In 1969 wordt de Amerikaanse schrijver, dichter en vredesactivist John Sinclair ingerekend nadat hij een undercoveragente twee joints heeft verkocht. Hij krijgt 10 jaar cel. Twee jaar later organiseren zijn verontwaardigde medestanders de zgn. John Sinclair Freedom Rally in Michigan en nodigen John Lennon en Yoko Ono uit voor een optreden tijdens het benefietconcert te zijner ere. John componeert voor de gelegenheid de song John Sinclair (album Some Time In New York City, 1972), waarop de rechter de dag nadien het vonnis herziet en Sinclair in vrijheid stelt. In Washington zijn FBI-topman J. Edgar Hoover én president Richard Nixon alles behalve gelukkig met die gang van zaken, want als activist tegen de ondertussen zo goed als verloren oorlog in Vietnam is John Sinclair hun een doorn in het oog die ze via de aanklacht wegens drugsbezit voor lange tijd uit de weg meenden te hebben geruimd. Zij wijzen een beschuldigende vinger in de richting van Lennon & Ono voor de verrassende evolutie in de zaak Sinclair en dus komt het echtpaar onder de radar van het FBI.
 

 

Eind augustus 1971 waren John Lennon en Yoko Ono definitief naar New York verhuisd na een aantal slechte concertkritieken in Groot-Brittannië, negatieve reacties op hun relatie en een aanhoudingsmandaat voor John wegens drugsbezit (zie ook Lennon Naked, 2010). Sinds geruime tijd was het voor insiders duidelijk dat John zich meer en meer distantieerde van datgene waarmee hij tot dan toe bezig was geweest en z’n  vierde hitsingle Power To The People (voorjaar 1971) schreef hij naar eigen zeggen na het lezen van een interview met de Pakistaanse activist Tariq Ali, die zich scherp uitliet over de Amerikaanse buitenlandse politiek en meer bepaald over de oorlog in Vietnam. Johns medewerking aan het benefietconcert voor John Sinclair, kort na z’n aankomst in de States, was voor ingewijden dan ook nauwelijks een verrassing. Voor de buitenwereld en voor de fans was ze dat wél, maar dat het hem menens was bewees John Lennon niet lang daarna met de acties vanuit een bed in een hotelkamer in de Hilton van Amsterdam en vervolgens in Montréal onder het motto Give Peace A Chance,waarmee hij en z’n kersverse echtgenote Yoko Ono de wereldpers haalden. Posters van Yoko Ono met als slogan War is Over liet Lennon vervolgens in 11 wereldsteden op billboardformaat in het straatbeeld aanbrengen en in interviews op de Amerikaanse televisie liet hij er geen twijfel over bestaan dat hij zich achter het protest tegen de oorlog in Vietnam schaarde. In Washington zagen ze het allemaal met stijgende verbazing en toenemend ongenoegen gebeuren en zette men Lennon & Ono aan de kop van de lijst van ongewenste personen. Het FBI liet John Lennon schaduwen, maar wel zo dat hij dat ook duidelijk merkte, en z’n telefoongesprekken werden afgeluisterd. Op een ochtend viel er een brief in de bus met de mededeling dat Mr. en Mrs. Lennon verzocht werden om de Verenigde Staten binnen een periode van 30 dagen vrijwillig te verlaten ten einde een gedwongen deportatie te voorkomen.
 

 

Terugkeren naar Groot-Brittannië was de eenvoudigste oplossing voor alle partijen, maar Lennon & Ono dachten er niet aan om zich bij de eis van de Amerikaanse immigratiedienst zondermeer neer te leggen. Ze begonnen een juridisch gevecht met de Amerikaanse overheid waarvan hun werd voorspeld dat de afloop naar alle waarschijnlijkheid negatief zou zijn, vooral na de klinkende overwinning van Richard Nixon in de presidentsverkiezingen van 1972, waardoor die zich gelegitimeerd voelde voor wat betreft z’n politieke keuzes inzake de ontwikkelingen in Zuidoost-Azië en in Vietnam in het bijzonder. Lennons advocaten slaagden er ondertussen in om via juridische spitsvondigheden de uitzetting van hun cliënt te vertragen en politiek activiste Angela Davis noemt de houding van haar land in deze aangelegenheid ronduit belachelijk: hoe kon een Britse liedjeszanger een bedreiging vormen voor de belangen van de Verenigde Staten, het machtigste land ter wereld? De ex-Beatle, ooit in de States verguisd wegens zijn ongelukkige uitspraken over Jezus Christus, groeide moeiteloos uit tot een icoon van de Amerikaanse vredesbeweging in haar strijd tegen de oorlog in Vietnam die het leven kostte aan minstens 2 miljoen Vietnamese burgers en meer dan 50.000 Amerikaanse soldaten. Als gevolg van het Watergate-schandaal keerden de kansen voor Richard Nixon in het Witte Huis. Na een lange procedure in het Amerikaanse congres zag hij zich verplicht om af te treden op 7 augustus 1974 om impeachment (afzetting) te voorkomen. John Lennon en Yoko Ono kregen hun Green Card op 9 oktober van hetzelfde jaar, Johns verjaardag én de dag waarop z’n tweede zoontje Sean werd geboren.
 

