FILM 

“Op een ochtend vielen de klokken stil, om één uur zeventien. Er was een vlaag fel licht en dan een reeks dreunen. Binnen het jaar waren er overal branden op de heuvels en krankzinnige gezangen. Overdag de gespietste doden op staken langs de weg. Ik denk dat het nu oktober is, maar ik ben niet zeker. Ik heb geen kalender bijgehouden sinds vijf jaar. Elke dag is grauwer dan de vorige. Elke nacht is donkerder – voorbij het donker. Week na week wordt de wereld kouder terwijl ie sterft. Geen dier heeft het overleefd. Sinds lang is er geen oogst meer. Op een dag zullen alle bomen op aarde neergaan. De wegen zijn bevolkt met karrenduwende vluchtelingen en bendes op zoek naar brandstof en eten. Er is kannibalisme. Kannibalisme is de grootste angst. Ik pieker meestal over voedsel, altijd over voedsel, over voedsel en schoenen. Soms vertel ik de jongen verhalen over moed en gerechtigheid – ook al is het moeilijk om ze in herinnering te brengen. Alles wat ik weet is dat het kind mijn waarborg is en als hij niet het woord van God is, dan heeft God nooit gesproken.”

 

Zo begint The Road, naar een roman van de succesvolle Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy, de auteur van die andere bestseller én film, No Country For Old Men (2007). Viggo Mortensen is de man en Kodi Smit-McPhee is de jongen, zijn zoon. Samen proberen ze te overleven in een wereld zonder toekomst, een wereld die van de ene op de andere dag is herschapen in een grauwe en vijandige omgeving. Charlize Theron is de echtgenote en moeder, maar zij kan niet leven met de gedachte alleen te moeten overleven. Op een keer, na het vallen van de avond, gaat ze weg, misschien een beetje gek geworden doordat haar vertrouwde wereld voor altijd is ingestort, misschien omdat ze de moed niet vindt om terug te vechten. Wellicht is ze ondertussen dood, door ontbering en bittere kou. De man weigert om haar te volgen, wegens de jongen, maar ook omdat hij niet gelooft dat je je zo maar gewonnen kan geven. Ga met de jongen naar het zuiden, heeft ze hem nog als laatste goede raad meegegeven, want een dergelijke winter overleef je geen tweede keer. En dus gaan de man en de jongen op pad, voor een hachelijke tocht over onbekend en vijandig terrein.

 

The Road is een verhaal over de mensheid na de Grote Ramp. Cormac McCarthy laat in het midden of het om een door mensen veroorzaakte catastrofe of om een gewone natuurramp gaat, wellicht dat laatste, en voor regisseur John Hillcoat maakt het niet uit, hij wil over de overlevingsstrijd van mensen in uitzichtloze omstandigheden vertellen en in de eerste plaats over de intense relatie tussen een vader en z’n zoontje, een kwetsbaar duo dat weinig kans maakt om uit de handen te blijven van meedogenloze bandieten die het op hun weinige bezittingen, voornamelijk op conservenblikken en schoon water gemunt hebben en die vrouwen en kinderen zonder omzien verkrachten, vermoorden en in het ergste geval opeten. In zo’n wereld is leven erger dan dood zijn en alleen een sterke overlevingsdrang en principes uit een vergane wereld houden de man op de been. We moeten de fakkel in onszelf hooghouden, zegt hij met overtuiging in het begin van hun zware tocht om z’n zoontje een riem onder het hart te steken, maar de omstandigheden dwingen hem onderweg om medelijden aan de kant te schuiven en alleen aan hun beiden te denken: medeleven als ongeoorloofde luxe, als een levensbedreigende aanslag op hun continue en onmisbare waakzaamheid.

 

 

Robert Duvall en Michael K. Williams zijn resp. de oude man en de dief, toevallige zwervers die voor even hun pad kruisen en die een beroep doen op hun laatste restje medemenselijkheid. In de ogen van de man vinden ze geen genade, die kunnen ze zich niet permitteren, maar de jongen is zijn vaders opmerking over de fakkel niet vergeten en hij pleit voor redelijkheid, want ook zij zijn goede mensen, wat de man al bijna uit het oog was verloren. In Guy Pearce, de veteraan, stroomt uiteindelijk alle hoop samen. Ook hij is een vreemde met een onbekend doel, maar hij biedt hoop, weliswaar op een al even onzekere toekomst, doch alles is beter dan helemaal geen toekomst.

