobbits, Gandalf, Boromir, Aragorn, de elf Legolas (Orlando Bloom) en de dwerg Gimli (John Rhys-Davies), vertrekken daarop als het Genootschap van de Ring op hun quasi onmogelijke queeste om de ring te gaan vernietigen. Onderweg krijgen ze zodanig veel tegenwind van Saruman (Christopher Lee), het hoofd van de orde van de magiërs, die de kant van Sauron heeft gekozen, dat de reisgenoten de fatale beslissing nemen om door de mijnen van Moria te reizen. Daar hebben de hebberige dwergen te diep in de aarde gegraven en wezens uit de onderwereld gewekt waar ze liever niet mee te maken zouden hebben gehad. Eén van de reisgenoten moet worden achtergelaten, en de andere acht zijn zodanig uit het lood geslagen dat de onderlinge spanningen toenemen. Wanneer Boromir ook nog eens probeert de ring van Frodo te stelen, valt het genootschap uit elkaar; Frodo probeert op eigen houtje naar Mordor te reizen, maar hij kan Sam niet afschudden, Merry en Pippin worden ontvoerd door de Orcs, en de drie overblijvende reisgenoten besluiten om de achtervolging op de laatste twee in te zetten, om de eerste twee een redelijke kans te geven om hun opdracht tot een goed einde te brengen. Einde van deel één.




In The Two Towers proberen Sam en Frodo om een ingang naar Mordor te vinden, maar zonder hulp zal dat allicht niet lukken. Daarbij loopt ook Gollum hen voor de voeten, die probeert de ring weer in zijn bezit te krijgen. Sam en Frodo nemen het zielige schizofrene wezen gevangen en dwingen hem om de weg naar Mordor te tonen. Gollum is echter voortdurend in tweestrijd met zichzelf of de twee hobbits hem eindelijk de affectie en genegenheid geven waar hij zo naar hunkert, of dat hij ze bij de eerstvolgende gelegenheid maar beter de nek zou omwringen. Op hun tocht worden ze onderschept door Faramir (David Wenham), de broer van Boromir, voor wie de verleiding echt wel heel groot is om de ring voor zichzelf te houden. Aragorn, Gimli, Legolas en Gandalf komen tijdens hun zoektocht naar Merry en Pippin in het koninkrijk Rohan terecht, waar de zittende koning, Théoden (Bernard Hill), onder invloed van zijn malverserende rechterhand Grima Wormtongue (Brad Dourif), een acoliet van Saruman, zijn neef Eómer (Karl Urban) heeft verstoten, waarna Wormtongue de weg vrij heeft om met zijn vuile dikken diens zuster Eówyn (Miranda Otto) te kunnen bepotelen. Gandalf kan de betovering van Saruman breken, maar die laatste heeft een leger in stelling gebracht tegen Rohan. Het komt tot een beslissende slag bij de vesting Helm's Deep. Om zijn leger op te kunnen richten heeft Saruman echter zodanig het evenwicht van de natuur verstoord dat hij de toorn heeft opgewekt van elementaire boomwezens, de Ents, waarmee Merry en Pippin uitgebreid kennis hebben gemaakt nadat ze de twistende Orcs tegen elkaar hebben uitgespeeld. Einde van deel twee.




Na de slag van Helm's Deep ligt de keuze voor de hand om naar het koninkrijk Gondor te trekken, waar Aragorn zijn kroon moet opeisen. De stadhouder van Gondor, de waanzinnige Denethor (John Noble), laat echter nog liever de stad teloor gaan aan de troepen van Sauron dan dat hij zijn trots inslikt en Rohan ter hulp vraagt. Het overblijfsel van het genootschap meent echter dat een slag leveren de beste manier is om de aandacht van Sauron af te leiden van zijn eigen land, waar Frodo en Sam met de moed der wanhoop trachten Mount Doom te bereiken. Hun gids Gollum heeft echter nog een slag om de arm: hij leidt het onfortuinlijke duo in het hol van een reuzenspin, Shelob, in de hoop dat de spin hen oppeuzelt en hij tussen de resten zijn waardevolle ring kan recupereren. Eén en ander draait echter uiteindelijk anders uit, en als er één moraal is die uit het verhaal kan getrokken worden, is dat het kwaad uiteindelijk zichzelf vernietigt. Maar komen alle protagonisten wel ongeschonden uit het verhaal? De queeste voor de ring heeft alvast bij Frodo zowel fysiek als psychisch diepe wonden geslagen... Einde van deel drie en van de saga.

