De Nederlandse domineeszoon Anton Corbijn is groot geworden in het kielzog van de Ierse rockband U2 waarvoor hij gedurende meer dan 20 jaar fotomateriaal en videoclips maakt. Maar ook zonder Bono en z’n kompanen stond z’n succes in de sterren geschreven sinds hij in het begin van de jaren zeventig besloot om zich toe te leggen op het fotograferen van rocksterren, aanvankelijk om dichter bij het podium te kunnen komen, zegt hij daarover in 2000 en nog: er zijn genoeg fotografen die gewone mensen op de gevoelige plaat vastleggen. Z’n eerste internationale opdracht krijgt hij van de New Musical Express, een gouden pasmunt tot het kruim van de Britse rockwereld. Dertig jaar later kijkt hij terug op een portfolio die unieke opnamen bevat van Captain Beefheart, David Bowie, Depeche Mode, The Rolling Stones, Elvis Costello, Peter Gabriel, Brian Eno en tal van andere bekende namen die hij in 2000 op groot formaat aan het publiek toont, want via zijn fotowerk voor het muziekblad Oor is hij ook in Nederland (en uiteraard ook bij ons) een kunstenaar met naam en faam.
 

 

Corbijns werk wordt gedomineerd door een opvallend zwart-witcontrast,waarbij de afgebeelde iconen vaak alleen maar een excuus zijn voor een ruimere setting die gedomineerd wordt door de elementen in de achtergrond, vaak bomen (The Joshua Tree), straatverlichting, heggen, geluidsapparatuur of gewoon water, zoals op een portret van Michael Stipe (R.E.M. ) in een woelige zee met op de achtergrond een aanstormende golf. Humor is spaarzaam aanwezig in Corbijns oeuvre, tenzij als iconisch element in het decor. Z’n personages glimlachen zelden. Ze figureren op foto’s met veel zwart en donkere schaduwen, soms in de lens starend, andere keren met de blik op oneindig zoals Nick Cave met wat lijkt op een bijbel stevig aan de borst gedrukt tegen een donkere achtergrond met een scheve lantaarn nog net rechts in beeld. Hij kijkt daarbij alsof hij in de verte God op een wolk ziet passeren of misschien is hij in extase over een passage in het boek die indruk heeft gemaakt; of die foto van Captain Beefheart met z’n hoed in de hand in een leeg en donker landschap met schrale boompjes op de achtergrond, een portret waarop hij kijkt alsof ie daar al een eeuwigheid staat en het hem allemaal om het even is wat die slungelige Nederlander dit keer van zin is. Foto’s van Anton Corbijn zijn m.a.w. voor velerlei interpretaties vatba ar, maar ze vertellen in elk geval een uniek verhaal dat elke toeschouwer zelf mag verzinnen en/of ontcijferen. Corbijn legt de werkelijkheid niet vast, hij creëert ze, zoals die keer voor de jonge Herman Brood die besloot dat het tijd was voor een stunt en zich door Corbijn liet fotograferen op het moment dat hij in België opgepakt werd door twee politiemannen. Corbijn fotografeert de drie mannen op de rug terwijl Brood nog net met een verslagen blik achterom in de lens loert. Helemaal geënsceneerd, zegt Brood daarover tijdens een schilderssessie in z’n atelier, maar het bracht dingen teweeg die ik nooit had voorzien. Meer artiesten zouden zulke grappen moeten verzinnen.

 

Maar Anton Corbijn is meer dan een fotograaf van bekende rocksterren. Terwijl hij samen met Bono door z’n pas in boekvorm verschenen serie 35 Still Lives bladert, ligt de arm van de rocker stevig om z’n schouder en ook Lars Ulrich, de drummer van Metallica gaat ongedwongen en kameraadschappelijk met de fotograaf om. Dave Gahan (Depeche Mode) herinnert zich nog dat Corbijn de foto maakte waarmee de Britse band voor het eerst op de cover van de New Musical Express prijkte, maar hij was destijds als 21-jarige erg teleurgesteld omdat hij heel wazig was gefotografeerd met z’n bandleden loepzuiver op de achtergrond. Ik stond dus helemaal niet op de cover van de New Musical Express, vertrouwt hij regisseur en maker Dirk Jan Roeleven in z’n interview uit 2000 toe, maar nu vind ik het wel een geweldige foto. En Bono herinnert zich Anton Corbijn als de eerste mediamedewerker die erop stond dat hij de drankjes mocht betalen. Meestal gaan journalisten ervan uit dat de geïnterviewde voor die kosten opdraait, zegt hij, maar Corbijn stond erop om ons vrij te houden. Dat ik het me nog altijd herinner, zegt genoeg. Een Minzame, goedlachse en grappige man, tenzij je zijn foto voor de cover afkeurde, dan ging hij weleens uit z’n dak, zegt Neil Spencer, voormalig hoofdredacteur van de New Musical Express, die Corbijn eind jaren zeventig in dienst nam omdat hij onder de indruk was van diens foto van Elvis Costello, liggend op een bed in een hotel in New York in 1977, met de Fenger-gitaar schuin over z’n borst en de Vox-versterker binnen handbereik. Een mooie mengeling van geposeerd en ongedwongen, is z’n commentaar, foto’s van popartiesten zijn soms saai, maar deze is fantastisch: de pose, de arrogantie, het zit er allemaal in.
 

