FILM
The Sound Of Music kan waarschijnlijk worden beschouwd als dé moeder van alle musicals. Het verhaal vertellen is misschien compleet overbodig, maar voor diegenen onder u de laatste veertig jaar de kerstdagen telkens hebben doorgebracht op de steppen van Oezbekistan, toch maar even een synopsis. De jonge novice Maria (Julie Andrews) zet door haar wispelturige natuur voortdurend het klooster op stelten, en moeder overste (Peggy Wood) vindt het eens geen slecht idee om haar een tijdje te outsourcen als gouvernante bij de Salzburgse familie Von Trapp. Kapitein Georg Von Trapp (Christopher Plummer) is een nurkse oude zeeofficier die ook zijn gezin (zeven kinderen, tja, die goeie oude tijd...) bestuurt als stond hij op een karveel. Kapitein Von Trapp heeft de dood van zijn echtgenote nooit helemaal kunnen verwerken, en wordt vooral niet graag herinnerd aan haar: in huis mag er zo bijvoorbeeld niet meer gezongen worden. De kinderen zelf, allemaal ergens gesitueerd tussen de zestien ("going on seventeen...") en de vijf jaar, zijn echter ook geen doetjes, en Maria is de twaalfde gouvernante in rij nadat de elf vorige werden buitengepest. Toch slaagt Maria erin het vertrouwen van de kinderen te winnen door ze de affectie te geven die ze van hun vader niet krijgen - én door hen een stroom liedjes te leren waar maar geen einde aan schijnt te komen. De kapitein moet langzaam het hoofd buigen voor de ondernemende wijze waarop Maria zijn kroost 'bestuurt', en hij wordt, zonder hij het durft toegeven, op haar verliefd. Hij heeft namelijk al trouwplannen, met een rijke Weense chi chi-gravin (Eleanor Parker), maar wanneer hij merkt dat het absoluut niet klikt tussen haar en de kinderen, én ze bovendien nog een succesvolle poging heeft ondernomen om Maria de deur uit te werken, breekt hij de verloving af, en trouwt hij met Maria. Wanneer ze echter terugkeren van hun huwelijksreis, is hun Oostenrijk niet meer hetzelfde als hetgeen ze hebben achtergelaten. De Anschluss heeft intussen plaats gevonden, de fanclub van Hitler versterkt zijn greep op de maatschappij, en Kapitein Von Trapp wordt gemobiliseerd. Wanneer, één avond voor zijn afreizen, de zingende familie op een zangfeest met een hoog Heimat-gehalte nog een laatste keer moet optreden, besluiten ze de benen te nemen naar het neutrale Zwitserland, op de hielen gezeten door enkele nieuwbakken nazi-officieren die Von Trapp kort daarvoor nog vrienden kon noemen...

Met deze Blu-rayeditie van The Sound Of Music ben ik voor de film intussen al aan een triple dip toe, na een eerste bescheiden SE versie en een iets beter gestoffeerde 40th Anniversary Edition - de sing along edition is een kelk die ik wijselijk aan me heb laten passeren, want ik moet nog tenminste enkele jaren on speaking terms voortleven met mijn buren. De film is door vele generaties geliefd, door al evenveel generaties uitgespuwd als hét adagium van de slechte smaak. De waarheid ligt zoals gewoonlijk ergens in het midden. Binnen zijn genre is deze Rodgers & Hammerstein-klassieker nochtans een voorbeeld hoe musicals moesten gemaakt worden in een tijdperk waarin een filmbudget virtueel ongeplafonneerd was. De hele cast en crew voor de gelegenheid overvliegen naar Salzburg was niet het minste probleem, en de halve stad ontruimen voor enkele shots ook al niet. De geromantiseerde verfilming van het verhaal van de Oostenrijkse zingende familie Von Trapp is bij momenten een ellenlang melig werkstuk waarin de muziek iets té pathetisch de bovenhand voert; als zelfs de nonnetjes in een bonte zangkakofonie uitbarsten waarin ze onder meer aan de kaak stellen dat een dansende en zingende Maria absoluut géén goed rolmodel voor nonnen is, en dat nonnen eigenlijk niet mogen zingen, begin je je als kijker toch vragen te stellen over onder meer de zin van het leven. Visueel is The Sound Of Music nochtans een feilloos flamboyant bravourestukje met een hoog koekendozengehalte, uiteraard perfect geschikt voor alle leeftijden, maar je moet er de dosis kinderlijke naïviteit, waarbij de hoofdpersonages bijna een orgasme krijgen als ze bezingen dat roze hun lievelingskleur is, en de melige lyrics voor lief bijnemen. De liedjes hebben door de loop de jaren een grote bekendheid gekregen door hun hoog karaokegehalte, maar voor sommige fragmenten is het uitschakelen van de hersenactiviteit toch wel een noodzakelijk kwaad. Zelfs de grootste Sound Of Music-liefhebber kan toch niet ontkennen dat, toen Rodgers en Hammerstein met teksten als "Adieu, adieu, to yeu and yeu and yeu" voor de dag kwamen, op dat ogenblik de inspiratie volledig op was.