Het is je niet elke dag gegeven om je favoriete film te mogen bespreken, zij het dat dit een herbespreking is want allicht hebt u de besprekingen van de theatrical cuts van The Fellowship Of The Ring, The Two Towers en The Return Of The King reeds gelezen, om dan maar te zwijgen van de director's cuts van film 1, film 2 en film 3. Daarom is een beetje literair-geschiedkundige duiding hier misschien wel op zijn plaats. De Zuidafrikaanse Brit John Ronald Reuel Tolkien, een professor taalkunde aan de universiteit van Oxford, schreef in 1937 het kinderboek The Hobbit, een geschreven neerslag van de fantasieverhaaltjes die hij voor het slapengaan placht voor te lezen aan zijn kinderen. De uitgever was zo enthousiast dat hij de auteur maande om een vervolg te schrijven, maar noch hijzelf noch de auteur kon waarschijnlijk op voorhand vermoeden dat het werk zo'n volwassen en epische inslag zou krijgen. Wat ongetwijfeld Tolkien heeft geïnspireerd bij het schrijven van zijn magnum opus is de gruwel van de Tweede Wereldoorlog, waardoor niet alleen het werk een veel scherper randje kreeg dan het eenvoudige kinderverhaaltje dat The Hobbit was, maar waardoor ook waarschijnlijk het hiaat van zeventien jaar is ontstaan tussen de twee publicaties. Het genesisverhaal over Midden-Aarde, The Silmarillion, zou bij leven van Tolkien niet afgeraken omdat de man zichzelf compleet had vastgereden in de in zijn ogen levensbelangrijke details, en zijn zoon Christopher heeft vier jaar nodig gehad om uit de tientallen alternatieve versies één finaal canon te putten. Met wat Tolkien overigens nog aan notities heeft achtergelaten heeft zijn zoon nog een hele reeks boeken, The History Of Middle-Earth, kunnen publiceren, zij het dat de eerlijkheid gebied dat het daarbij soms gaat over ellenlange, quasi onleesbare geneaologieën van de generaties fantasyfiguren die Tolkien seniors wereld bevolkten. De man werd overigens op de top van zijn roem voortdurend geplaagd door onder meer hippies die bij nacht en ontij voor zijn deur postvatten om bijvoorbeeld naar details over deze of gene Midden-Aardeprinses te vragen, en Tolkien had niet het hart om vroeg of laat zijn grenzen te stellen en zijn fans de deur te wijzen.

Naast een paar kindersprookjes als Father Giles of Ham en Tree And Leaf bestaat het Midden-Aardeoeuvre van Tolkien dus feitelijk alleen uit de drie boeken The Hobbit, The Lord Of The Rings en The Silmarillion. Toch wordt hij als de peetvader van het literaire genre aanzien dat high fantasy wordt genoemd. Talloze auteurs hebben de succesformule van Tolkien geplagieerd: high fantasy speelt zich meestal af in een fictief land met middeleeuwse feodale trekjes, meestal op bladzijde 1 van het boek voorzien van een mooie landkaart zodat de lezer één en ander visueel kan situeren, en gaat meestal over de één of andere vorm van strijd tussen goed en kwaad, waarbij de held, in 99 % van de gevallen een van zo nederige komaf mogelijk personage, in een web van intriges verwikkeld geraakt en uiteindelijk een beslissende rol blijkt te spelen bij de afwikkeling van de plot. In het overgrote merendeel van de boeken speelt magie of magische elementen, niet zelden in de vorm van juwelen, een centrale rol, en ook laten de meeste van dergelijke oeuvres zich onderscheiden door een - altijd mooi meegenomen voor de uitgever - reeks van meerdere op elkaar volgende titels. Het is merkwaardig dat dit beperkte gegeven een zodanig grote vloedgolf van literatuur heeft gegenereerd, waarbij het ene werkje al wat beter is dan het andere natuurlijk. Fantasyliteratuur wordt steeds nogal stiefmoederlijk behandeld en krijgt in de boekhandel meestal een apart plaatsje in het verdomdhoekje tussen de detectiveromannetjes en de erotische snelschriften. Het genre is echter zowel commercieel als artistiek levensvatbaar, en zonder een hele studie te willen uittikken over het genre zelf zijn er pas de laatste pakweg twintig jaar enkele auteurs geweest die aan de axioma's van Tolkiens werk zijn beginnen prutsen en originele werken zijn beginnen produceren die de meester soms nog overtreffen. Om dan toch maar een paar auteurs op te noemen (met het risico d'r een paar niet te noemen): Pratchett, Jordan, Kay, Martin, May, Zelazny... de lijst is lang en bezorgt u waarschijnlijk tientallen avonden plezier.

