SERIE
In Arn: Tempelriddaren worden we terug gekatapulteerd naar het Zweden van de 12de eeuw na Christus. Terwijl de families Folkung en Sverker strijden om het koningschap, valt de kleine Arn (Noa Samenius) uit een boom en zweeft enkele dagen tussen leven en dood. Zijn vader (Michael Nyqvist) zweert dat, als de jongen zijn val overleeft, hij zijn leven ten dienste van god zal stellen. Arn wordt naar het klooster gebracht, waar hij onderricht krijgt van de Franse monnik Guilbert (Vincent Perez), die hem onder meer de krijgskunst bijbrengt. Wanneer hij volwassen geworden is, keert Arn (Joakim Nätterqvist) terug naar zijn heimat: het conflict tussen de Folkungs en de Sverkers is intussen buiten proportie gegroeid, en de beide partijen moeten voor de thing komen. Die eist een godsoordeel, waarin Arn de plaats van zijn vader inneemt en de tegenstander een duchtig pak slaag geeft. De jongen wordt thuis als een held onthaald. Tijdens het feest ontmoet hij Cecilia (Sofia Helin), de dochter van haar vaders vriend Algot Pålsson (Donald Högberg). De man is echter niet rijk, en óf Cecilia, óf zijn andere dochter Katarina (Lina Englund) zal mogen trouwen, maar niet beide, en de andere zal haar dagen moeten slijten in een somber klooster. Arn helpt zijn jeugdvriend Knut (Gustaf Skarsgård) op de troon; Knut belooft hem in ruil voor zijn steun de hand van Cecilia. Katarina, die seksueel toenadering heeft gezocht tot Arn, maar nogal lomp is afgewezen, besluit te verraden dat Arn en Cecilia ondanks de strenge chaperonnade niet alleen al seks hebben gehad voor het huwelijk, bovendien is Cecilia ook nog eens zwanger. Het duo moet voor de kerkelijke rechtbank verschijnen, en het oordeel van de clerus is snoeihard: voor de helft van hun leven, twintig jaar, moet Cecilia het klooster in, waar ze is overgeleverd aan de grillen van de sadistische moeder overste Rikissa (Bibi Andersson), en Arn wordt verplicht om in het Heilig Land Jeruzalem te gaan verdedigen tegen de Saracenen.

Arn kwijt zich met veel volharding van zijn taak, en wordt al gauw een levende legende onder de kruisvaarders. Wanneer hij op een dag in de woestijn de leider van de tegenstanders, krijgsheer Saladin (Milind Soman) redt van een roversbende, ontstaat er tussen de twee gezworen vijanden een soort van entente. Onder leiding van Arn kunnen de tempeliers de Saracenen een gevoelige nederlaag toebrengen. Wanneer Arns tijd er bijna op zit, eisen Arns oversten dat hij meevecht in de finale slag om Jeruzalem. De stad wordt ingenomen en alle kruisvaarders worden over de kling gejaagd, alleen Arn is op het slagveld herkend door Saladin, en die heeft hem onder zijn hoede genomen, met de bedoeling hem eindelijk weer naar huis te sturen.

Cecilia verneemt intussen dat Jeruzalem gevallen is, en de kans dat Arn levend terugkeert wordt met de dag kleiner. Ze heeft in het klooster echter kennis gemaakt met Cecilia Blanka (Fanny Risberg), de verloofde van koning Knut, die ervoor heeft gezorgd dat ze niet langer wordt mishandeld. Haar kind is haar afgenomen en wordt opgevoed door de pater familias van de Folkungs, Arns oom Birger Brosa (Stellan Skarsgård). Nu Arn uit het plaatje verdwenen is, heeft Brosa een plan om de machtsbasis van de Folkungs te verstevigen, en het zou hem ideaal uitkomen als Cecilia de plaats van de stervende moeder Rikissa zou innemen. Net op tijd krijgt Cecilia echter het bericht dat Arn nog leeft, en aangezien de twee pekelzondaars hun straf hebben uitgezeten, kan zelfs de kerk niets anders doen dan te erkennen dat niets het huwelijk tussen de twee nog in de weg staat.