Wat tegen het einde van de film altijd wel verrast is de radicale ommezwaai van filmstijl na het huwelijk van de kapitein en Maria. Al in het begin van de film worden er regelmatig opmerkingen gemaakt over het spook van het nationaalsocialisme dat zijn schaduw over Oostenrijk werpt (de telegrambezorger brengt de Hitlergroet, enkele gasten van de kapitein steken niet onder stoelen of banken dat ze zich eerder Duitser dan Oostenrijker voelen, enzovoort). Wanneer de familie dan op de loop moet gaan voor de nazi's, krijgt de film plots een vaart die er daarvoor niet inzat, en het laatste half uur vliegt dan ook voorbij. Ook is er duidelijk seksuele spanning voelbaar tussen antagonisten Plummer en Andrews, die - voor die tijd toch - zeker niet in de vaak compleet steriele musicalomgeving voorkwam. De scène waarin de twee voor het eerst met elkaar dansen op het balkon spreekt wat dat betreft boekdelen. Ze zijn overigens de enige twee antagonisten die min of meer kunnen overtuigen; de zeven kinderen, geen van welke overigens daarna ooit een deftige acteercarrière heeft uitgebouwd, zijn er duidelijk alleen maar bijgesleurd voor het "cuteness"-gehalte, wat mogelijk net een averechts effect heeft: hoe kleiner de kinderen, hoe meer het geheel een opgeklopt Shirley Temple-gehalte krijgt. Alleen de oudste dochter, Liesl (Charmian Carr), mag opdraven in een nevenplotlijn waarin ze haar eerste romance beleeft met een jonge telegrambezorger die uiteindelijk een ietsiepietsie te graag de gestrekte rechterarm in de lucht steekt en daarbij steevast een heilswens declameert ten opzichte van zijn favoriete dictator - u mag eens raden wie, hint: het is niet Stalin, Che Guevara of Pol Pot. Charmian Carr is dan ook de enige uit de cast klein mannen die iets wezenlijks aan de plot bijdraagt en niet inwisselbaar is voor pakweg elk ander leeftijdsgenootje; haar drang naar volwassenheid blijkt bijvoorbeeld ook uit de scène waarin ze op het bal van haar vader de wens uit om haar eerste glas champagne te drinken.

Wat ons ineens bij het volgende onderwerp brengt: de schoonheidsfoutjes. Liesl mag géén glas champagne, maar drinkt aan tafel blijkbaar wel gewoon wijn. Kleine historische foutjes die in elke film wel terug te vinden zijn, maar hier ook hier en daar de geloofwaardigheid van de plot ondergraven: de Anschluss vindt in de film blijkbaar plaats in de zomer, terwijl dat in werkelijkheid in het putje van de winter was, en als de Von Trapps de bergen tussen Oostenrijk en Zwitserland zouden zijn overgestoken, zouden ze er niet alleen een gezonde voettocht vanuit Salzburg van meer dan 100 kilometer op hebben zitten, ze zouden bovendien ook nog ongeveer in de buurt zijn gekomen van het hoofdkwartier van Hitler, waar we toch van vermoeden dat die anno 1938 iets beter bewaakt werd. De werkelijkheid is overigens een stuk minder melodramatisch: de Von Trapps zijn in werkelijkheid gewoon de grens met Italië overgestoken tijdens een vakantie, en niet meer teruggekeerd. Maar het fabeltje dat de nazi's hen vlak op de hielen zaten, dikte de "legendarische en heroïsche ontsnapping" uiteraard de zelfverklaarde legende genoeg aan om de boek- en filmrechten verkocht te krijgen.