Daartegenover is het verwonderlijk dat de fantasy-film vóór de Lord Of The Rings-trilogie nog in een groter verdomdhoekje zat dan de literatuur. Meestal moesten fantasyfilms het stellen met een zeer krap budget wat zich onder meer vertaalt in crappy speciale effecten (als bewijsstuk leg ik hier graag Krull op tafel), acteurs met B-filmallures die in C-producties moeten aandraven (Dungeons And Dragons is er zo ééntje), en een berg films die de commercieel floppen (Eragon), alleen voor TV gemaakt worden (George And The Dragon) en op de koop toe nog eens een protestbrief krijgen van de auteur die zich helemaal niet in het werk van de filmmakers kan vinden (Earthsea). Het is pas met de visie van een Peter Jackson dat de fantasyfilm volwassen is geworden. Jackson vroeg en kreeg een kleine 300 miljoen dollar waarmee hij het onverfilmbare boek van Tolkien zou afmaken. Meer bepaald zou hij de films back to back schieten, en zou er geen centimeter pellicule worden vertoond vooraleer de volledige opnames voor de drie films achter de rug waren. De regisseur had in zijn heimat Nieuw-Zeeland de natuurlijke decors gevonden om zijn prent te schieten, maar vroeg van zijn acteurs wel het engagement om zich gedurende een tweetal jaren exclusief voor zijn films vrij te maken. Diegenen die op het aanbod zijn ingegaan hebben het zich alleszins niet beklaagd, want zijn een onsterfelijk deel van de filmgeschiedenis geworden, en enkele nobele onbekende acteurs, die misschien enkel in het cultmilieu of het theatermilieu enige faam genoten, zijn tot wereldsterren gekatapulteerd.

Tolkien was bij leven echter niet zo happig op een verfilming van zijn werk. In 1958 deed ene Morton Grady Zimmerman een eerste voorzichtige poging om de werken van Tolkien als verfilmbaar voor te stellen. Het script werd echter door Tolkien zelf vakkundig de grond ingeboord, die het een aanslag en een onzorgvuldige interpretatie van zijn werk vond; hij vond het dan ook nog eens nodig om Zimmerman publiek te schofferen dat die compleet niet zou weten wat de essentie van zijn verhaal was. Toch was de roep van het geld een aanlokkelijke sirène, want in 1968 verkocht hij de rechten van zowel The Hobbit als The Lord Of The Rings aan United Artists met daarin de merkwaardige clausule dat het absoluut verboden zou zijn dat de Walt Disney Company er ook maar één vinger bij in de pap zou te brokken hebben. Het idee van zingende en dansende hobbits vervulde de auteur (niet geheel onterecht) van een zodanige afschuw dat hij tenminste testamentair dat ideetje op voorhand torpedeerde. United Artists verkocht in 1976 het werk aan Tolkien Enterprises, die er een tekenfilm van liet maken door Ralph Bakshi, die via rotoscoping-technieken aan het experimenteren was in animatiefilm. In 1978 volgde dan een op lauw applaus onthaalde tekenfilm, die ruwweg de eerste helft van The Lord Of The Rings overspande, die daarvoor en daarna nog werden aangevuld met een geanimeerde Hobbit en een geanimeerde Return Of The King. Het budget was op en daarna nog spreken over de verfilming van Tolkiens werk was vloeken in de kerk; de tekenfilms waren dan ook niet zo heel geslaagd.

Maar de kentering volgde toen de Nieuw-Zeelandse horrorregisseur Peter Jackson het idee opvatte om de film nieuw leven in te blazen, er een live action verfilming van te maken en vooral op gebied van creatie en budget voor speciale effecten niet op een centje te kijken. Het resultaat was ernaar. Na Jacksons verfilming brak de Tolkiengekte pas helemaal door, de films werden overladen met Oscars, en de derde film, The Return Of The King, deed zelfs een clean sweep en won alle 11 Oscars waarvoor die genomineerd werd, waaronder die van beste film. Men mag denk ik aannemen dat dit niet alleen de verdienste was van The Return Of The King, want de andere drie films sluiten daar zo naadloos bij aan omdat ze samen werden gedraaid, dat de prijzenregen eigenlijk tot na de uitgave van de derde film is uitgesteld omdat we anders op de Oscaruitreikingen drie jaar aan een stuk niets dan Lord Of The Rings te zien zouden gekregen hebben. Oscars zijn maar oscars, en de kritische aanbevelingen en de hopen verkochten kaartjes, dvd's en dus nu weer blu-rays zijn afdoende bewijs dat dit wel eens de belangrijkste filmtrilogie zou kunnen zijn in de filmgeschedenis. Achteraf bekeken heeft Jackson zich wel een hoop vrijheden gepermitteerd ten opzichte van Tolkiens turf: een personage als Tom Bombadil is volledig uit de film verdwenen, Arwen is een amalgaam van verschillende personages uit het boek, en bijvoorbeeld ook de beruchte Scouring Of The Shire-passage aan het einde van de derde film is compleet weg. Jackson maakt echter artistiek overwogen keuzes, en d'r zit zeker genoeg vlees aan het been om elk nog maar beetje Tolkienliefhebber tot het uiterste te plezieren. Enkele scènes zijn zó levendig uit het boek gehaald - denk maar aan de passage bij de brug van Khazad-Dûm - dat je denkt dat de geest van wijlen Tolkien op Jacksons schouder moet hebben gezeten, en zag dat het goed was.

