FILM
De jonge en briljante wetenschapper Will Rodman (James Franco) werkt naarstig aan een geneesmiddel tegen de ziekte van Alzheimer; zijn geestdrift daarvoor is niet helemaal zonder niet-altruïstische redenen, want hij ziet dagelijks zijn vader Charles (John Lithgow) wegglijden in de dementie. Het project is alvast veelbelovend, want de testapen slagen er na injectie met ALZ-112 in om puzzels zoals die van de Torens van Hanoï op te lossen. Net op het ogenblik dat het project verlengd moet worden, breekt een chimpansee, Bright Eyes, los en maakt een zooitje van de aandeelhoudersvergadering. De leider van het project, Steven Jacobs (David Oyelowo), beveelt dat de stekker uit het project moet worden getrokken en alle apen afgemaakt. Bright Eyes bleek echter net bevallen van een babyaapje, en de weekhartige Will neemt het diertje tegen alle voorschriften in mee naar huis, om zijn vader mee te verstrooien.

 

Will is echter niet het type dat snel opgeeft, en hij heeft enkele dosissen ALZ-112, waarvan hij meent dat ze stilaan geschikt zijn om op mensen te testen, mee naar huis genomen. Zijn vader wordt er bijna op slag beter van, en de voormalige muziekleraar kan plots terug piano spelen. Merkwaardig is echter dat de chimpansee, Caesar (Andy Serkis in alweer een magistrale motion capture-rol), die het ALZ in zijn genen mee heeft gekregen, een stuk intelligenter is dan zijn soortgenoten, en zelfs door gebarentaal met zijn menselijke overheersers kan communiceren. Voor de medische zorgen voor de aap doet Will een beroep op veearts Caroline Aranha (Freida Pinto), met wie hij een relatie begint. De jaren gaan echter voorbij, en Caesar begint zich meer en meer vragen te stellen over zijn afkomst. Alles geraakt in een stroomversnelling wanneer Charles' ziekte in een veel agressievere vorm terugkeert. In een vlaag van zinsverbijstering krijgt hij mot met de buurman, en Caesar komt tussenbeide wanneer Charles, die hij als eigen volk beschouwt, wordt bedreigd; hij bijt de buurman een vinger af. Het gerecht beslist dat de aap niet langer in de woonwijk van de Rodmans kan blijven wonen, en het dier wordt opgesloten in het sinistere opvangcentrum van John Landon (Brian Cox), die zijn zoon Dodge (Tom Felton) heeft aangesteld als oppasser. Dodge mishandelt regelmatig de apen, en Caesar is één van zijn favoriete slachtoffers.

Will wil intussen niet én zijn troeteldier, én zijn vader verliezen. Hij spant een proces aan tegen het dierenasiel van Landon, en hij bekent aan zijn baas dat hij met ALZ-112 heeft geëxperimenteerd op mensen. Aangezien de resultaten op zijn vader zo spectaculair zijn, maar het medicijn niet meer afdoende blijkt te zijn, krijgt hij de toestemming om aan een verbeterde variant, ALZ-113, te gaan werken, die niet ingespoten maar geïnhaleerd dient te worden. Terwijl het uitgerekend Will is die begint te twijfelen of de wetenschappers daarmee geen morele lijn overschrijden, is het juist zijn baas Jacobs die in het middel een ongelofelijk winstpotentieel ziet. De getergde apen in het opvangcentrum zijn echter het gepest van Dodge meer dan beu: Caesar breekt uit, weet de hand te leggen op een behoorlijke voorraad ALZ-113, en verspreidt die onder zijn lotgenoten. Het resultaat is niet alleen voorspelbaar maar ook gekend bij iedereen die ook maar iets van de Planet Of The Apes­-anthologie afweet: de apen breken uit en beginnen een oorlog tegen de mensheid; tot overmaat van ramp wordt duidelijk dat het middel ook nog eens de gezondheid van de mensen aantast en zich viraal verspreidt.

 

Rise Of The Planet Of The Apes is intussen de zevende verfilming van het werk van Pierre Boulle. De oorspronkelijke film uit 1968 was een opsteker voor de zieltogende Fox-studio's, en werd een kanjer van een culthit, die onlosmakelijk verbonden zou blijven met de filmcarrière van zijn voornaamste ster, Charlton Heston. In het zog van de film verschenen er eerst in de jaren '60 en '70 vier pre-en sequels, waarbij de vierde, Conquest Of The Planet Of The Apes, grotendeels als inspiratiebron diende voor deze moderne hervertelling. Eigenzinnige regisseur Tim Burton probeerde het dan nog eens met een meer eigentijdse remake die zich niet op Aarde afspeelt zoals de originele films maar op een andere planeet. Persoonlijk heb ik nogal een boon voor de versie van Burton, al was het maar om het fantastische open einde dat schreeuwde om een vervolg, dat er jammer genoeg nooit gekomen is.