BEELD EN GELUID
Natuurlijk is The Sound Of Music een verkoophit, wat het maakt dat ook 45 jaar na de oorspronkelijke release er blijkbaar geld zat is om de film tot in het oneindige te restaureren. Niets uit de beeldtransfer verraadt dat het over een film gaat die intussen bijna een halve eeuw oud is. Het beeld oogt sprankelend fris en scherp, is uiterst gedetailleerd wanneer de somptueuze decors van het herenhuis van de Von Trapps of het fijne houtsnijwerk in het altaarstuk van het klooster worden getoond. Soms is het beeld zelfs wat té gedetailleerd: zo is in de scène waarin de kinderen van Von Trapp er aan komen roeien en uit het roeibootje vallen in bepaalde scènes duidelijk gebruik gemaakt van een geschilderd decor, wat een beetje haaks staat op de vele locatiescènes, en al helemaal op de weidse openingsscène over de Oostenrijkse Alpen, die met een 70 mm-camera is geschoten. De kleuren zijn zeer natuurlijk en warm, en de verschillende tinten vloeien naadloos in elkaar over. De geluidstrack is uitgevoerd in DTS HD-MA 7.1, wat toch een beetje overkill is gezien het beperkte gebruik van dynamische effecten, maar er is in wezen niets op de track aan te merken, behalve dat het soms iets té duidelijk is wanneer er naar vooropgenomen stukken wordt overgeschakeld, zoals in de scène waarin Liesl en haar aanbidder Sixteen Going On Seventeen inzetten. Wat de disk voer voor completisten maakt is dat ook de originele four track tape, totnogtoe enkel te vinden op de eerste versie van de film, terug in ere is hersteld en een plaats heeft verworven tussen de vele dubbings. Het is in elk geval een revelatie om de film te aanhoren zonder de vervelende PAL-speedup.

EXTRA'S
Zonder overdrijving is dit één van de rijkstgedocumenteerde Blu-raydisks die ik ooit al in handen heb gehad. Met twee Blu-rays en één dvd bevat deze editie zowat al het bonusmateriaal dat ooit verschenen is, op twee notoire uitzonderingen na, en dat is de documentare The Von Trapp Family: Harmony And Discord, die we op deze versie nog terugvonden, en een zes minuten durend filmpje over de restauratie van de 40th Anniversary Edition, dat denkelijk gewoon niet meer van toepassing is op deze versie. De reden waarom deze eerste documentaire verdwenen is van een completistische, allesomvattende Sound Of Music-retrospectieve is me niet helemaal duidelijk (disk vol?), maar omwille van deze éne uitschuiver ben ik toch met pijn in het hart genoodzaakt een half puntje van de perfecte score voor extra's af te trekken. De twee audiocommentaartracks die terug te vinden waren op de vorige versies, zijn behouden. Die met Robert Wise, waarin zijn randinformatie wordt afgewisseld met een geïsoleerde muziekscore, was reeds op de beide vorige dvd-versies terug te vinden, die van de 40th Anniversary Edition met acteurs Julie Andrews, Christopher Plummer en Charmian Carr, en ook nog choreografe Dee Dee Wood en Johannes Von Trapp, is inhoudelijk echter niet veel méér dan een reünie onder oude vrienden met bijzonder weinig informatie die dieper gaat dan hoe tof deze of die scène wel was om te maken. De interactieve modi die onder meer op de sing along-versie terug te vinden waren zijn hier herverpakt in een My Favourite Things-mode. Met de eerste featurette, een Picture in Picture-track Making Music: A Journey In Images krijgen we al dadelijk een nieuwigheidje opgediend. Met de karaoke-optie: The Sing-along experience kan u in familiaal verband het Salzburg van de jaren '60 in uw huiskamer doen herleven, en in combinatie met de nodige hoeveelheden alcohol nonkel Jos en tante Rosa hét gênante moment van hun leven bezorgen. Dit is een leuke feature voor de liefhebbers, maar ik ga me er persoonlijk niet aan wagen. Hiernaast herbergt de eerste disk ook nog een Fact track "Many A Thing To Know" met interessante wetenswaardigheidjes, en een interactieve quiz "Where was it filmed"? Tot slot bevat de disk ook nog de mogelijkheid om de liedjesfragmenten te spelen zonder de vervelende dialogen in de film...

Op disk 2 worden we eerst en vooral in de interactieve rondleiding "Musical stages" door de inkomsthal van het Von Trapp-huis geleid. Hierin vinden we 24 korte documentaire-snippets terug, in lengte variërend van 1 tot 9 minuten, samen 95 minuten, waarin diverse aspecten van de productie worden toegelicht. Dit gaat van de samenwerking tussen Rogers en Hammerstein over het componeren van de diverse festivalstampers uit de film als Do Re Mi en The Lonely Goatherd, over de productie van de Broadwaymusical, het restaureren van beeld en geluid tot en met de impact van de film in de 21ste eeuw. 18 andere documentaires "Locations" (35 min.) moeten u warm maken om uw volgende vakantie in Oostenrijk te boeken, als het tenminste nog mag van bepaalde ex-ministers. De documentaires, die je kan aanklikken in respectievelijk het huis van de Von Trapps en op een landschap van Salzburg, navigeren niet zo makkelijk, en een play all-functie was welkom geweest, maar is blijkbaar iets te hoog gegrepen.