Ik besef dat een bespreking van de inhoud van een film altijd een beetje persoonlijk gekleurd zal zijn; maar vraag me nu om één tekortkoming van de film te noemen, en ik zal u het antwoord schuldig moeten blijven. Alleen wie zich volledig halsstarrig afkeert van het hele fantasygenre en pertinent weigert om de schoonheid te aanschouwen van een film waarin een meticuleus uitgedachte wereld wordt geschetst waarin elk detail zijn plaats heeft, zal voor dit schouwspel passen, maar mist daarmee wellicht de grootste parel aan de kroon van de filmkunst. Middels een bloedmooie fotografie en door de kunde van een stel uitgelezen acteurs en actrices die elk twee jaar van hun leven met liefde hebben toegewijd aan wat voor elk van hen ongetwijfel de rol van zijn/haar leven is geweest, maakte Jackson een filmtrilogie waarbij alle andere epische sagen in het niets verdwijnen. Vreemd genoeg is geen enkele van de acteurs of actrices ooit in de running geweest voor een Oscar voor beste hoofd-of bijrol, maar dat is ongetwijfeld zo omdat het drama is uitgespreid over een twintigtal rollen waarin er geen enkele noemenswaardig overwicht heeft. Alhoewel duidelijk Elijah Wood als Frodo het centrale personage is waarmee de hele saga is verbonden, zijn er scènes van tientallen minuten waarin hij niet of nauwelijks voorkomt, wanneer de actie zich op een andere plaats aan het afwikkelen is. Naar mijn persoonlijke mening wordt de grootste acteerprestatie echter geleverd door Ian McKellen, die enkel en alleen al zijn strepen als acteur verdient voor de manier waarop hij elk aspect van de magiër Gandalf in de vingers heeft zitten. Er zitten overigens een paar merkwaardige keuzes in de cast: zo wordt de dwerg Gimli vertolkt door John Rhys-Davies, in het werkelijke leven een boom van een kerel van twee meter en centiemen, waardoor zowat elk shot met hem in is getruceerd. Toch kan ik me geen andere acteur indenken die de rol met meer brio zou vervullen.

Elke opdeling van de drie delen van het drieluik is bij voorbaat artificieel. Waar vooral The Fellowship Of The Ring zelf ook nog eens is opgebouwd met een klassieke boog met begin, middenstuk en slot, bouwend op het verzamelen en het vervolgens weer verbreken van het Genootschap, heeft The Two Towers niet echt een begin en een einde, en is het moeilijk om het deel los te bekijken, en neemt de afwikkeling in The Return Of The King meer dan een uur in beslag. Zakelijk heeft Peter Jackson waarschijnlijk de grootste gok van zijn leven moeten nemen om het publiek een film van deze ooit onverfilmbaar geachte boeken te schenken; de films staan stevig als een huis en hebben eeuwigheidswaarde.