 

In nauwelijks 50 minuten schildert regisseur Dirk Jan Roeleven een omstandig portret van de fotograaf en kunstenaar Anton Corbijn. De nadruk ligt op diens fotowerk ter gelegenheid van het nieuwe fotoboek en hij volgt z’n hoofdpersonage naar een fotosessie met Brian Eno die zich voor de gelegenheid nog een keer opmaakt zoals in de goede oude tijd. Oh, ik doe het nog af en toe, zegt Eno die er schijnbaar zin in heeft. De sfeer is ontspannen en relaxt, de mannen ontmoeten elkaar niet voor het eerst. Ik hou van artiesten die niet in hokjes denken, zegt Eno nog, en Anton is iemand die met heel veel verschillende dingen tegelijk bezig is: fotografie, film, popmuziek, video. Ook Dave Gahan is een oude bekende en goede vriend van Anton Corbijn, net zoals Bono en Lars Ulrich en over zijn werk zijn ze unaniem: grote kunst. Tussendoor maakt Roeleven opnamen van Corbijn die praat over z’n werk en daarbij foto’s uit z’n lange carrière aan de camera toont en later neemt hij de fotograaf mee naar z’n geboortedorp Strijen (in de buurt van Dordrecht) waar Corbijn sr. z’n appreciatie uitspreekt over het werk van z’n zoon. In Amsterdam zien we Corbijn en kunstenares Marlene Dumas samen aan het werk in een stripteasetent. We doen elk ons ding en kijken wat het resultaat van de samenwerking is, zegt Corbijn over het project. Ondertussen toont Roeleven fragmenten uit de videoclips die Corbijn voor U2, Depeche Mode en Nirvana ooit maakte en waaruit z’n interesse voor brede en lege decors opnieuw blijkt. Z’n videoclips zijn atypisch en wijken heel erg af van het bandwerk op muziekzenders als MTV: het zijn kleine kunstwerkjes waarin we z’n stijl herkennen.
 

 

Anton Corbijn: Geen Stil Leven is een goed gedocumenteerd overzicht van de carrière van de Nederlander. Niet alles wat ie ooit heeft gedaan komt aan bod, maar wel een resem interessante collaboraties die tot de verbeelding spreken en die hem zeer precies situeren qua talent en appreciatie bij ons en in de rest van de wereld. Roelevens fotografie is bovendien erg mooi en verzorgd, waardoor deze documentaire - gemaakt voor Het Uur van de Wolf – een klein kunstwerkje op zich is geworden.

 

De Beeldkwaliteit van Roelevens documentaire is uitstekend, waarbij een diep zwartniveau de foto’s van Anton Corbijn perfect tot hun recht laat komen. De interviews zijn in kleur, waarbij het opvalt dat de videoclips van de kunstenaar gekenmerkt worden door erg felle tinten met veel groen. Het beeldmateriaal is scherp zonder ongerechtigheden. De documentaire is oorspronkelijk voor tv gemaakt en staat in een 1.33:1-verhouding, wat anno 2000 nog als heel normaal werd beschouwd. Tegenwoordig zou een regisseur ook voor televisiewerk een bredere norm hanteren.Het geluid is van goede kwaliteit, maar ondertitels komen goed van pas in de iets stillere fragmenten en op momenten dat de artiesten onder elkaar grapjes maken.    

Geen

 

Anton Corbijn: Geen Stil Leven zullen liefhebbers van ’s mans artistieke werk beslist op prijs stellen. De documentaire is met zorg samengesteld, de verschillende onderdelen zijn stuk voor stuk erg interessant en als introductie tot het werk van Anton Corbijn is deze 51 minuten durende film een perfecte keuze.