Daarna volgt onder de noemer Vintage programs een reeks documentaires die reeds op andere releases terug te vinden waren, maar er door de jaren niet slechter op zijn geworden. De eerste documentaire is het lijvige The Sound Of Music: From Fact To Phenomenon (87 min.) over het maken van de film, afkomstig van de eerste versie van de dvd. Aan de hand van archiefbeelden van de échte familie Von Trapp worden de verschillen geschetst tussen het verhaal dat in de film verteld wordt en het levensverhaal van de echte Von Trapps. Die zijn na de oorlog naar Amerika geëmigreerd en hebben daar een skichalet uitgebaat, waarin ze de gasten trakteerden op hun muzikale optredens. Het is overigens toen de muziekinstrumenten een keertje te laat arriveerden en Maria Von Trapp, om het publiek warm te houden fragmenten uit hun levensverhaal vertelde, deze een uitgever toevallig ter ore kwamen. Al snel volgde er een boek, een toneelstuk en een film. In de documentaire krijgen we het hele verhaal te horen, over de productie (die nota bene te lijden had onder de financiële kater die Fox had opgelopen met hun prestigeproject Cleopatra), de casting, het zoeken naar geschikte locaties (zoals de villa van de Von Trapps), tot en met de première, en dit alles rijkelijk gelardeerd met interviews met o.a. Robert Wise (regisseur), Julie Andrews en Christopher Plummer, maar ook met de nazaten van de échte familie Von Trapp en hun reactie op de verfilming van hun levensverhaal; leuk detail is dat de échte Maria Von Trapp in de film een cameo speelt! Alles uit de documentaire belichten zou ons te ver voeren, maar toch één kleine wetenswaardigheid; zo bleek er al, vlak na de publicatie van het boek van Maria Von Trapp een - oh de ironie - Duitse film gedraaid te zijn over de Von Trapps, waarvan er een fragment ter staving is bijgevoegd. De documentaire belichaamt het enthousiasme waarmee iedereen die bij het project betrokken was, aan de film werkte, maar is tegelijkertijd ook een beetje zelfkritisch. Zo wordt op gegeven ogenblik opgemerkt dat bij de bewerking van het toneelstuk naar de film het geheel een beetje minder melig werd gemaakt, omdat het stuk qua suikergehalte ver boven de limiet zat. De alomvattende documentaire van de tweede dvd-release volgt hierna: de 63 minuten durende My Favourite Things: Julie Andrews Remembers. De documentaire is een mooi uitgebalanceerde mengeling van making of-materiaal van de film, doorspekt met tal van interviewfragmenten, en het verhaal van de echte familie Von Trapp, en hoe ze hun familiegeschiedenis uiteindelijk door Rodgers en Hammerstein tot een toneelstuk lieten bewerken. Kinderen die plots hun melktanden beginnen te wisselen op de set, de echte Maria Von Trapp die op de filmset ruckus komt maken; we komen het allemaal in detail te weten. Dan volgt de kleinere featurette Julie Andrews And Christopher Plummer: A Reminiscence (19 min.), die de twee hoofdacters nog eens samenbrengt, om gezellig voor de open haard herinneringen aan de film op te halen, uiteraard met behulp van de nodige filmfragmenten. From Liesl To Gretl: A 40th Anniversary Reunion (32 min.) brengt na veertig jaar de zeven kindsterretjes nog eens bij elkaar voor de gelegenheid. Slechts twee van hen hebben nog een (zééééér bescheiden) acteercarrière, de anderen hebben zich op boeiende jobs gestort zoals daar zijn: kunstfotografe, een bloemenwinkel openhouden en software verkopen. Het idee van een dergelijke reünie is aardig, maar verder dan het ophalen van anekdotes wordt er feitelijk niet gegaan. Dan volgt uit de eerste dvd-versie weer het filmpje Salzburg Sight and Sound (13 min.) uit 1965, waarin actrice Charmian Carr (Liesl) wordt gevolgd in een soort van toeristisch promofilmpje over Salzburg, gedraaid in de marge van de eigenlijke film. In On Location With The Sound Of Music (23 min.) reizen we in gezelschap van de intusse volwassen Charmian Carr (Liesl) - die in de film overigens geen 16 going on 17 maar 21 going on 22 was - naar Salzburg en bezoeken we er zowel enkele locaties van de film, zoals het authentieke huis van de echte familie Von Trapp (dat overigens helemaal niet gebruikt werd in de film). Ter vergelijking krijgen we enkele fragmenten uit de film voorgeschoteld, afgewisseld met hoe de locaties er nu uitzien, zoals het klooster en de balzaal. Als klap op de vuurpijl neemt ze een bus vol toeristen mee op een rondrit door de stad. Dat er vandaag de dag nog steeds hevige cult-following voor de film bestaat, bewijst de recente documentaire When You Know The Notes To Sing: A Singalong Phenomenon (12 min.), waarin enkele duizenden al dan niet in Oberbayern-kostuum verklede fans (en al dan niet travestieten) samenkomen voor een Sound Of Music-evenement in de Hollywood Bowl. De inhoudelijke waarde van deze featurette is uiterst beperkt.