BEELD EN GELUID
Is de kwaliteit van de Blu-rayset goed genoeg om de dvd's weg te doen? De director's cuts zou ik voorlopig nog netjes in de kast laten liggen, maar de theatrical cuts bieden een enorme hoeveelheid detail en kleurenpracht die op dvd totnogtoe onontgonnen bleven. Desondanks toch opmerken dat de eerste film, The Fellowship Of The Ring, zeker in het begin wat raar oogt omdat de huidtinten van de personages neigen naar een overmaat roze, wat het geheel een beetje onnatuurlijk maakt. Peter Jackson heeft aan deze visie nochtans zijn goedkeruing gegeven, en het is een feit dat er voor postproductie voor de twee andere films een hoop extra geld beschikbaar was dat de eerste film niet had, maar omwille van de inhoudelijke coherentie van de trilogie hadden we het toch graag een beetje anders gezien. Toch kan de dvdtransfer zekfs bij de eerste wat softer uitziende film het niet halen bij deze Blu-ray. De scherpte is uitstekend en laat details zien die op de dvd niet te bespeuren zijn; wanneer bijvoorbeeld in de laatste film een welbepaald personage brandend van een klip valt, zien we hem nog spartelen terwijl de camera uitzoomt. Het gedetailleerde gebladerte van de Ents, de groeven in het gelaat van Gollum, de stoppelbaard van Aragorn, de vlechten van Eówyn, de haartjes op de reuzenspin Shelob... in de tweede en derde film worden de registers volledig opengegooid en ziet The Lord Of The Rings er nagenoeg perfect uit. De scherpte heeft echter ook een nadeel en dat is dat er hier en daar scènes zijn waarbij je duidelijk de trucages ziet; tijdens de vlucht van Sam en Frodo uit de lavagrot in Mordor is bijvoorbeeld duidelijk te zien dat deze op een green screen is gefilmd. Ruis is er niet aanwezig, de details in onder meer de huidtekstuur en kostuumplooien komen mooi over, alhoewel een enkeling wellicht zal opmerken dat in de eerste film één en ander er te gepolijst uitziet. Het contrast is prachtig en onderstreept onder meer nog eens de kunde in scènes zoals de doortocht in de mijnen van Moria. Het zijn echter de twee gigantische oorloggscènes, die in Helm's Deep en Pelennor, die de lat voor de beeldkwaliteit zo hoog naar boven schuiven.

De DTS-HD MA 6.1-track is in alle opzichten overweldigend goed. De foutjes die op de dvd te bespeuren waren, zoals de duidelijke hikjes vertonende speedup in de scène in The Fellowship Of The Ring waarin Gandalf gevangen gehouden wordt op het dak van Orthanc, zijn compleet verdwenen. De ruimtelijke spreiding van de geluidseffecten zorgt voor enkele fenomenale ervaringen, zoals die op het slagveld van Pelennor in The Return Of The King, waarbij de Nazgûl op hun vliegende draken langs alle kanten tegelijk schijnen te komen. De dialogen zijn altijd goed verstaanbaar, of het nu iets is wat Frodo fluistert, de etherische stem van Galadriël die in een fantasiesequens evoceert hoe ze eruit zou zien als zíj de eigenares van de One Ring zou zijn, of het geroep en getier op het slagveld. Zowel naar de lage tonen toe, zoals de intrede van de Balrog, als de scherpe hoge tonen, het gegil van de Nazgûl die de slaapkamer van de hobbits binnendringen, klinkt er nergens ook maar enige vervorming. De films zijn uiteraard dankbaar materiaal voor een goed geluidsspoor, want om de vijf minuten wordt er wel een nieuw mythisch wezen uit het bestiarium van Tolkien aan de mise-en-scène toegevoegd, dat ongetwijfeld wel iets te brullen of te piepen heeft. Een extra plusplunt dat moet worden genoemd is de gelauwerde muziekscore van Howard Shore, die zowat in elke scène de slagkracht verhoogt.

EXTRA'S
Jammer genoeg zijn de aanwezige bonusdisks gewoon dvd's gelijk aan diegene die bij de 2-dvdversies te krijgen waren. Wat voor een bespreker die beschikt over copy- en paste-toetsen anderzijds het leven weer wat makkelijker maakt. Toch vermelden dat de films zelf nog als bonusmateriaal respectievelijk 5, 4 en 4 trailers in HD bevatten, waaronder één driemaal terugkerende supertrailer voor de drie films samen. Ook bevatten de drie hoofddisks een - krijg nou wat - trailer voor een nieuw videospel. De onzedelijk goeie extra's die bij de 4-diskversies horen werden voor deze versie - bijna vanzelfsprekend - niet toegevoegd.

The Fellowship Of The Ring
Welcome To Middle-Earth: Houghton-Mifflin In-Store Special (16:47)
Deze documentaire is voornamelijk een promotievideo van de uitgeverij die twee fraaie fotoboeken over het maken van de film heeft mogen uitgeven. De documentaire begint met een interview met de onlangs overleden Rayner Unwin, de zoon van Tolkiens uitgever, die als kind de ter publicatie aangeboden manuscripten mocht lezen en beoordelen, en die feitelijk de eerste lezer van het boek was. Er worden beelden getoond van hoe men een bepaalde lokatie in Nieuw-Zeeland een jaar van tevoren is gaan beplanten om er een geloofwaardige Shire van te maken., en hoe de acteurs drie maanden van tevoren op locatie een initiatiecursus Tolkien hebben gehad. Ook nemen we een kijkje bij WETA, waar onder meer de kostuums en de wapens gefabriceerd worden.