En ze leefden nog lang en gelukkig? Niet echt. De gezondheid van koning Knut gaat aan het wankelen, en de strijd om de troonopvolging barst weer open als een rijpe zweer. De Sverkers claimen hun recht op de troon, maar beloven om een stap opzij te zetten zodra Knuts zoon Erik (Bill Skarsgård, ja ja, de familie Skarsgård heeft lekker verdiend aan deze productie) volwassen wordt. De jongen en zijn twee broers zijn echter in het kamp van de vijand loslopend wild. Arn belooft Knut op zijn sterfbed dat hij zijn zonen in veiligheid zal brengen. Eén van de drie komt echter bij een bevrijdingspoging om. Arn meent dat de Sverkers hierdoor hun aanspraak op de troon definitief zijn verloren, en Arn moet een laatste keer de wapens opnemen.

Ik kom af en toe wel eens in Scandinavië, en daar was in het straatbeeld de afgelopen jaren de hype rond de verfilmingen van de boeken van Jan Guillou niet weg te denken. In 2007 verscheen eerst de groots opgezette productie Arn: Tempelriddaren (Arn: Crusader) in de bioscopen, om een jaar later opgevolgd te worden door Arn: Riket Vid Vägens Slut (Arn: The Kingdom At Road's End). Na een redelijk binnenlands succes werd de film ook in het buitenland uitgebracht, maar alleen in een flink verminkte versies waarbij de twee films van elk 2 uur werden teruggebracht tot één film van 133 minuten, waarbij uiteraard het verhaal ongelofelijk weinig recht werd aangedaan. De reeks werd echter ook nog bewerkt tot een zesdelige miniserie voor televisie, zoals ook het geval was met de succesreeks Millennium, naar de boeken van Stieg Larsson. Ik was dan ook aangenaam verrast dat Dutch Filmworks de miniserie-versie ondanks de relatieve naamsonbekendheid in onaangetaste versie uitbracht voor de Beneluxmarkt. De boeken van Guillou zijn in Zweden erg populair, en overal in deze reeks is duidelijk de literaire inslag te merken. Niet altijd positief: sommige nevenpersonages, zoals Arns dochter, worden maar heel even terloops vermeld, waarbij er toch wel duidelijk een achtergrondverhaal bij hoort dat ons om redenen van tijdsgebrek wordt onthouden.

