De ondergang van de Titanic op 15 april 1912 behoort tot ons collectief geheugen, want het drama dat zich op de vierde dag van de overvaart van het grootste en door z’n makers onzinkbaar genoemde schip tussen Cherbourg en New York afspeelde, het tart elk voorstellingsvermogen. Het vaartuig met 2200 passagiers aan boord, onder wie rijke en vooraanstaande Engelsen en Amerikanen, kwam op 14 april rond middernacht in aanvaring met een ijsberg, maakte water en verdween twee en een half uur later in de ijskoude golven van de Noordelijke Atlantische Oceaan. Iets meer dan 700 vrouwen en kinderen konden veilig wegkomen in 19 reddingssloepen, de rest van de opvarenden, de crew, de kapitein en zijn staf en de meeste mannelijke opvarenden, gingen met de Titanic de dieperik in.



Kort na de ramp verschenen er in de Amerikaanse bioscopen kortte filmpjes (10 min.) over de ramp en nauwelijks een maand later was er al een vrij lange film te zien met getuigenissen van de overlevenden en standpunten van de White Star Line-eigenaren. In 1915 verscheen de eerste lange versie over de Titanic bij Universal en in 1927 waagde de Fox-studio zich aan een versie van de feiten, maar vooral de Duitse propagandistisch en anti-Britse versie die Joseph Goebbels tijdens de nazitijd liet maken, blijkt achteraf een succesvolle poging met indrukwekkende special effects (de film werd pas eind jaren negentig teruggevonden). Maar de productie bereikte nooit haar doel, want tegen de tijd dat de film klaar was, waren alle filmzalen in Duitsland gebombardeerd. Als gevolg van de depressie, WOII en de daaropvolgende Koreaanse Oorlog verdween in Amerika de interesse voor de Titanic en z’n slachtoffers. Pas met de Titanic-film van Jean Negulesco uit 1953 (hier besproken) was er opnieuw sprake van een bijzondere interesse. Die productie zou meer dan veertig jaar lang (tot in 1997) dé populairste versie blijven. De lokalisering van de gezonken Titanic door oceanograaf Robert Ballard in 1985 bracht een nieuwe golf van belangstelling op gang. De Amerikaanse televisie kwam in 1996 met een vierdelige serie waarin voor het eerst het schip in tweeën brak, wat een 14-jarige overlevende destijds in een schets beweerde (en wat Ballard bevestigde), maar wellicht is de versie van James Cameron uit 1997 met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet in de hoofdrol voor tientallen jaren de nieuwe definitieve standaard.

 

 

Dat het verhaal over de Titanic al bijna honderd jaar lang de gemoederen steeds opnieuw in beroering brengt, ligt niet in de eerste plaats aan de historische feiten. Die zijn genoegzaam bekend en winnen alleen maar aan belang door het voortschrijden van de technische mogelijkheden waardoor de paniek aan boord en de ondergang van het schip met steeds betere middelen en indrukwekkende effecten in beeld wordt gebracht. Vanaf het begin was het vooral het menselijke aspect dat het publiek interesseerde, de liefdesaffaire tussen Jack Dawson en Rose Dewitt Bukater uit de Cameron-versie bijv. of die tussen Gifford Rogers en Annette Sturges uit de Negulusco-film uit 1953, en de strubbelingen tussen de leden van de rijke families op het eerste dek. Het zijn fictieve elementen waarmee het waargebeurde verhaal wordt gekruid met het oog op een dramatisch effect, want de afloop is veel minder spectaculair wegens algemeen bekend, alhoewel James Cameron en voor hem Robert Lieberman (in de tv-versie uit 1996) hun best gedaan hebben om ook het zinken van de Titanic zelf maximaal te dramatiseren.

 