Quest For The Ring: FOX TV Special (21:28)
Deze 21 minuten durende documentaire was in België al eerder verkrijgbaar op een promo-DVD van Cinéart. Het is een standaardfilmpje om mensen naar de zalen te lokken, gemaakt voor FX, het premièrenet van 20th Century Fox (die overigens met het maken van deze film niets te maken heeft). Het is een amalgaam van interviews met de acteurs en met Peter Jackson, filmfragmenten, stukjes in de schminkkamer waar de Hobbits hun voeten worden gemonteerd, footage van wat Viggo Mortensen en Orlando Bloom in hun vrije tijd hebben gedaan (vissen respectievelijk parachutespringen). Op het einde volgt als exclusiviteit een afgewerkt stukje van de film, namelijk de scène aan de tombe van Balin in Moria, maar dat is intussen al achterhaald.

A Passage To Middle-Earth: Sci-Fi Channel special (41:39)
Deze documentaire is ongeveer hetzelfde van opzet, maar duurt 42 minuten, en is gemaakt voor Sci-Fi Channel, een kabelprogramma in de VS dat uitsluitend sciencefiction en fantasy uitzendt, en zich op een redelijk goed op voorhand geïnformeerd publiek richt. Naast de in de documentaire van Fox aangehaalde punten, worden verschillende leden van de cast één voor één gevraagd wat toelichting te geven bij hun personage, wordt Alan Lee, de verantwoordelijke voor de afdeling artwork, uitgebreid geïnterviewd, toont men hoe bepaalde acteurs zoals Liv Tyler lessen Elvish kregen, hoe men de elvenfiguranten heeft geselecteerd, en krijgen we een glimp van de computergegenereerde cave trol.

lordoftherings.net Featurettes
Hier krijgen we een verzameling van 15 korte documentaires die reeds eerder op de officiële website van de film verschenen, en die inhoudelijk nauw aansluiten bij de drie grotere documentaires:
* Finding Hobbiton (2:14)
* Hobbiton Comes Alive (2:35)
* Believing The World Of Bree (2:54)
* Ringwraiths: The Fallen Kings (4:36)
* Rivendell: The Elven Refuge (3:55)
* Languages Of Middle-Earth (3:08)
* Two Wizards (1:57)
* Music Of Middle Earth (4:26)
* Elijah Wood (1:43)
* Viggo Mortensen (1:43)
* Orlando Bloon (2:18)
* Cate Blanchett (1:49)
* Liv Tyler (1:39)
* Ian McKellen (1:45)
* Weathertop: The Windy Hill (3:04)

3 trailers (6:32)
Hier krijgen we dan de fameuze 2 teaser trailers en de éne volledige trailer die iedereen intussen wel ad nauseam zal gezien hebben.

TV Spots (3:11)
Deze sectie bevat zes speciaal voor TV gemaakte trailers van elk een halve minuut, met onder meer een potje pochen over het aantal Oscarnominaties (13, waarvan spijtig genoeg maar 4 verzilverd), en diverse andere filmprijzen.

Enya "May it be" Music Video (3:38)
De titel zegt het al: Enya afgewisseld met beelden van de film.

Extended DVD Edition Preview (3:06)
In dit filmpje krijgen we, ingeleid door Peter Jackson, al een voorsmaakje van de 4-diskversie, met onder meer al een paar stukjes nieuwe scènes en een sneak peek van het bonusmateriaal. Ook bevat dit filmpje een stukje waarin componist Howard Shore terug de studio induikt om voor het extra half uur aan DVD Special Edition-beeldmateriaal te voorzien van een nieuw stuk soundtrack, volgens hem (en volgens ons ook) nog nooit eerder gedaan.

Behind-the-scenes: Preview Of The Two Towers (10:44)
In dit filmpje krijgen we een vooruitblik op het tweede deel van de trilogie. We krijgen een introductie van de nieuwe acteurs Bernard Hill (koning Theoden), Brad Dourif (Grima Wormtongue), Miranda Otto (Eowyn) en Karl Urban (Eomer). Er wordt al in het kort wat over het verhaal verteld - wat iedereen die het boek heeft gelezen natuurlijk al kent -, we volgen Peter Jackson op zijn zoektocht naar een lokatie voor de hoofdstad van de ruiters van Rohan, we bekijken de schaalmodellen die dienen voor de Battle of Helm's Deep, en we mogen al eens in de opnamestudio kijken waar het karakter Gollum computergegenereerd wordt.

The Two Towers Videogame Preview (3:02)
Electronic Arts gunt ons in dit filmpje een blik op een computerspel dat herfst 2002 op de markt kwam, waarbij je als Aragorn, Legolas of Gimli een deel van de film actief kunt herbeleven.

