FILM
Adam Elliot werd in één klap wereldberoemd - nu ja, tenminste bij liefhebbers van animatiefilms - toen zijn vierde kortfilm Harvie Krumpet  zowat elke belangrijke prijs in het domein won, waaronder de Oscar voor Best Animated Short in 2003. Met zo'n prijzenregen koopt een filmmaker doorgaans de kans af om zijn droomproject te realiseren en Elliot bleek op dat vlak geen uitzondering. Zes jaar zwoegde hij op het verhaal van twee pennenvrienden, gescheiden door een oceaan, gefilmd in dezelfde monochrome klei-animatiestijl van zijn grootste succes. Het resultaat werd in 2009 op de wereld losgelaten en kon eens te meer op lovende kritieken rekenen. Maar ik aarzel om de prent een onverdeelde klapper in het genre te noemen, want hoewel de cineast ontegensprekelijk een geheel eigen filmische stem heeft, is Mary and Max te excentriek om iedereen te bekoren.

Misschien eerst even wat uitleg over de protagonisten uit de titel. Mary is een naïef meisje van zes uit Australië dat door zowel haar vader als haar moeder emotioneel verwaarloosd wordt. Omdat ze wil weten of in Amerika kinderen ook geboren worden in een bierglas (zoals haar moeder haar toevertrouwde), schrijft ze een brief naar een willekeurige New Yorker. Dat is Max, een joodse veertiger die aan het syndroom van Asperger lijdt en (net zoals Mary) een kluizenaar is in zijn eigen bestaan. Hij antwoordt haar - in een van de grappigste sequenties van de film - dat kinderen in Amerika uit eieren geboren worden en (afhankelijk van je geloof) uitgebroed worden door rabbi's, nonnen of prostitiuees. Doorheen de jaren - de prent omspant de periode tussen 1976 en de late jaren negentig - blijven Mary en Max brieven naar elkaar schrijven, waarin ze hun hoop, verlangens en (vooral) tegenslagen met elkaar delen.

Dat klinkt ogenschijnlijk als het recept voor een zeemzoete film die net zo goed uit de Disney-stal kon komen, maar wie dat denkt, komt serieus bedrogen uit. Mary and Max is namelijk een prent die zich ver houdt van conventies. Alleen al de animatiestijl lijkt erop gebrand de kijker te vervreemden. Elke scène die zich in Australië afspeelt, wordt namelijk weergegeven in bruine kleitinten, terwijl New York volledig in het grijs baadt. Af en toe is er ruimte voor andere kleuren (vooral rood komt opvallend naar voren in de meest emotioneel geladen scènes), maar 90 % van de prent is bruin dan wel grijs. Dat geeft de film een unieke identiteit, maar weerhoudt de kijker er helaas ook van om zich ten volle te engageren voor het verhaal. Waarmee we meteen bij een ander, potentieel heikel punt belanden: in de hele prent zijn nauwelijks dialogen te horen. In de plaats krijgen we een afwisseling van drie perspectieven: enerzijds de standpunten van resp. Mary en Max, die een letterlijke weergave zijn van hun briefwisseling, en anderzijds de stem van een alwetende verteller. Deze techniek plaatst Mary and Max eveneens buiten de realiteit en maakt emotionele betrokkenheid dus moeilijk.

En de excentriciteit eindigt daar niet. De banale humor contrasteert namelijk opvallend met de kunstzinnigheid die uit de animatie spreekt. Mary krijgt bijv. volgelstront op het hoofd als ze haar liefde aan haar buurjongen verklaart en Max laat ongegeneerd windjes in een lift, terwijl al in de eerste scène copulerende honden te zien zijn. Het geeft je voortdurend het gevoel te kijken naar een film die ongepolijst is en een coherente toon mist. Maar de excentriciteit werkt dan weer wel in de uitwerking van de personages. Elliot verzint in zijn scenario immers bijzonder originele tics voor de voornaamste karakters. Zo is Max uitvinder van de 'chocolade hotdog', werkt Mary's vader in een fabriek die touwtjes aan theezakjes hecht en is haar moeder geobsedeerd door kooksherry. Stuk voor stuk worden het daardoor personages die je niet snel vergeet. Ook de doorleefde vertolkingen van Toni Collette als Mary en een op het randje van over-the-top balancerende Philip Seymour Hoffman als Max dragen op dat vlak geen steentje maar een stevige kei bij. De verteller is een verrassend sobere Barry Humphries.

Als puntje bij paaltje komt, is het echter onmogelijk om Mary And Max zomaar aan te raden aan iedereen. De film creëert nu eenmaal te veel kunstmatige hordes voor de kijker, van het bizarre kleurenpalet, via de weinig subtiele humor tot de focus om drie elkaar afwisselende monologen. Maar wie de moeite doet om de film tot het einde uit te zitten, wordt gegarandeerd beloond met een emotioneel sterk einde, zelfs al ben je niet honderd procent overtuigd van de kracht van het voorgaande anderhalf uur. Met name de shot die de climax van een penrelatie van een kwarteeuw verbeeldt, is oneindig mooi en bevestigt dat Adam Elliot niet alleen een goede animator is, maar ook de kiem van een goede verteller in zich heeft. Ook al toont zich dat in Mary And Max slechts in wisselvallige doses.

BEELD EN GELUID
Veel valt er op het eerste gezicht niet aan te merken op de beeldtransfer. Grain is weliswaar in beperkte mate aanwezig, maar dat draagt net bij tot de charme van de prent. Belangrijker is dat de zwarttinten verrassend goed zijn op de disk en dat de kwaliteit van het contrast diepgang geeft aan het monochrome stilisme van de film. Een soortgelijke opmerking kunnen we maken over de kleurenweergave. Het palet bestaat niet uit milde variaties op grijs en bruin, maar geeft mooi de nuanceverschillen tussen het beperkt aantal tinten weer. De soundtrack bestaat uit een DD 5.1-spoor dat weinig aanvangt met de achterste boxen, maar dat de dialogen wel helder uit de voorste speakers stuwt. Vooral het verschil in timbre tussen de jonge, naïeve Mary en de norse, oudere Max komt opvallend goed naar voren in de geluidsmix.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailer voor de film.

CONCLUSIE
Mary And Max is een uit monochrome tinten en klei-animatie opgetrokken prent over de penrelatie tussen een jong Australisch meisje en een norse joodse New Yorker. De film balanceert voortdurend op de slappe koord tussen kunst en kitsch, maar krijgt het voordeel van de twijfel dankzij de mooie laatste vijf minuten. De beeldkwaliteit is uitstekend en ook de soundtrack klinkt goed, maar het ontbreken van een bonussectie verdient minder lof.