In de versie van Jean Negulesco uit 1953 gaat het er nog allemaal veel rustiger aan toe. De regisseur legt er in het begin van de film de nadruk op dat het feitenmateriaal heel dicht aanleunt bij de verklaringen van de betrokken getuigen kort na de ramp in een hoorzitting in het Amerikaanse Congres. Vervolgens introduceert hij Richard en Julia Sturges, hij een rijke zakenman, zij de dochter van zeer gewone lieden uit Michigan, U.S.A., en hun beide kinderen Norman en Annette. De Sturges maken de grootste crisis uit hun bijna 20 jaar oude huwelijk door, want Julia heeft besloten om met haar kinderen definitief naar de States terug te keren. Haar echtgenoot – niet op de hoogte over haar intenties – heeft voor veel geld het ticket van een Baskische boer afgetroggeld (de eerste overtocht van de Titanic kostte 1000 dollar voor luxedekpassagiers en was maanden op voorhand uitverkocht) en hij beticht zijn vrouw van ontvoering. Het komt tot een stevige ruzie tussen de echtelieden en de afwikkeling van hun bekvechterij zal centraal blijven staan in het fictiongedeelte van de film. Dochter Annette wordt ondertussen verliefd op de aantrekkelijke Gifford Rogers, maar die verhaallijn krijgt veel minder ruimte dan het toch zeer dramatische liefdesverhaal tussen DiCaprio en Winslet in de Cameron-versie. Rogers (Robert Wagner) zal de ramp overigens overleven terwijl de arme Jack Dawson (Leonardo DiCaprio) zoals de hele wereld ondertussen weet, verdrinkt na onderkoeling.

 

Uiteraard is de Titanic-versie van regisseur Jean Negulesco geen partij voor de ruim 200 miljoen dollar kostende Cameron-film met z’n spectaculaire effecten, die zich richt tot een publiek dat van spektakel- en rampenfilms houdt. Zijn versie concentreert zich eerder op de fouten die zijn gemaakt door de eigenaars van het schip en op de inschattingsfouten van de kapitein (te hoge snelheid voor een gebied dat was aangeduid als gevaarlijk wegens de aanwezigheid van ijsbergen). Bovendien heeft z’n humaninterestverhaallijn meer body dan die van Cameron en blijft de aandacht voor het liefdesverhaal eerder beperkt. Hij werd dan ook terecht bekroond met twee Oscars® (1954). Clifton Webb (Richard Sturges) en Barbara Stanwyck (Julia Sturges) grepen jammer genoeg naast de prijzen, want die gingen dat jaar naar resp. William Holden voor zijn indrukwekkende performance in Stalag 17 (1953) en naar Audrey Hepburn in Roman Holiday (1953), films die door de IMDB-lezers nu nog altijd hoger gequoteerd worden dan Titanic en die ook onze collega Dieter een hoog cijfer toekende. Webb en Stanwyck staan bijzonder goed hun mannetje in de harde confrontaties over wat we tegenwoordig het hoederecht over hun beide kinderen zouden noemen, maar de verzoening op het einde van de film is naar onze huidige normen ongeloofwaardig en vooral oeverloos bombastisch.

 

Wie de Titanic van James Cameron (recordhouder aan de box office tot in 2009) net zoals onze collega Ellen niet echt lust, die bieden we graag de Negulesco-versie uit 1953 als alternatief.

 

Voor een film die meer dan een halve eeuw oud is, is er sprake van een acceptabele beeldkwaliteit. Niet alle ongerechtigheden (witte puntjes, zwarte streepjes) zij weggewerkt, maar het scheelt niet veel. De opname is uiteraard in zwart-wit. Het geluid staat in 2.0, maar eigenlijk gaat het om niet meer dan een bewerking van de originele monotrack. Met de knop iets naar rechts is er sprake van verrassend goede effecten, al zullen de lijsten wellicht niet van uw huiskamermuur vallen. Maar tijdens de restauratie is al een en andere bijgestuurd, zodat de geluidskwaliteit ermee door kan.
 

 

Met 95 min. is de bijgeleverde Documentaire: Beyond Titanic zo waar langer dan de film zelf. Die biedt een uniek overzicht van bijna 100 jaar Titanic op het witte doek en op televisie. Het is een goed uitgediepte productie met uniek filmmateriaal uit verschillende Titanic-versies, dat u beslist nooit eerder zag en dat is voorzien van zinvol en informatief commentaar. Ter afsluiting is de Originele Bioscooptrailer bijgevoegd.

 
CONCLUSIE                               

Met Titanic van Jean Negulesco zijn meerdere generaties filmliefhebbers opgegroeid sinds de release in 1953. Het vlot en zuinig script, de meer dan acceptabele acteerprestaties en de naar de huidige stand van de technologie zeer simpele special effects, ze werken verfrissend voor wie de meer dan drie uur durende versie van James Cameron van het goede te veel is. De uitstekende documentaire is bovendien niet te missen voor wie alles over de Titanic wil weten. Bovendien ligt de dvd nu voor iets meer dan de prijs van een pakje sigaretten in de winkel. Over anderhalf jaar, bij de 100^ste verjaardag van de ramp van de Titanic, zal u beslist dieper in de portemonnee moeten tasten voor exact hetzelfde product.