The Two Towers
On The Set: The Lord Of The Rings - The Two Towers - Starz Encore Special (14:04)
De eerste documentaire is voornamelijk weer een stukje promotiemateriaal om de mensen naar de cinema te lokken, begint met een paar fragmenten van de eerste film, en bevat de inmiddels bekende trailer, aangedikt met stukjes interview en korte behind the scenes-stukjes. Leuk maar niets baanbrekends.

Return To Middle-Earth: WB special (42:59)
That's more like it. In deze documentaire wordt naast wat promotie dieper ingegaan op hoe de voornaamste acteurs het hebben uitgehouden om twee jaar van hun leven op elkaars lip te zitten. En alhoewel veel van de verhalen hier al wel eens verteld zijn, krijgen we toch nog interessante bijkomende achtergrondinformatie. Zo komen we onder meer te weten dat Orlando Bloom ruim een jaar voor het begin van de film zijn rug gebroken had, en voor hetzelfde geld nooit meer had kunnen gaan. We volgen tevens de hobbit-acteurs na de uurtjes, in de pub, op het surfboard of zelf een klein filmprojectie uit de grond stampend, zoals Sean Astin deed. We zijn tevens getuige van een reünie drie jaar na de originele opname, waar Peter Jackson een deel van de crew nog eens heeft opgeroepen voor enkele additionele scènes te draaien. Ook bijzonder indrukwekkend is dat men toont hoe men uiteindelijk heeft besloten om van Edoras noch Helm's Deep maquettes te maken, maar de sites op ware grootte na te bouwen. We krijgen ook te zien hoe men het probleem heeft moeten oplossen dat bepaalde scènes in de winter werden gedraaid, terwijl dat in de film niet te zien mocht zijn.

The Long And Short Of It: A Short Film Directed By Sean Astin (7:08)
Acteur Sean Astin (Sam) wist een deel van de crew te overtuigen om een vijf minuten durend kortfilmpje te draaien, hiermee zijn levensdroom verwezenlijkend. De rollen worden gespeeld door drie medewerkers, en Peter Jackson vervult een cameo als de buschauffeur. Astin zelf leidt zijn filmpje in, en vele andere medewerkers aan de film (Elijah Wood, Andy Serkis, ...) verleenden achter de schermen hun medewerking. Het grappigste aan het hele project is dat de cast en de crew op een mooie zondag hun rollen eens omdraaiden, met dit verrassende stukje film als resultaat.

The Making Of Long And Short Of It (8:11)
En alsof dat nog niet genoeg was, heeft men over het draaien van dit kortfilmpje nog een kort en grappig stukje documentaire gedraaid, dat langer duurt dan het filmpje zelf. Vooral wanneer Peter Jackson komt klagen dat de regisseur (Sean Astin) zijn acteurs nogal redelijk afbeult, is hilarisch, en toont alleen maar hoe goed de sfeer onder cast en crew wel was.

lordoftherings.net Featurettes
Hier krijgen we een verzameling van 8 korte documentaires die reeds eerder op de officiële website van de film verschenen, en die inhoudelijk nauw aansluiten bij de drie grotere documentaires. Jammer genoeg is er geen play all-optie voorzien.
* Forces Of Darkness (4:37)
* Designing The Sounds Of Middle-Earth (4:03)
* Edoras: The Rohan Capital (4:45)
* Creatures Of Middle-Earth (4:39)
* Gandalf The White (2:52)
* Arms And Armor (4:45)
* The Battle Of Helm's Deep (4:08)
* Bringing Gollum To Life (4:16)

2 trailers (4:48)
Een teaser trailer en een volledige trailer.

16 TV Spots (8:31)
16 TV-spots van elk ongeveer een halve minuut, ditmaal echter wél voorzien van een play all-optie.

Emiliana Torrini "Gollum's Song" Music Video (4:02)
Enya was voor deze film blijkbaar niet meer beschikbaar, vandaar deze bijdrage van Emiliana Torrini, wiens muziekstijl erg nauw aansluit bij Björk.

Extended DVD Edition Preview (5:32)
Uiteraard krijgen we ook nu weer een voorproefje van Peter Jackson's 4-disk director's cut. Naast meer Entmoot en meer Gollum krijgen we een uitgebreide selectie aan flashbacks waarin het broederschap tussen Faramir en Boromir wordt geschetst, wat onder meer betekent dat we de in de theatrical cut afwezige Sean Bean als Boromir weer even zullen zien opduiken, alsook John Noble, die normaal gezien pas in de derde film zijn opwachting maakt als de vader van Boromir en Faramir, Denethor, de stadhouder van Gondor.