Is het dan tijd voor een doorstart? Op gebied van filmtechologie alleszins wel: in de originele film uit 1968 liepen de meeste acteurs met een belachelijk masker rond, dat eigenlijk in grote rode letters "FAKE" schreeuwde. In de vier sequels werd het er niet beter op: alleen de hoofdpersonages kregen nog iets wat als een apenmaskerprothese kon verkocht worden, de rest van de cast moest met een soort van carnavalmasker rondlopen waarin geen enkele mimiek mogelijk was. Burton deed het wat dat betreft met zijn zesde film een stuk beter en voorzag zijn apen van de meest state of the art prothesen die de apen een vervaarlijke maar realistische aanblik boden, alhoewel de acteurs zoals Helena Bonham Carter en Tim Roth duidelijk herkenbaar bleven als zichzelf. Voor Rupert Wyatt is ook dat weer verleden tijd, en de man heeft heel zijn budget opgesoupeerd aan motion capture, nadat in films als King Kong van Peter Jackson duidelijk werd hoe een realistische effecten men hiermee kan verkrijgen. Voor de rol van Caesar werd expert Andy Serkis aangezocht, die vooral sinds zijn rol van Gollum in The Lord Of The Rings de meest gevraagde acteur voor dit soort rollen is. Een mix van computeranimatie en poppen doet de rest: de illusie van levende, hyperintelligente apen is nu echt wel compleet. Wyatt doet de klassiekers alleszins eer aan en stopt de film vol met referenties naar het meesterwerk uit de jaren 60, zoals een afbeelding van Charlton Heston op een puzzel en op de televisieschermen in het apenverblijf, een vrijheidsstandbeeldje en het vernoemen van David Oyelowo's personage naar Arthur Jacobs, de bezieler van de eerste set Apes-films. Bovendien neemt de regisseur uitgebreid de tijd om zijn verhaal goed op te bouwen, filmt de actiescènes waarin de agressie van de apen centraal staat met gevoel voor nuance en realisme, en hij springt spaarzaam om met zijn CGI zodat toch het puike acteerwerk op het voorplan komt.

Het respecteren van de oorspronkelijke films heeft er in elk geval voor gezorgd dat deze origins-film artistiek gewoon zeer goed is. De film start als een drama en eindigt in entertainende actie; zelfs de kleine artistieke vrijheid dat [spoiler]Caeser ineens, zij het zeer rudimentair, kan praten[/spoiler] is niet geheel onlogisch, als je bedenkt dat de originele film uit 1968 uiteindelijk dient aan te knopen bij het einde van deze film. In de verhaallijnen worden de mishandeling van de apen en de zoektocht van de mens naar een geneesmiddel tegen Alzheimer delicaat en genuanceerd gemengd: het altruïsme van Will Rodman staat boven elke verdenking, maar toch is zijn personage feilbaar: uiteindelijk moet Caesar toch nog altijd aan de leiband lopen, en alhoewel hij als een verlichte despoot handelt, ook wanneer hij zijn wil doordrukt in het onderzoekslaboratorium, is het beste wat hij voor ogen heeft voor het algemeen belang daardoor niet het beste vanuit ieders standpunt. James Franco bewijst met zijn kwetsbaar personage eens te meer correct en genuanceerd in te vullen dat hij geen eendagsvlieg is. Wie ook zeer dankbaar materiaal heeft om zich over te kunnen buigen is John Lithgow. Ik zal zijn gezicht altijd blijven associëren met nogal hersenloze niemendalletjes als 3rd Rock For The Sun, die volgens mij zijn imago meer slecht dan goed hebben gedaan, maar zijn pijnlijke vertolking van een met Alzheimer wegkwijnende oudere patiënt is pijnlijk nauwkeurig. Ook Tom Felton (bekend van de Harry Potter-saga waarin hij Harry's aloude nemesis Draco Malfoy speelt) wint met deze film aan credibiliteit door een geestelijk verwrongen dierenbeul te spelen; het is zelfs moeilijk om, mocht ik de ongetwijfeld brave man na vertoning van deze film in levenden lijve ontmoeten, hem niet in zijn gezicht te slaan, wat pleit voor het feit dat hij zijn rol écht wel met veel geloofwaardigheid brengt. De echte ster van de film is echter Andy Serkis, die niet alleen motion capture tot een volwaardige acteervorm heeft verheven, maar tegelijk nog eens langs zijn neus weg bewijst dat hij op dat gebied van niemand concurrentie heeft te vrezen. Zelfs achter een dikke laag computermakeup is zijn Caesar een personage dat begrip en wijsheid uitstraalt, maar tegelijkertijd zijn angsten niet kan controleren.