 

Regisseurs David Leaf en John Scheinfeld hanteren een overzichtelijke stijl om hun verhaal te vertellen. Terecht verweven ze de ontwikkelingen in Johns privéleven in de States met de juridische strijd die zich ontspint, want beiden zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. De opbouw van hun scenario is logisch en doordacht en wordt in een voor iedereen begrijpelijke taal gepresenteerd. Het onderwerp is bovendien grondig uitgewerkt en het vaak unieke en nooit eerder getoonde beeldmateriaal – uit het privéarchief van Yoko Ono, die aan de documentaire haar medewerking heeft verleend en zelf vertelt hoe zij samen met John die moeilijke en stressende periode door is gekomen – wordt ondersteund door interviews met toenmalige vredesactivisten (o.a. John Sinclair en Angela Davis), politici (o.a. George McGovern, de democratische tegenkandidaat van Richard Nixon in 1972), politieke medewerkers zoals G. Gordon Liddy (de chef van Nixons speciale onderzoekseenheid), Walter Cronkite (anchorman van CBS News), voormalige FBI-agenten die bij de procedure tegen Lennon & Ono betrokken waren en tal van bekende opponenten van de Vietnam-politiek van Richard Nixon (o.a. filosoof en activist Noam Chomsky en schrijver Gore Vidal). Het beeld dat ze ophangen van de Verenigde Staten in de jaren 70 is alles behalve fraai. Gore Vidal noemt Richard Nixon en George Bush jr. (het interview werd in 2006 afgenomen) zondermeer misdadigers. Walter Cronkite typeert FBI-topman J. Edgar Hoover als een man voor wie het begrip democratie heel wat anders betekende dan voor de meesten onder ons, en G. Gordon Liddy, wiens betrokkenheid bij de Watergate-affaire is bewezen, is duidelijk bij z’n eertijds standpunt gebleven: dat soort mensen ondermijnde de stabiliteit van de Verenigde Staten, zegt hij nog altijd even vastberaden.
 

 

Terwijl John Lennon in Europa vooral bekendheid geniet wegens zijn status als ex-Beatle, is hij in de Verenigde Staten door zijn activiteiten in de periode 1971-1974 uitgegroeid tot een icoon en een politiek activist die het verschil kon maken dankzij z’n grote bekendheid. Dat verklaart mede waarom z’n plotse dood in 1980 zoveel meer impact had aan de andere kant van de Atlantische Oceaan dan in West-Europa en waarom hij altijd veel populairder is geweest en gebleven in de Verenigde Staten dan bij ons. Het Amerikaanse publiek heeeft hem ook altijd zijn relatie met Yoko Ono veel minder of zelfs nooit kwalijk genomen, want de boycot waarmee het stel in Europa – en vooral in Groot-Brittannië – dienaangaande geconfronteerd werd, lag in 1971 mede aan de basis van het besluit om definitieve naar New York uit te wijken. In The U.S. Vs. John Lennon vallen de puzzelstukjes netjes op hun plaats en leren we dat deel van Lennons levenswandel beter kennen dat zich aan de andere kant van de wereld heeft afgepeeld en waarvoor in Europa veel minder interesse bestond.
 

 

De recente opnamen (interviews) zijn van uitstekende kwaliteit, de footage over Nixon, Hoover, de oorlog in Vietnam en deperformances van John Lennon en Yoko Ono variëren van acceptabel tot goed, maar dat verbaast wellicht niemand wegens de ouderdom van het materiaal en de grote verscheidenheid van de bronnen. Voor het geluid geldt dezelfde opmerking, zij het dat het songmateriaal (bijna uitsluitend van Lennon) in 5.1 wordt gepresenteerd, wat hoogst ongebruikelijk is.

 

Geen

 

 

The U.S. Vs John Lennon is uiteraard materiaal voor fans en kenners, maar die zullen er dan ook hun hartje aan ophalen, want deze documentaire is zeker niet de zoveelste poging om het fenomeen Lennon als een citroen uit te knijpen. Het onderwerp is interessant, wordt vlot en op een intelligente manier uitgewerkt en vooral het unieke beeldmateriaal uit het archief van Yoko Ono, maakt van deze release een hebbeding voor Lennon- en Beatles-fans van alle leeftijden.