De inkomensafhankelijke belasting Poll Tax kost Margaret Thatcher in 1990 haar leiderspositie van de Conservatieve partij én het premierschap. Na hevige rellen in Londen en in de andere grote industriesteden kan ze niet langer rekenen op de steun van haar partij en haar regeringsleden en besluit ze op advies van haar echtgenoot Denis de eer aan zichzelf te houden en af te treden na een turbulente regeerperiode van 11 jaar (1979-1990). Ze was geliefd, maar nog veel meer gehaat, want in de jaren 80 zorgde haar hardvochtige aanpak van de economische situatie voor grote armoede in het hele land. Haar naam blijft voor eeuwig verbonden aan de sluiting van de Engelse mijnen, de IRA-aanslag op het Grand Hotel in Brighton in 1984 waar de Conferentie van de Conservatieve Partij de dag nadien van start zou gaan en uiteraard aan de Falklandoorlog. Laat het nu net die gebeurtenissen zijn die de dementerende Barones Margaret Thatcher weer voor de geest komen terwijl ze een poging doet om de kleren van haar overleden echtgenoot te sorteren en in zakken te stoppen voor Oxfam. Ze is niet meer dan een schaduw van zichzelf, een zielig oud vrouwtje dat op straat zelfs niet wordt herkend als ze naar de supermarkt loopt voor een flesje melk. Roem en macht zijn vergankelijk en niemand die dat beter beseft dan Margaret Thatcher, hoewel ze zelfs daartoe vaak niet meer in staat lijkt.
 

 

Haar doortastendheid, koppigheid en zin voor realisme zorgden ook buiten Groot-Brittannië voor controverse en werden noch door de Europese leiders, noch door de publieke opinie op prijs gesteld. Europa en de Europese Unie waren nooit haar lievelingsthema’s. Ze voelde zich eerder aangetrokken tot Amerika en haar meer dan collegiale relatie met president Ronald Reagan was tegenstanders een doorn in het oog. Maar de voormalige kruideniersdochter trok zich weinig aan van kritiek en openlijke vijandigheid, en de bijnaam Ijzeren Dame droeg ze met een zekere fierheid, want dat nu net een vrouw het land van de ondergang zou redden, het was toch op z’n minst opmerkelijk. Haar confrontatie met Arthur Scargill, de radicale leider van de mijnwerkersbonden, behoort tot indrukwekkendste gebeurtenissen uit haar carrière, maar Thatcher ging niet door de knieën en voerde uit waarvoor ze stond: negen maanden later gingen de verlieslatende Engelse steenkoolmijnen dicht, een proces dat in buurland Nederland al in 1966 was afgerond en dat bij ons en in andere Europese landen volop aan de gang was. Maar Arthur Scargill schijnt alzheimerpatiënt Margaret Thatcher zich op haar 85ste niet te herinneren en dat hoeft niet te verbazen, want die aanrijding was wat haar betreft een detail in de harde saneringsoperatie die tijdens haar bewind werd doorgevoerd.
 

 

Regisseur Phyllida Lloyd richt haar camera op de oude Margaret Thatcher en stopt haar herinneringen in korte en langere flashbacks. Tegenslagen heeft de oude dame uitgewist, waarom zou je jezelf daarmee plagen na een carrière als de hare? Maar bovendien heeft regisseur Lloyd niet de bedoeling om een biografisch portret over Engelands enige vrouwelijke premier te maken, want dat is stof voor historici en gelijkgestemden en niet voor een ruim bioscooppubliek. Als publieke figuur is Margaret Thatcher interessant genoeg om meer dan twee decennia na haar val opnieuw in de schijnwerper te staan, want achter de spraakmakende politieke carrière schuilt een vrouw van vlees en bloed die het goed voorhad met haar land en die er alles aan deed om het in het peloton van de industrielanden opnieuw z’n rechtmatige positie te bezorgen. Dat haar methode en keuze pijn deden en niet werden begrepen kon haar ogenschijnlijk weinig deren en zelfs scenariste Abi Morgan (The Hour, 2011) heeft blijkbaar geen zwakheden of twijfels in haar biografie gevonden om Thatchers overtuiging en beleid van toen menselijke proporties te geven. Voor haar aanpak en voor de manier waarop ze zich staande hield in een Lager Huis dat bijna uitsluitend bevolkt werd door vooringenomen mannen heeft u in het beste geval bewondering en respect; met een beetje geluk voelt u sympathie en heeft u medelijden met haar hoogbejaarde versie, maar ook dan vermijdt Phyllida Lloyd overbodige sentimentaliteit, want af en toe laat ze door de rimpels en de vele lagen schmink de oude tijger heel kort z’n tanden tonen en laait het oude vuur voor heel even weer op. The Iron Lady is geen hagiografie, maar ook geen destructief portret van Margaret Thatcher en het oordeel over deze film kan dan ook niet uitsluitend gebaseerd zijn op sympathie of apathie voor haar persoontje.
 