 

John Hillcoat houdt zich qua toon en sfeer helemaal aan de vertelling van Cormac McCarthy. De wereld die hij in The Road oproept is even troosteloos als die van Michael Haneke in Le Temps Du Loup (2003), maar Hillcoat toont de kapotte wereld, de dode bossen, de leeggeroofde huizen, de uitgebrande auto’s en de lege landschappen, want niet alleen de dieren en de planten zijn uitgestorven, ook het menselijke ras is maximaal uitgedund. Alleen God weet wie de laatste mens zal zijn, zegt de man bij een kampvuur tegen de oude man die ze op aandringen van de jongen uitgenodigd hebben voor een sobere maaltijd. Wat zou God weten?, is z’n reactie en dan: wat zou God weten? Als er daarboven een God is, dan heeft hij ons nu de rug toegekeerd…

 

In The Road overheersen de grauwe en vuilgroene tinten. Kleur komt er alleen aan te pas omdat de figuren soms bruine of donkergrijze kleren dragen en één keer omdat er in de nevel van een waterval een regenboog verschijnt. Het landschap is vaal van kleur, donker en dreigend in de panoramische opnamen, met veel regen, modder en afval voor de sfeer. Het verhaal over wat er voorafging aan de ramp, dat vertelt Hillcoat in fel gekleurde flashbacks, in dagdroom- of gewoon droomsequenties van de man, die telkens als een schok aankomen, want op dat moment realiseert de kijker zich dat het om zíjn oude vertrouwde wereld gaat waarin zonlicht, schoonheid, geluk en een goed leven als de normaalste aller dingen gelden, ver weg van de apocalyptische waarschuwingen waarmee hij voortdurend om de oren wordt geslagen en die John Hillcoat voor zijn ogen ontvouwt. De wereld van The Road is geen gezellige plek om te overleven, het is een oord waar het beste én het slechtste in de mens naar boven komen. De regisseur maakt er een spannend en gruwelijk avontuur van met als enig lichtpunt de liefde tussen de man en z’n zoon.

 

Viggo Mortensen (Eastern Promises, 2007 en Appaloosa, 2008) is de haveloze vaderfiguur die alles in het werk stelt om te overleven en z’n zoon te beschermen tegen de vijandige buitenwereld. Hij is afwisselend handig, alert, gespannen, weemoedig en harteloos, maar hij overspeelt z’n hand niet één keer, waardoor hij schijnbaar met gemak het rauwe realisme van de film belichaamt en de geloofwaardigheid tot op het laatste moment intact houdt. Robert Duvall (The Eagle Has Landed, 1976) treedt maar in één scène voor het voetlicht, doch de ingehouden manier waarop hij de oude zwerver gestalte geeft, ze getuigt van z’n grote meesterschap. Charlize Theron (North Country, 2005) komt uitsluitend in de flashbacks aan bod als de moeder voor wie de geboorte van haar kind een nachtmerrie is, want zij wil niet dat het getuige is van wat er van de wereld is geworden. Zij wil niet overleven, zoals ze heel nadrukkelijk uitlegt aan haar echtgenoot, zij wil leven, en dat is niet meer mogelijk. Theron schittert in die paar minuten screentijd die voor haar personage zijn gereserveerd en ze doet dat beheerst en met overtuiging. De jonge Kodi Smit-McPhee – hij was elf tijdens de draaiperiode – is hartverscheurend tijdens de zwakke momenten van zijn personage. Z’n vader ziet hem als een belofte van God, een soort messiaanse figuur. De kleine jongen maakt inderdaad het verschil op momenten dat z’n vader in een vergevorderde staat van paranoia verkeert en in z’n gedrag herkent de kijker de menselijkheid als overblijfsel van de oude tijd.

 

 

The Road is een donkere film waarin de details soms moeilijk herkenbaar zijn. In de donkerste scènes lijken de kleuren soms dooreen te lopen en is het beeld niet altijd even scherp. Gelukkig zijn er ook heel veel minder donkere scènes, waardoor de film – in tegenstelling tot Le Temps Du Loup (2003) indertijd – heel erg goed bekijkbaar blijft, mede omdat de spanning 107 minuten lang gehandhaafd wordt. Het geluid beperkt zich hoofdzakelijk tot de dialogen, met de aardbevingen en het geluid van de natuur via de achterste kanalen en af een toe een flinke uithaal via de subwoofer. Verwacht evenwel geen grootse effecten, want The Road is niet dat soort film.

 

Een eerder klassieke The Making of The Road die geen potten breekt met tussenkomsten van Viggo Mortensen, de regisseur en de producer, en een aantal Andere Trailers.

 

The Road van de in Australië geboren, maar in Canada werkende regisseur John Hillcoat (The Proposition, 2005) is een apocalyptische rampenfilm waarin de nadruk niet ligt op de actie, maar op het lot en de psychische evolutie van de hoofdpersonages. Liefhebbers van grote spektakelfilms à la 2012 van Roland Emmerich of War Of The Worlds (2005) van Steven Spielberg, denken twee keer na alvorens zich deze dvd aan te schaffen. The Road heeft veel meer gemeen met Children Of Men (2006) van Alfonso Cuarón qua karakterisering van de personages en de donkere toon van de vertelling en richt zich tot hetzelfde publiek.