Taxi Driver van Martin Scorsese is in de voorbije 35 jaar uitgegroeid tot een klassieker en een absolute topper. Wat begon als een film met een redelijk klein budget, waarvan de regisseur veronderstelde dat hij wellicht niet verder zou geraken dan een kleine groep van geïnteresseerde en wat donkere mensen, werd in geen tijd een publieksfavoriet en bevestigde Robert De Niro als een vooraanstaand acteur en Jodie Foster als een jonge actrice met een bijzonder talent. Voor regisseur Martin Scorsese was Taxidriver de film die zijn internationale doorbraak als regisseur forceerde (na z’n gunstig ontvangen vierde film Alice Doesn’t Live Here Anymore uit1974), en het begin van een lange en ondertussen indrukwekkende carrière met hoogtepunten zoals Raging Bull (1980), Goodfellas (1990) en The Aviator (2004), naast een lange reeks indrukwekkende documentaires, o.a. over de Amerikaanse film (A Personal Journey With Martin Scorsese Through American Movies, 1995), over bluesmuziek (The Blues, 2003), Bob Dylan (No Direction Home, 2005) en recent nog over George Harrison (Living In The Material World, 2011).
 

 

In Taxi Driver doet Scorsese het verhaal over de jonge oorlogsveteraan Travis Bickle (Robert De Niro) die na z’n eervol ontslag in New York neerstrijkt en een baantje als taxichauffeur accepteert. Hij heeft uiteraard het geld nodig, maar hij doet het meer om te ontsnappen aan de verveling, aan de eenzaamheid, aan het alleen zijn. Ik wil graag lange shifts, zegt hij een beetje verlegen en doorkruist kort daarop de stad van de late vooravond tot de vroege ochtend met Times Quare om de een of andere reden als speciaal aantrekkingspunt, waar hij de hoertjes, de pooiers, de spuiters, de flikkers en de rest van het nachtelijke scum bezig ziet. Travis walgt ervan, want hij is uit ander hout gesneden, maar het trekt hem ook aan, want wat hij mist is dat waartoe het schuim van de straat schijnbaar probleemloos in staat is, nl. spontaan menselijk contact, al dan niet tegen betaling.
 

 

De jonge, blonde en goeduitziende medewerkster van de plaatselijke presidentskandidaat Charles Palantine trekt z’n aandacht. Die taxichauffeur houdt me in het oog, fluistert ze tegen haar blanke mannelijke collega met afrokapsel in de hoop dat Travis het niet zal merken, maar de dag nadien zitten ze samen in een cafeetje koffie te drinken. Het gesprek gaat over haar werk voor de senator, doch Travis heeft andere intenties en bedenkt een complimentje over haar mooie ogen. Je bent vreemd, zegt ze flauwtjes glimlachend, niet beseffend dat geschift of gestoord veel toepasselijker zou zijn, want Travis heeft zichzelf in de hand. Een afspraakje voor een film draait evenwel op een fiasco uit als blijkt dat ze in een pornobioscoop terecht zijn gekomen. Betsy (Cybill Shepherd) stapt op en terwijl Travis haar een paar dagen later vanuit een telefooncel belt en nul op het rekest krijgt, zwaait Scorseses camera naar de lege gang die naar de straat leidt om de niet te verwoorden troosteloosheid van Travis‘ situatie op een puur visuele manier zichtbaar te maken.
 

 

Ondertussen neemt de verbittering en ontreddering van zijn hoofdpersonage alleen maar toe. De sfeer wordt ranzig en gespannen en Martin Scorsese gebruikt uitvergrote details van de taxi, lange close-ups van het tarmac en voyeuristische shots van het bizarre schouwspel op Times Square en omgeving om tensie en beklemming op te voeren. Z’n camera blijft al die tijd heel dicht in de buurt van Travis die ook als verteller optreedt en die op een rustiger moment over een verjaardagskaart vertelt die hij aan z’n vader heeft gestuurd, wat ie netjes in z’n dagboek noteert, samen met de impressies van die dag. In een cafeetje zit hij een tijdje bij collega-taxichauffeurs die over hun bizarre ontmoetingen op hun tochtjes door New York vertellen. Travis zwijgt en luistert nauwelijks. Hij werkt z’n junkfood naar binnen en Scorsese laat hem in zeer korte takes de zwarten aan de andere tafeltjes bespieden: misschien zijn het drugdealers, misschien pooiers. Een onverwachte ontmoeting met de presidentskandidaat, die met een hoertje in z’n auto stapt, eindigt met een bizar gesprek tussen politicus en taxichauffeur en een gesprek met diens lijfwacht een paar dagen later, neemt een wel bijzonder merkwaardige wending. De kennismaking met het 12-jarige hoertje Iris (Jodie Foster) vormt de opstap naar een volgende niveau in de waanzinnige en verwrongen wereld van Travis Bickle: de eenzaat, de einzelgänger, de buitenstaander, hij voelt zich geroepen om haar uit een benarde situatie te bevrijden, ook al is het duidelijk dat de jonge vrouw daar totaal geen behoefte aan heeft. Maar Travis dus wel. Het leidt tot nooit eerder gezien geweld in een Martin Scorsese-film met bloed alom en een haast absurde en in elk geval verrassende finale.