 

Meryl Streep kruipt in de huid van Margaret Thatcher. Ze praat zoals de voormalige Engelse prime minister en ze heeft zich haar typische gebaartjes en mimiek eigen gemaakt. Streep is Margaret Thatcher zonder dat er sprake is van imitatie, want de Amerikaanse heeft voldoende metier om een herkenbare, geloofwaardige en overtuigende draai aan het karakter te geven. Misschien is het te veel eer voor een figuur die zich na twee decennia niet heeft kunnen rehabiliteren en wier hardvochtige politieke keuzes de positieve resultaten van haar beleid nog altijd overschaduwen, maar van een actrice verwacht je dat ze interpreteert, niet concludeert. Dat ook de regisseur dat pad kiest, is haar door tegenstanders van de politicus Margaret Thatcher niet in dank afgenomen, doch dat heeft weinig te maken met de intrinsieke kwaliteit van de productie en het is hetzelfde verwijt dat Oliver Hitschbiegel destijds kreeg in verband met Der Untergang (2004) omdat hij Adolf Hitler zgn. té sympathiek had geportretteerd. Gelukkig heeft Meryl Streep geen last van vooringenomenheid en ze haalt alles uit de kast om de rol een maximale uitstraling te geven, waarmee ze haar prestatie in Sophie’s Choice (1982) evenaart en herinneringen oproept aan het sterke en nietsontziende personage Miranda Priestly dat ze in The Devil Wears Prada (2006) gestalte gaf.
 

 

Regisseur Phyllida Lloyd maakt heel veel gebruik van originele footage om de flashbacks van haar hoofdpersonage te illustreren en dat doet ze op een uitstekende manier, want de oude tv-beelden en de inserts met Meryl Streep passen perfect bij elkaar, waarbij ze ervoor zorgt dat niet één keer de echte Margaret Thatcher in beeld komt om de illusie niet te beschadigen. Het is bovendien een uitstekende keuze van Lloyd om voor de 25-jarige Margaret Thather een jonge actrice te kiezen en de van oorsprong Welshe actrice Alexandra Roach (u kan haar straks aan het werk zien in het derde seizoen van Being Human) kwijt zich uitstekend van haar taak, want hoewel ze niet op de jonge Thatcher lijkt, overtuigt ze toch op alle vlakken. Hetzelfde geldt overigens voor de beide acteurs die Thatchers echtgenoot Denis gestalte geven. Harry Lloyd (Jane Eyre, Game Of Thrones, allebei 2011) is een aantrekkelijke jonge Oxford-student die de onervaren en timide Margaret Thatcher op een wel heel orginele manier een huwelijksaanzoek doet en Jim Broadbent (Harry Potter, Indiana Jones, Vera Drake) brengt een perfecte interpretatie van een man in de schaduw van een machtige carrièrevrouw met een handleiding. In de bijrollen herkent u Anthony Head (Merlin, 2008-2011) als minister van Financiën (later Buitenlandse Zaken) Geoffrey Howe, Olivia Colman (Tyrannosaur, 2011) als Thatchers dochter Carol, Iain Glen (Downton Abbey, Pope Joan) als Thatchers vader Alfred en Richard E. Grant (Gosford Park, 2001) als Michael Heseltine, de leider van de Tory Reform Group die een belangrijke rol speelde in de val van Margaret Thatcher in 1990.
 

 

De beeldkwaliteit van The Iron Lady is goed. Het kleurenpalet is niet echt veelzijdig, doch dat verwacht je ook niet van een dergelijke film. Maar het beeld is gedetailleerd en scherp met een uitstekend zwartniveau en uiteraard zonder storende ongerechtigheden. De footage die vaak meer dan 30 jaar oud is herkent u wel meteen aan de korrelvorming, de beschadigingen die men niet of bewust niet helemaal heeft (willen) weggewerkt en de eerder fletse kleuren. De soundtrack van componist Thomas Newman (The Shawshank Redemption, American Beauty) is rustig en voorzichtig toegevoegd aan een film die gedomineerd wordt door dialogen. Vooral tijdens de heftigere scènes (IRA-aanslag, Falklandfootage) treden de achterste boxen in actie.

 

In de 24 minuten durende Making-of vertelt Meryl Streep waarom ze besloot om de rol van Margaret Thatcher voor haar rekening te nemen, en vertellen regisseur Phyllida Lloyd en scenariste Abi Morgban over hun kijk op de figuur van Thatcher en de manier waarop ze besloten de figuur te karakteriseren. In de korte Featurettes (13 min.) wordt aandacht besteed aan de make-up (bekroond met een Oscar), de aankleding van het hoofdpersonage en de sets, de samenwerking met Meryl Streep en de politieke context. In het Interview met Meryl Streep (8 min.) vertelt de Amerikaanse actrice over de manier waarop ze zich voorbereidde op de rol en waarom ze besloot om in het project te stappen. Voorts is er de Originele Bioscooptrailer en zijn er een aantal Andere Trailers.
 

 

The Iron Lady is beslist niet de definitieve en alles onthullende film over de voormalige Engelse premier Margaret Thatcher, want regisseur Phyllida Lloyd en scenarioschrijfster Abi Morgan voelden zich niet geroepen om dat proces te maken. Ze kiezen voor een aanpak waarin de gefilterde terugblik van de dementerende politica centraal staat en het is duidelijk dat de oude dame ondanks haar precaire psychische toestand niets van haar hardnekkigheid en onbuigzaamheid inzake haar politieke overtuiging heeft prijsgegeven. Meryl Streep ziet u in één van haar beste performances ooit.