Behind-the-scenes: Preview Of The Return Of The King (11:52)
En - het is bijna een traditie aan het worden - neemt Peter Jackson ons tot slot mee in de montagekamer, waar hij naar eigen zeggen bloed, zweet en tranen uitscheidde om The Return Of The King, het laatste deel van de trilogie, op tijd in de zalen te krijgen. We krijgen hier onder meer al een tipje van de sluier opgelicht over hoe men in het derde deel Minas Tirith op het scherm zou brengen, en als we de makers op hun woord mogen geloven, zou de slag op de vlakte van Pelennor die aan Helm's Deep tot stof en as doen verpulveren. Wat intussen waar bleek.

The Return Of The King Videogame Preview (3:02)
En naar goede gewoonte heeft Electronic Arts een maand voor de cinemarelease alweer geprobeerd wat spelletjes aan het gamende publiek te slijten

The Return Of The King
Documentaire "The Quest Fulfilled: A Director's Vision" (23:00)
De eerste documentaire is een retrospectieve blik op het maken van de volledige trilogie. Iedereen is natuurlijk erg lovend om aan het project meegewerkt te hebben, en we kunnen ons toch niet van de indruk ontdoen dat we dit allemaal al wel eens op de vorige versies gehoord hebben. Desondanks bevat deze documentaire mooi behind the scenes-materiaal.

Documentaire "A Filmmaker's Journey: Making The Return Of The King" (27:20)
In tegenstelling tot de eerste documentaire behandelt deze alleen maar enkele productieaspecten van de derde film. Het materiaal overlapt echter hier en daar met dat uit de eerste documentaire.

Documentaire "National Geographic Special: The Lord Of The Rings - The Return Of The King" (51:44)
In deze documentaire krijgen we de National Geographic: Beyond The Movie-documentaire die intussen reeds herhaalde malen op TV is uitgezonden, integraal weergegeven. Gastheer John Rhys-Davies geeft ons een boeiende kijk over de parallellen tussen het epische verhaal van Tolkien en verschillende (pseudo-)historische mythen, en de heroïsche aspecten die alle verhalen die een strijd tussen goed en kwaad beschrijven, zo typisch maken. Inhoudelijk staat deze documentaire mijlenver van het promotioneel materiaal van de eerste twee documentaires, en daardoor krijgen we toch alweer een nieuwe kijk op de film die we in het bonusmateriaal van de vorige disks niet terugvonden.

6 lordoftherings.net featurettes
Hier krijgen we 6 kortere documentaires die eerder reeds op de Lord Of The Rings-website konden bekeken worden. De documentaires zijn redelijk kort, maar inhoudelijk is er weinig overlap met de hierboven vermelde documentaires. Samen goed voor 22 minuten kijkplezier, helaas zonder de gegeerde play all-optie.
* Aragorn’s Destiny (3:25)
* Minas Tirith: Capital Of Gondor (3:12)
* The Battle Of Pelennor Fields (2:15)
* Samwise The Brave (4:32)
* Éowyn: White Lady Of Rohan (3:44)
* Digital Horse Doubles (4:36)

2 Trailers (3:37)
De twee trailers die eerder in de bioscoop te zien waren vind je hier ook terug. De tweede trailer is een flink ingekorte versie van de eerste; de beeld-en geluidskwaliteit zijn excellent.

13 TV Spots (6:34)
Dertien erg op elkaar lijkende spots, allemaal in het strakke kader van 30 seconden gegoten, en voorzien van een play all-optie.

The Lord Of The Rings Trilogy Supertrailer (6:22)
Voor wie haast heeft, en toch graag wil meepraten, hebben we hier dezelfde op de hoofddisks terug te vinden supertrailer die de drie films omhelst. Afgezien van het feit dat deze uiteraard geen enkel nut heeft, kunnen we deze catalogeren onder de noemer extremely fucking cool.

The Battle For Middle-Earth Continues: Video Games from EA (3:03)
En een 2-disk versie van een Lord Of The Rings-film zou uiteraard niet volledig zijn zonder een reclamespotje voor de belangrijkste franchisenemer, de computerspelletjesfabrikant Electronic Arts. Drie minuten lang mogen ze proberen u te overhalen om te dokken voor een Lord Of The Rings-spel dat toch wel mooi oogt.

CONCLUSIE
Bij gebrek aan de director's cuts zijn de theatrical cuts van The Lord Of The Rings al op zich de moeite, en als u kan leven met de merkwaardige technische keuzes die op gebied van beeld in de eerste film zijn genomen, is deze Blu-ray tot nader orde het kroonstuk van uw high definition-collectie. De drie Blu-rays zijn zowel los te krijgen als in een collectie.