Het hoofdstuk "documentaires" is dan nog niet afgesloten, integendeel, het lijkt alsof het nu nog maar pas deftig begint. Er volgen twee lijvige TV-documentaires over de rijkgevulde carrière van het duo dat in de jaren '60 aan de lopende band succesmusicals schreef, Richard Rogers & Oscar Hammerstein. De eerste documentaire Rogers And Hammerstein: The Sound Of American Music (83 min.) dateert uit 1985, en bevat interviews en documentairemateriaal van acteurs en regisseurs die met het duo hebben samengewerkt, alsook fragmenten van musicals als The King And I, Oklahoma, South Pacific en Carousel. De tweede documentaire, Rogers And Hammerstein: The Sound Of Movies (97 min.) dateert uit 1996, en bevat onder meer onvertoond materiaal uit musicals als State Fair. Deze documentaire was reeds eerder in regio 1 op dvd te krijgen, maar dan als apart item waar je ook toch al een niet onredelijk bedrag voor moest neervorken.

Dan volgen er een hoop audio only-interviews. Deze waren ook op de 40th Anniversary Edition reeds te vinden. Radio was in de jaren '60 immers een belangrijker medium dan televisie. Naast 3 interviews op de set van de filim (24 min.) vinden we onder meer een interview terug met Julie Andrews en Robert Wise naar aanleiding van de heruitgave van de film in 1973 (8 min.), een telegram van Daniel Truitte (13 min.), de acteur die in de film de jonge nazi speelt, en screenwriter Ernest Lehman (35 min.). In de collectie Rare Treasures vinden we nog wat restmateriaal dat men nergens anders kon thuisbrengen: een parodiefragment Julie And Carol At Carnegie Hall: The Pratt Family Singers (7 min.), en een fragment The Julie Andrews Hour: Julie Andrews And Maria Von Trapp (17 min.), een talkshow uit de oude doos uit 1973 waarin Julie Andrews in een praatprogramma de patrones van de Trapp-familie ontving. In 3 screen tests (26 min.) zien we onder meer de screentest die actrice Mia Farrow ooit aflegde voor de rol van Liesl. Meteen weten we ook in één moeite waarom ze voor een filmcarrière heeft gekozen en niet voor een zangcarrière. Om de zaak zo compleet mogelijk te krijgen, vinden we ook nog de introductie van de 40th Anniversary dvd door Julie Andrews (2 min.) terug, alsook 3 fotogallerijen: ééntje met storyboards, eentje met achter de schermen-materiaal, zoals setfoto's en ontwerpen van kostuums, en een laatste met promotionele posters. Publiciteitsmateriaal heeft men ook nog teruggevonden: een fragment "Fox Movietone News Academy Awards" (3 min.) over de prijzen die de film heeft gewonnen, en als afsluiter krijgen we 7 trailers van de film.

De bijgevoegde dvd bevat nog een korte featurette "The Sound Of Music Tour: A Living Story" (3 min.) alsook een sing-along optie en een Music Machine (56 min.), de optie om alle gezongen stukken uit de film op dvd te bekijken.

CONCLUSIE
Alles wat ooit gezegd en geschreven is over The Sound Of Music staat uitvoerig gedocumenteerd op deze schijf. De film is een familieklassieker die toch een keer per jaar uit de kast wordt gehaald rond de feestdagen. De disk wordt door Fox als een 2-disk Blu-ray uitgebracht, maar in een dvd-doosje is ook deze 3-disk versie met een extra dvd verkrijgbaar. Gegeven de zeer goede weergave van de film en de ongeziene hoeveelheid aan bonusmateriaal is dit een topschijf.