 

 

Travis Bickle is het type van de antiheld. Als er al sprake is van sympathie voor het personage vanwege de toeschouwer, dan is dat sporadisch en tijdelijk, want Scorseses hoofdpersonage is niet minder dan een monster, maar wel een menselijk monster en als Taxi Driver ondanks alles uitgegroeid is tot een fenomeen, dan is dat dankzij de herkenbaarheid van de situatie. Iedereen herkent de eenzaamheid, want iedereen voelt zich wel eens verlaten en genegeerd of onbegrepen; zelden leidt dat tot situaties zoals deze, maar iedereen beseft dat figuren zoals Travis bestaan: ze schieten onschuldige mensen neer in een supermarkt, ze vermoorden kleuters in een crèche, ze sleuren tienermeisje van hun fiets en stoppen ze in een geheime kelder. Het is afschuwelijk, maar het gebeurt en hun redenen zijn vaak vaag en totaal incoherent. In Travis’ geval leidt monsterachtig gedrag tot heldendom, maar Martin Scorsese laat er geen twijfel over bestaan: dit zijn tijdbommen en op een keer…

 

Robert De Niro (The Good Shepherd, 2006) zet de rol van z’n leven neer in Taxi Driver. Hij zou z’n grote talent later nog vaak demonstreren, maar in deze film gaat hij tot het uiterste en het resultaat is fenomenaal, van diep menselijk tot onvoorstelbaar weerzinwekkend, maar altijd geloofwaardig zowel qua dialogen als lichaamstaal, zoals in de scène waarin Travis een toespraak van presidentskandidaat Palantine van op een afstand beluistert en na afloop in de handen klapt met een naar lust neigend glimlachje op z’n gezicht, waaruit de toeschouwer maar één besluit kan trekken, nl. dat niets of niemand nog veilig is voor deze moordmachine. Jodie Foster (Silence Of The Lambs, 1991) is in recensies over Taxi Driver immer het meest becommentarieerde vrouwelijke personage en dat komt omdat ze op het moment van de opnamen nauwelijks 14 jaar oud was. Men wijst dan op de maturiteit en het realisme waarmee ze de rol invult en Foster brengt inderdaad een opvallende performance, waarbij men jammer genoeg bijna altijd de prachtige act van Cybill Shepherd (Moonlighting, 1985) als Betsy over het hoofd ziet. Maar Shepherd verdween in de jaren 80 in het circuit van tv-films en –series, terwijl Jodie Foster een carrière opbouwde in Hollywood en dus op ieders lippen bleef. Harvey Keitel (Bad Lieutenant, 1992) neemt zeer verrassend genoegen met een kleine rol als Iris’ pooier, een stevige en langharige macho met Mohawk-haarband. Z’n tussenkomst is beperkt, maar zoals we dat van Keitel gewoon zijn, haalt hij het onderste uit de rol.

 

Taxi Driver is een donkere film en zoals uit de interviews in Achter de Schermen blijkt is de master op het einde van de film extra donker gemaakt opdat de productie de censuur zonder kleerscheuren zou passeren. Bijgevolg is er van de geweldscènes nog nauwelijks wat te zien en is er meer sprake van suggestie dan van echte actie. De master is overigens perfect schoongemaakt zonder storende ongerechtigheden zoals vlekken of strepen en dat is een leuke vaststelling. De kleuren zijn in hun oude luister hersteld en het geheel oogt alsof hier sprake is van een recente film. Het geluid staat in stereo, maar dat is een nieuwe track op basis van het oorspronkelijke monospoor. Toch is er sprake van een vrij heftige en felle geluidtrack met regelmatig opmerkelijke effecten en een stevige muziektrack ter ondersteuning.

 

Er zijn Biografieën van Cast & Crew (tekst), de Originele Bioscooptrailer, een Fotogalerij, Origineel Script & Storyboards (tekst) en als neusje van de zalm een extra lange documentaire Achter de Schermen van Taxidriver waarin zowat alles aan bod komt wat u over deze film altijd al wilde weten, maar niet durfde vragen: het schrijven van het scenario, de keuze van de acteurs, de zoektocht naar financiële middelen, de samenwerking met Scorsese, interviews met De Niro en zijn collega’s over de aanpak en uiteraard de keuze van de componist en het schrijven de muziek. We vernemen ook dat Jodie Foster voor de pikante scènes vervangen werd door haar oudere zus, waardoor haar rol uiteindelijk nog veel kleiner is dan wordt gesuggereerd. Als extra bonus is alles Nederlands ondertiteld.

 

Ondanks z’n hoge leeftijd heeft Taxi Driver niets van z’n impact en z’n visuele kracht verloren. Het scenario is zonder meer een succes, opname en montage zijn 35 jaar na datum nog altijd interessant en apart, Robert De Niro en Cybill Shepherd spelen de sterren van de hemel en de bonussectie bevat een lange en interessante documentaire. En dat allemaal voor minder dan de prijs van een pakje sigaretten.