 

BEELD EN GELUID
We zijn voor deze release uitgeweken naar Duitsland, omwille van de gunstige prijs, en het gaat toch om exact dezelfde disk als hier in de Benelux te krijgen is. De beeldpresentatie biedt precies wat je verwacht van een blockbuster met groot budget: het beeld is helder en stabiel, er zit een lichte laag grain op die de film "analoger" doet aanvoelen dan het idee van computergegenereerde apen op het eerste gezicht zou doen uitschijnen, en de kleuren zijn goed realistisch. Zelfs het futuristische interieur van het laboratorium waar Will werkt ziet er niet overdreven helder uit, wat de geloofwaardigheid ten goede komt. Ook in de donkerdere scènes blijft het niveau van detaillering goed overeind, zoals in de scène waarin Tom Felton probeert om een paar vriendinnetjes te imponeren door bij nacht en ontij de apen te gaan trakteren op een portie elektroshocks. De DTS-HD MA 5.1-track is zeer dynamisch en levendig, en er zit veel gevoel voor detail in. De achtergrondgeluiden van het park waarin Will met Caesar gaat wandelen klinken levendig en ruimtelijk, het gegrom en het gebrul in de apenkooi van Landons asiel jaagt je de stuipen op het lijf, en wanneer de actie zich verplaatst naar het slagveld dat de apen aanrichten op Golden Gate Bridge, worden alle registers opengetrokken, compleet met gierende rotors van helikopters. Daarenboven is de soundtrack van Patrick Doyle beslist één van 's mans betere werken van de afgelopen tijd.

EXTRA'S
De disk bevat twee audiocommentaartracks: de eerste werd ingesproken door regisseur Rupert Wyatt, die vooral de technische kant van de film belicht, en de tweede door scenaristen Rick Jaffa en Amanda Silver, die het meer over de thema's hebben die deze film en de vorige films uit de Apes-reeks domineren. In de 12 verwijderde scènes (12:02) zijn de finale computergraphics niet toegevoegd, wat onder meer maakt dat we hier Andy Serkis in zijn motioncapturekostuum zien rondlopen. Uiteraard moeten de filmmakers uitgebreid hun ei kwijt over hoe zij op de vorige films terugkijken, vandaar de documentaire Mythology of the Apes (7:11) die een goede en respectvolle terugblik toont. Dat Andy Serkis een significante bijdrage heeft verwezenlijkt op gebied van motion capture wordt in The Genius of Andy Serkis (7:48) nog eens op niet dadelijk nederige wijze onderstreept. A New Generation of Apes (9:41) behandelt vooral de nieuwe technische mogelijkheden om de apen levensecht in beeld te brengen. In Scene Breakdown (1:34) zien we een scène door PiP opgedeeld in animatics, motion capture en het uiteindelijk resultaat. De Character Concept Art Gallery bevat conceptuele schetsen van zeven van de belangrijkste apen uit de film. Ook Breaking Motion Capture Boundaries (8:43) behandelt het filmen van apen via motion capture, maar dan van het hele legertje dat stennis maakt op de Golden Gate Bridge. In Composing the Score (8:07) praat Patrick Doyle over hoe hij zich bij zijn muzikaal werk heeft laten inspireren door de klanken die de apen voortbrengen. Dan volgt er nog een stuk documentaire The Great Apes - 3 segments Chimp, Gorilla, Orangutan (22:37) waarin we de dieren in hun natuurlijke habitat ontmoeten. Er volgen nog 3 theatrical trailers (6:29) en er zou nog materiaal beschikbaar moeten zijn via de BD Live-optie.

 

CONCLUSIE
Rise Of The Planet Of The Apes is een waardige prequel voor één van de grootste klassiekers uit de SF-literatuur. De film is doordrongen van de dystopische geest van Pierre Boulle, de fotografie is door het gebruik van state of the art-computereffecten bijzonder geslaagd, en er wordt zeer goed geacteerd. Én de disk is in Duitsland een stuk goedkoper. De extra's zijn net niet diepgravend genoeg voor een topscore.