Naar Zweedse normen is dit een nogal groots opgezette productie met een internationale cast, waarbij het interessante aspect is dat in de reeks verschillende talen worden gesproken: de scènes in Zweden zijn uiteraard Zweeds, maar in het klooster waar Arn wordt opgevoed wordt er Engels, Frans en zelfs Latijn gesproken; de Saracenen spreken dan weer Arabisch. Naast Michael Niqvist uit het eerder genoemde Millennium zien we de in Zweedse producties onvermijdelijke Stellan Skarsgård (Breaking The Waves, Thor) opduiken samen met een niet onaanzienlijk deel van zijn nageslacht - vader zal waarschijnlijk korting hebben bedongen als hij al zijn kinderen tegelijk in de toneenschool inschreef. Ook rising star Sofia Helin (Bron | Broen), die wellicht aan nog eens één rol in een Amerikaanse blockbuster voldoende heeft om definitief door te breken, vervult met zeer veel passie haar rol van Cecilia, en voor de rest zien we een paar fijnere Britse acteurs zoals Simon Callow (Four Weddings And A Funeral) de revue passeren. De in onze streken redelijk onbekende Joakim Nätterqvist gaat qua acteerwerk echter met de hoofdrol én met de meeste pluimen lopen met zijn vertolking als getormenteerde maar plichtsbewuste kruisvaarder. De film is een typische verhaal over een al dan niet historisch correct feodaal Zweden, rondom waargebeurde historische feiten zoals de val van Jeruzalem, vanuit het oogpunt van een fictieve held. Arn: Tempelriddaren is een cocktail van gedoemde liefde, oorlog en godsdienst die nogal wat gelijkenissen vertoont met de verlengde versie van Kingdom Of Heaven. De Zweedse filmindustrie kan natuurlijk niet zoveel middelen ophoesten als Ridley Scott, qua speelduur, epiek en meeslependheid kan Arn: Tempelriddaren zich moeiteloos met Hollywoodblockbusters meten, indien u natuurlijk niet verlangt om een half uur lang gevechtsscènes met duizenden computergegenereerde soldaten te zien. De kern, een simpel en eerlijk liefdesverhaal over een jongeman en zijn geliefde die hun liefde niet erkend zien omdat ze de nogal accuraat geschetste tijdsgeest en de omstandigheden tegen hebben, blijft overeind, ondanks de vrij vrouwonvriendelijke clichés waaronder de film gebukt gaat: Arn vindt berusting in zijn straf waarin hij moet gaan strijden voor de goede zaak, terwijl Cecilia zonder boe of ba twintig jaar lang mishandeld wordt door een bende sadistische nonnen, inclusief op tijd en stond de zweep erop. In de miniserie wordt aan enkele van de personages verder diepgang verschaft, de langere speelduur, waardoor de straf van Arn en Cecilia bijvoorbeeld een oneindig lange geseling wordt, moet u er maar voor lief bijnemen.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is ruim voldoende en ziet er op high definition aanvaardbaar uit. De dominante kleuren in deze film zijn blauw en grijs, waardoor het verre noorden er nog wat kouwelijker uitziet dan het al is, afgewisseld met lichtrood en oranje in de scènes die zich in Gaza afspelen. Het schaduwdetail volstaat en zaken zoals Arn's maliënkolder hebben niet te lijden onder compressie-artefacts. Oorspronkelijk was het mijn idee om de release te moeten afstraffen voor beeld omdat het originele 2.35:1-formaat verknipt is naar 1.78:1, maar ik had even uit het oog verloren dat het om de televisieversie gaat, en daar is zo'n reframing niet ongebruikelijk. Met Millennium hebben we alleszins een precedent. Met dank aan oplettende lezer Pieter Kleine voor de opmerking). Wat de DTS-HD 5.1-geluidstrack betreft hebben we een paar zware opmerkingen. Alhoewel deze transfer 24 fps is, worden vooral de koorzangen en de strijkpartijen ontsierd door een hikkend geluid, dat zonder twijfel ontstaan is door pitchcorrectie toe te passen. Een ander bekend voorbeeld waarin men dit heeft gedaan, tot ergernis van de kijker, was in de Extended dvd-versie van The Lord Of The Rings Part I: The Fellowship Of The Ring. Wie zich herinnert hoe het geluid daar instabiel werd in de scène Gandalf op Orthanc gevangen zit, zal zich ten zeerste ergeren aan deze release, waarin dit probleem met de regelmaat van de klok terugkeert. De mooie soundtrack van Tuomas Kantelinen wordt er alleszins geen eer mee aangedaan.

EXTRA'S
Het bonusmateriaal stelt wat teleur. Op buitenlandse versies van Arn: Tempelriddaren is er nog een bescheiden hoeveelheid making of-materiaal te vinden. Wat doet met bij Dutch Filmworks daarentegen? Een pot met vintage-documentaires over de kruistochten opentrekken. Alhoewel dit best op zich wel waardevolle documentaires kunnen zijn, hebben ze met de film zelf buiten de thematiek niets te maken. De twee making of-documentaires die op buitenlandse versies te vinden zijn, hebben zo hun beperkingen, maar de extra's-sectie van een filmrelease is nu éénmaal geen grabbelton. The crusades (50:05) en The Knights Templar (25:11) zijn er dus met andere woorden maar bijgesleurd om een disk méér in de set te stoppen. Wél krijgen we op een supplementaire, vierde Blu-ray nog de internationale bioscoopversie van Arn (2:13:36) te zien, maar na het bekijken van de miniserie zal u daar waarschijnlijk geen zin meer in hebben.

CONCLUSIE
Met het verschijnen van Arn: Tempelriddaren is één van mijn persoonlijke wensen van de afgelopen jaren vervuld. Het is alleen jammer dat de technische kwaliteit van deze release niet opperbest is: het geluid is storend en het beeldformaat is gelijk aan dat van de televisieserie.